Görünürde bir değişiklik yok

Sakariya komşularıyla yerde otururken bir yandan da telefonda oğlunun resimlerine bakıyordu. Fotoğrafta Kholid okul üniformasıyla poz vermişti. Bir diğerinde ise üniversitedeki sınavlarına çalışmaktaydı. Üçüncüsünde ise morg levhasının üzerinde ölü bir şekilde yatıyordu. Son fotoğraf, mart ayında Tayland’ın güneyinde kalan Toh Chud şehrinde bulunan şantiye halindeki evlerinde askerlerin bir grup adamı kıstırmasından birkaç saat sonra çekilmişti. Yedi kurşun oğlunun göğsüne girmişti.

Kholid, Tayland’ın güney sınırında bağımsız sultanlığı canlandırma hayalini kuran bölücüleri yakalamak için acemice yapılmış bir operasyonun kurbanı olan dört kişiden biriydi. Sonrasında yaklaşık iki düzine köylü tutuklandı, sorgulandı ve ardından serbest bırakıldı. Vurulan adamlar, üzerlerinde bulunan hafif uyuşturucuların bulunması ihtimalinden korktukları için kaçmış olabilirler.

Araştırmacı bir grup askerlerin maktulleri öldürmesinin bir hata olduğun söylüyor. Aileye tazminat sözü verildi ancak oğlu öldürülenlerin arasında olan Mohammad’in söylediğine göre ailenin asıl istediği şey adalet.

Tepelik bir arazide bulunan Toh Chud’da daha önce Tayland’ın güney illerinde bulunan halkın yaşadığı kâbuslardan yaşanmamıştı. Bölgedeki 2 milyon insanın beşte dördü Malezyalı Müslüman. Aralarındaki sinirli insanlar, özerkliklerini ve hatta bölge dilini yok sayan Bangkok Hükümeti’ne ve asimilasyon politikasına karşı birçok kez galeyana geldiler. 2004 yılında gizli bir isyancı grup özellikle savunma güçlerine ve kendi Budist komşularına saldırmak için harekât başlattı. O zamandan beri sahil şeridindeki bu bölgede çoğunluğunu sivillerin oluşturduğu yaklaşık 6500 kişi öldü. Teröristler dükkânları ve restoranları bombaladı, hükümetin ajanı olarak gördükleri çok sayıda öğretmeni öldürdü. Cesetlerin bazen kafaları kesildi, bazen de cesetler ateşe verildi. Ilımlı Malezyalılar hem müttefik hem de hedef haline geldi. Aralık 13’te annesini gömmeye giden Malezyalı bir asker ve babası mezarlıkta bombalı saldırıya uğradı.

Ülkenin verdiği karşılık ölü sayısını daha da yükseltti. Silâhlarına sarılmış askerlere ve hükümet yanlısı sivil zorbalara verilen yasal dokunulmazlık yeni nesilleri radikal savaşçılara dönüştürmeye devam ediyor. Kholid’in ailesi, askerlerin Kholid’i isyancılardan biri gibi göstermek için bedeninin yanına saldırı tüfeği koyduklarını söyledi.

Geçtiğimiz on yılda büyük problemler yüzünden gücünü kaybedip geri kazanmış yedinci Tayland Hükümeti bir çözüm buldu. Yetkililerin dediğine göre Endonezya’daki ve Filipinler’deki İslami isyancılara verildiği gibi bu bölgedeki insanlara özerklik vermek söz konusu bile değil. Bölgenin dilinin tanınması gibi küçük imtiyazlar bile öyle. Bazılarına göre savunma güçlerine verilen dolgun bütçe onları çatışmaları sonlandırmaya teşvik ediyor. Sahil şehri Pattani’nin diğer şehirlere giden 3 yolunun kontrol noktalarının her biri farklı güvenlik güçleriyle denetleniyor.

Ekonomisi kauçuk ağaçlarına dayanan, güney bölgesinin ekonomisini düzeltmek için çok çaba sarf edildi. Her ne kadar Bangkok’tan çok daha fakir olsa da; bölge, Tayland’ın uzak yerleşim yerleri kadar fakir değil. Fakat bölge sakinleri mallarını; kanunların kendilerine Çinli ve Endonezyalılardan daha fazla ayrıcalık tanıdığı Malezya sınırındaki insanlarla karşılaştırıyorlar. Akademisyen Christopher Joll dinin iki taraftan katı milliyetçilerin sıktığı sandviçteki et gibi olduğunu söylüyor.

