Uzaydaki bir çatışmanın tehlikeleri göz önüne alındığında, büyük güçler yeryüzündeki gibi silah kontrolü ve trafik kurallarını müzakere etmeli
İnsanoğlu yollarda, denizde ve havada kazaları önlemek için hassas kurallar icat etti. Uzaydaysa adeta bir başıbozukluk hüküm sürüyor. Uzay yarışındaki ülkeler bazen cisimlerin nasıl güvenle yörüngeye fırlatılabileceğine dair belli kurallara riayet ediyor. Bazense adeta bir trafik çılgınlığı yaşanıyor.
Bir yıl önce Amerikalılar, Çin bir füze denemesinde kendi uydularından birini vurunca küplere bindi. Denemeyi düşmanca gösteren nedenlerden biri, uzayda tarihin en büyük insan yapımı enkaz bulutuna yol açmasıydı. O zamandan beri diğer uyduların yeri parçacıklardan kaçınmak için periyodik olarak değiştirilmek zorunda. Ve sorun bu tür çarpışmalardan ibaret değil. Yörünge hızlarındayken çakıltaşı büyüklüğünde bir cisme çarpmak, milyarlarca dolarlık bir uzay gemisini yok edebilir.
ABD'nin Çin'in denemesine yönelik öfkesinin bir ikinci nedeni vardı. Amerika uzayın açık ara askeri gücü. Amerika uzaya silah yerleştirmekten geri duruyor fakat uzayı yeryüzündeki üstün askeri gücünü korumak ve geliştirmek için kullanıyor. Çinliler kendi uydularını vurarak, Amerikan silahlı kuvvetlerinin bel bağladığı casusluk ve havacılık uydularını da isterlerse vurabileceklerini gösterdi. Çinlilerin niyeti söz konusu denemeyle tam da bu mesajı vermek olabilir.
Uzaydaki bir çatışmanın tehlikeleri göz önüne alındığında, büyük güçler bugüne dek yeryüzünde tabi oldukları silah kontrolü veya basit trafik kuralları gibi bir çerçeveyi niye müzakere etmedi? Rusya ve Çin, uzay silahlarını yasaklayan bir anlaşma önerdi. ABD bunun uygulanabilir olup olmadığından emin değil.
Sözgelimi neyin silah olduğunu nasıl tanımlayacaksınız? Zira herhangi bir uçan cisim, başka birinin uydusuna basitçe çarptırılarak silaha dönüştürülebilir. Dahası ABD üstün uzay gücü sıfatıyla, anti füze sistemlerine dair planlar hâlâ hazırlık aşamasındayken yapılacak bir anlaşmanın Rusya ve Çin'e avantaj sağlamasından korkuyor. 23 Ocak'ta Cenevre'de bir silahsızlanma konferansı yapılacak, ama bir çıkmaz yaşanıyor. Amerika genel olarak uzay güvenliğini görüşmeye hazır olduğunu söylüyor, fakat diğerlerinin nükleer silah için füze malzemesi üretimini durduran bir anlaşmayı müzakere etmeyi kabul etmesini şart koşuyor. Çin ve Pakistan'ın karşı çıkması yüzünden bu müzakere kısa zaman içinde gerçekleşmeyebilir.
ABD'nin güvenliğine zarar verebilecek bir silah kontrol anlaşmasını imzalamaktaki gönülsüzlüğü anlaşılabilir. Fakat uzayda silah yasağına yönelik görüşmeye başlamayı bile reddetmesi gereksiz. Müzakereler yararlı ve onaylanabilir bir anlaşmaya dair bazı kuşkuları yok edebilir. Dahası bizzat ABD'nin böyle bir anlaşmadan zararlı çıkıp çıkmayacağı belli değil. Uzayın çoğuna Amerikalılar yatırım yaptığı için, uzayda savaş veya kaza furyası yaşanmasından da en fazla zararı görecek olanlar onlar. Bu arada uzay yarışındaki büyük ülkeler müzakere etmeyi, daha az resmi bazı trafik kuralları gibi görmeli. Sözgelimi tehlikeli sürmemek, güvenli mesafe bırakmak ve en önemlisi, birbirlerinin uydularına zarar vermekten kaçınmak gibi noktaları konuşabilirler. Bu ülkeler uzayın keyfi konusunda işbirliği yapıyorlarsa, uzay çöplüğünün daha iyi gözlenmesi konusunda hayli hayli işbirliği yapabilirler. Aynı yeryüzündeki gibi uzayda da yola ne kadar dikkat edilirse, hepimiz için o kadar hayırlı olur.
Kaynak: Radikal
