Yeltsin döneminde tamamen sahipsiz kalarak farklı bloklara dümen kıran Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi ülkelerin çoğu, hala dış politikadaki öncelikleri konusunda karar verebilmiş değiller.

Aynı dili konuşuyor olmalarına rağmen Ukrayna ve Rusya arasındaki ilişkiler, turuncu devrimden beri uzaklaşma – yakınlaşma çatışması ekseninde devam eden politik savaşın sonuçlarına bağlı.

Rusların heykeline bile tahammül edemeyen Estonya ve Rusçayı tamamen yasaklayan, Rus okullarını kapatan Litvanya gibi ülkelere bakıldığında, Rusya"ya en yakın duran ülkelerin Türk Cumhuriyetleri olduğunu söyleyebiliriz.

Türkmenbaşının vefatından sonra tahta çıkan Kurbankuli Berdimuhammedov"un, 24 Nisan"da Moskova"yı ziyaret ederek Vilademir Putin"le yapmış olduğu ilk resmi görüşmenin, bu teoriyi destekleyen oldukça ilgi çekici neticeleri vardı.

İki ülke liderleri arasında yapılan bu önemli görüşmenin ana konusu beklendiği gibi ekonomi ve haliyle Türkmen gazıydı.

Türkmenbaşı zamanında 2003 yılında yapılan bir anlaşmaya göre, Türkmen gazının 2028 yılına kadar en büyük ithalatçısı Rusya oluyordu. Aslında Rusya"nın gaz ithalatına ihtiyacı olmadığı bilakis Avrupa"ya ihraç ettiği herkes tarafından biliniyor. Rusya burada ithal eden değil ihraç eden taraf konumundadır.

Türkmenbaşı yapmış olduğu bu uzun vadeli antlaşmanın ülke yeraltı zenginliğine konmuş bir Rus ipoteği olduğunun farkına vardığını, meşhur 2005 Rusya - Ukrayna gaz krizi sırasında Ukrayna"ya gaz ihraç edebileceği şeklindeki bir açıklamayla belirtmişti. Türkmenbaşının o zamanki kritik açıklaması ülkesinin bu antlaşmadan dönebileceği sinyalini şeklinde anlaşılıyordu.

Türkmenistan"ın çiçeği burnundaki yeni lideri Berdimuhammedov ise, Türkmenbaşı zamanında tartışılmaya başlanan ve sürüncemede kalan Türkmenistan – Rusya uzun vadeli gaz anlaşmasını Moskova ziyareti esnasında “eşit şartlar” ve “eşit kar” prensipleri mucibince teyit etmiş ve haliyle yenilemiş oldu.

Ayrıca iki ülke yönetimleri arasında aktif bir ekonomik işbirliği komisyonu oluşturulmasının önemi dile getirildi. Komisyonun 2007 Haziranında Aşkabat"ta toplanması planlanıyor.

Berdimuhammedov"un, Rusya"nın Orta Asya"daki ekonomik gücünün bundan sonra daha da artacağı şeklindeki açıklaması, Rusya"nın özellikle de Türkmenistan"a tekrar dönüşü şeklinde yorumlanıyor. Türkmenistan"da halen Lukoil, İtera, Zarubejneft, Rusal, Silovie Maşını, AFK, Sisitema gibi büyük Rus firmalarının iş ortaklıkları bulunuyor.

Türkmen gazının Hazar Denizi projesi ile de Rusya"nın ilgilendiği fakat Türkmen tarafının bu konuda henüz bir karar verme aşamasına gelmediği biliniyor.

 

Kremlin"den yapılan açıklamaya göre, Rusya ve Türkmenistan arasındaki ilişkiler, uluslar arası problemler, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), Hazar denizinin statüsü ve Avrasya ile ilgili konularda da iki ülke arasında istişare gerçekleştirilecek.

Putin"in, “Türkmenistan"ın “Tarafsızlık statüsü”ne saygı göstermekle beraber, askeri alanda da işbirliğine gitmek istiyoruz.” Şeklindeki açıklaması, bu buluşmanın gelecekle ilgili sırrını ifşa etmiş olması bakımından oldukça dikkat çekiciydi.

Türkmenistan, Türkmenbaşı zamanında Birleşmiş Milletler tarafından “Tarafsızlık statüsü” kazanarak uluslar arası arenada bloklaşmalardan uzak kalmayı hedeflemişti. Rusya ile kurulacak askeri birliktelik bu statüyü tartışılır hale getirecektir.

İki ülke arasında ayrıca eğitim alanında da işbirliğine gidilecek. Berdimuhammedov yaptığı açıklamada "Bizde de Rus okulu olsun istiyoruz. Büyük bir uluslar arası üniversite projemiz bulunuyor. Saparmurad Niyazov"un en büyük hayallerinden birisi de Uluslar Arası Ruhname Üniversitesi kurmaktı" dedi. Bu üniversitede Rus akademisyenlerin de çalışması planlanıyor.

Ayrıca Moskova Devlet Üniversitesi (MGU) ve Gubkin Enstitüsünün birer şubesinin Türkmenistan"da açılması hedefleniyor.

 

Berdimuhammedov"un devlet başkanı statüsüyle yapmış olduğu bu Moskova ziyaretini, Sovyetlerden sonra elde ettiği bağımsızlığı, içe kapalılık olarak kabullenen Türkmenistan"ın, tekrar Moskova"ya yönelişi olarak algılamak gerekir. Bu ilişkinin gidişatı stratejik ortaklık olarak sonuçlanacaktır.

 

Vilademir Putin"in Berdimuhammedov"un Türkmenistan davetini tereddütsüz kabul etmesi de aynı doğrultudaki adılmış ikici adımdır.