2015’in sonuna kadar çatışmaları bitirmeye çalışacağını söyleyen, Tayland cuntası süreci uzatıyor. Sahte barış konuşmalarına kanmış, gizli, bölücü bir grubun çıkardığı yaygara, yaygın bir politik düşünceyi ortaya çıkardı. Şiddet olayları özellikle son aylarda azaldı. Ancak Güvenlik Analizcisi Don Pathan’ın tahminlerine göre militanlar daha iyi planlanmış, daha ölümcül olmaları için sık sık küçük çaplı saldırılar yapıyorlar. BRN’in dediğine göre en güçlü bölücü grup, cuntanın görüşme taleplerine müdahil olmayacağını açıkladı.

Arabulucu kimseler insanların aklına gelmeyen çözümleri ortaya koymanın gittikçe zorlaşmasından şikâyetçi. Askeriye bölücü grupların hak iddia ettikleri konularda onları meşru görmemek adına diğer ülkelerin arabuluculuk yapmalarına müsaade etmeyi reddetti. Hükümet diğer illerdeki hükümet karşıtı grupları ve sultanlık sistemini destekleyen muhalif grupları denetlemek için bölgelerin merkeze bağlamaya çalışırken gücü azalan grupları göz önünde bulundurmakta zorlanıyor. Uluslararası Kriz Grubu Araştırmacısı Matt Wheeler yetkililerin çözümleri karara bağlamayı ertelediklerini düşünüyor. Ancak bu iki farklı risk taşıyor. Bölücüler her ne kadar uluslararası cihat hareketini reddetseler de bazı insanlar Irak ve Şam İslam Devleti’nin propagandasının bölgedeki mutsuz gençler tarafından desteklenebileceğinden korkuyorlar. Son zamanlarda sosyal medyada, bir kişi şiddet içerikli cihatçı videolara Tayca altyazı ekliyor.

Daha derin bir kaygı ise güney bölgesini kaynatan savaşın Budist milliyetçiliğini körükleyebileceği hakkında. Tayland nüfusunun onda birini çatışmaların yaşandığı bölgeden uzakta sakin bir hayat süren Müslümanlar oluşturuyor. Yakınlarda kutlanan bir bayramda siyah başörtü giyen kızlar, Bangkok’un en eski camilerinden biri olan bayraklarla süslenmiş Haroon Camisi’nin etrafında halkalar oluşturarak kutlamalar yaptı. Tayland Müslümanları Ortadoğu’nun ilkeleri altında günden güne muhafazakârlaşmaya başlarken, bu durum Budist hemşerilerini kızdırıyor. Bazı insanlar ise Budist yetkililerin kendilerini koruyan Tayland Krallığının etkisini kaybetmesinden dolayı sinirlendiğini düşünüyor. Ekim ayında Budist bir keşiş ne zaman güneyli bir haydut bir keşişi öldürürse Taylandlıların bir cami yakmaları gerektiğini söyledi.

Toh Chud’daki bir evde bir araya gelen bölge sakinleri insanların ülkeyi bölmeye çalışmasından korkuyorlar. Yakınlardaki kenar mahallelerinin aksine onların köyü 300 evden ve 30 Budist aileden oluşuyor. Mart’ta yaşanan trajedi ise onların bağlarını daha da güçlendirmiş ve bölgedeki Budistler askerlerin kuşatmasından kaçan bir genci saklamışlar.

Öğle yemeği vakti yaklaşırken, bir zamanlar köyün reisi olan Budist Somkhuan sigar içmek için arkadaşlarının yanına gitti. Kızı evlendiğinde iki düğün yapmış bu yüzden komşuları dalga geçercesine sadece birinin helal şekilde yapıldığı söylediler. Somkhuan böylesine güzel ilişkilerin kurulmasının o kadar da zor bir şey olmadığını, burada her zaman ilişkilerin böyle olduğunu söyledi. Peki ya Toh Chud bu konuda bir istisna olmaya başladıysa?

Kaynak: The Economist
Dünya Bülteni için tercüme eden: İbrahim Mercan