Beşşar Esad rejimini devirmek için savaşan Suriye muhalefet dünyasındaki son gelişmeler, oyunu değiştirebilir şayet yeni muhalefet koalisyonu dört kritik amacı gerçekleştirirse: Askeri harekâtları eşgüdümlemek; kurtarılan bölgelerde, meşru ve muteber yerel yönetim kurumları oluşturmak; Nusayrilerle, üst düzey güvenlik personeli ve diğer rejim destekçileriyle bağlantı kurmak, Esad sonrasında can güvenliklerinin olacağına dair onları ikna etmek; uluslararası diplomasi ve yardım akışını yönetmek.
Zor işler ama dünyaya ilk abece’yi ve müzik notalarını veren bir ülke ve kâdim bir kültür için yapılabilir işlerdir.
Katar, Doha’da bir hafta sonu boyunca siyasi baskı ve müzakere maratonu sonunda yeni “Suriye Ulusal Koalisyonu” üzerinde mutabık kalındı. Bu tür ara bulma ve fikir birliği oluşturma egzersizi, Lübnanlılar, Filistinliler, Yemenliler, Sudanlılar ve şimdi de Suriyeliler arasındaki çetrefilli işleri çözmekte dinamik Katar yaklaşımının alâmet-i farikası oldu. Dikkafalı katılımcıları birkaç günlüğüne lüks bir otele kapatıp başlarından aşağıya misafirperverlik yağdırmak, gelecekte bahse değer yardım taahhüt etmek, dünya medyasının ve siyasetinin dikkatini oraya odaklamak ve bir anlaşmaya varmadan gidemeyeceklerini söylemek.
Bu çeşit bir Katar ebeliğiyle doğan Suriye muhalefet koalisyonu pek çok güçlülükle karşı karşıyadır fakat koalisyonun galip geldiğini görmek isteyen on milyonlarca Suriyeli ve yüz milyonlarca Arap’ın ümididir de. S.Arabistan, Katar, Körfez İşbirliği Konseyi üyelerinin diğerleri, ABD, Almanya, İtalya ve Fransa gibi ülkelerce meşru Suriye yönetimi olarak çoktan tanındı. Esad ailesinin tanınmasına son verip tanınmanın yeni muhalefet koalisyonuna verilmesi, İslamcıların talihine hizmet etme korkusuyla muhalif gruplara silah vermekte yaşadıkları tereddütlere bakınca, yabancı ülkelerin yapacağı en güvenli hamlelerden biriydi. Kolay bir adımdı bu fakat anlamlı olup olmadığını kısa bir süre sonra keşfederiz.
Koalisyonun en hassas tek yönü şu: Doha’da üretilmiş, Washington ve Körfez ülkeleri kuklası; Suriye’nin kaderinin belirleneceği Suriye’de meşruiyet yoksunu şeklinde görülme riskiyle karşı karşıya. Gelecek aylardaki olaylar, ona diplomatik tanınma sağlayarak, Esad rejimini uluslararası alanda tecrit ederek ve daha etkili bir askeri direniş stratejisi sunarak koalisyonun itibar ve meşruiyetini desteklemekte kritik olacak. Eğer bunlar üç aşağı beş yukarı aynı anda gerçekleşirse, koalisyon Suriye içerisinde de meşruiyet sahibi olacaktır ki başarısı için hayatidir. Aksi takdirde, debelenecek, dağılacak ve şimdiki haşin tempoya eklenerek Suriye’deki durumu kötüleştirecektir.
Koalisyonun görevlerinden tek bir yönü almak – askeri operasyonlar veya diplomatik tanınma - ve diğer görevleri arkada bırakıp bu yönü geliştirmeye odaklanmak gerçekçi değildir. Esad ailesinin rejimini devirebilecek etkili ve birleşik bir muhalefetin şekillendirilmesi tek seferde tek tuğla koyularak inşa edilen bir lego evi değildir. Olaylar Suriye içinde ve dışında o kadar hızla ilerliyor ki muhalefet koalisyonu, çabucak cezbetmediği takdirde Suriye’deki daha küçük grupları karşısında bulabilir; aşiret grupları; etnik, ulusçu, İslamcı, Selefi ve katıksız mahalli gruplar bunlar ve bazıları bu yeni koalisyonda yer aldılar.
Suriye’yi bugünkü yöneticilerinden kurtarma mücadelesindeki temayül, ayrı yarı çabaların eşanlı ilerlemesidir ki hepsini de zayıflatmaktadır. Son altı ayda dünyada Esad sonrası için geçiş planları üzerinde çalışan yarım düzine grup; sürgünde hükümet kurmakla flört eden üç grup; Suriye içinde ve dışında en az üç önde gelen siyasi muhalefet hareketi; farklı muhalif hareketlerini birleştirmek veya en azından eşgüdümlemek için yarım düzine teşebbüs ve muhtemelen yüzlerce mahalli direniş grupları gördük. Doğal olarak parçalanmaya elverişli bir toprak ve siyasi dinamik bu.
Hepsi de Esad’ın hapishanelerine düşmüş, akranları nezdinde itibar sahibi etkileyici üç liderden – Muaz el Hatip, Riyad Sefy ve Attasi - başlayarak yeni koalisyonun başarılı olması için Suriye’de, bölgede ve dünyada pek çok sebep var. Koalisyonda en şaşırtıcı olan, Suriye’de, bölgede ve uluslararası alanda ürettiği desteğe bakınca, niçin bu kadar geç kurulduğudur. Dört kritik meselede – direniş, yönetim, yardım ve diplomasi - hızla ilerlediği takdirde Suriye’deki çatışmayı hızla sona götürecek ve Esad sonrasında yeni bir ülke kurmak gibi büyük bir merhaleye geçmek için en iyi şansı sunmaktadır.
Kaynak: Agence Global
Dünya Bülteni için çeviren: M.Alpaslan Balcı
