Türkiye'yle Ermenistan'ın ilişkilerini normalleştirmek yönünde bir 'yol haritası' üzerinde anlaşması çok iyi haber. İki ülke arasında Ermenilerin 1915'te Osmanlı İmparatorluğu'nda katledilmesi ve tehcirinden bu yana süregiden husumet bölgeyi istikrarsızlaştırıyor, iç siyaseti zehirliyor, Ermenistan'ı tecrit edip yoksullaştırıyor ve Türkiye'nin ABD ve Avrupa'yla ilişkilerini gölgeliyor. Şimdi yaraları sarmaya başlamak için bir şans var.
Yine de ihtiyatlı olunmalı.
Geçen haftaki deklarasyon, ayrıntılara ilişkin bilgi veya takvim içermiyor. ABD Başkanı Obama'ya, katliamları, 'soykırım' demeden anma imkânı sağlamak için alelacele yapılmış gibi görünüyor. Obama'nın açıklamasıysa Türkiye'yi uzaklaştırmamak için kampanya sözünden duyarlı ve makul bir geri adımı ifade diyor.
Türkiye'yle Ermenistan'ın barışmasının ödülü söz konusu olduğunda bu geri adıma değer, ancak süreç hâlâ kırılgan ve zorlu. İki taraf mini adımlarla ilerliyor ve herhangi bir tavizde yurt içinde güçlü direnişle karşılaşıyor. Anlaşma, tanımayı ve Ermeni güçlerinin Azerbaycan'daki Dağlık Karabağ'ın kontrolünü ele geçirmesinin ardından kapatılan sınırın açılmasını öngörüyor. Her iki adım, güven tesis etmek amacıyla aşamalı olarak atılacak. Bu da makul.
Fakat iki kritik noktada hâlâ açıklık yok. Bir tarihçiler komisyonu kurulması öngörülüyor. Bu komisyon nasıl oluşturulacak ve nasıl çalışacak? Katliamların soykırım olduğuna veya olmadığına karar verirse, taraflar arasında sonuçları kabul etme yönünde anlaşma olmadıkça siyasi olarak patlayıcı bir mesele niteliğini sürdürecek. İkincisi, Türkiye'nin sınırını açması için Karabağ'da ne gibi bir ilerleme gerekiyor?
Muhalefete rağmen Ankara ve Erivan'da ileriye gitmek yönünde ciddi bir niyet var gibi. Ancak daha fazla ilerleme ve net takvim belirlenmesi için ABD, AB ve Rusya'nın iki tarafa baskı yapması hâlâ vazgeçilmez. Sürece taş koymayı deneyebilecek tek ülke Azerbaycan. Bakü sınır açılırsa Karabağ'da anlaşma yapması veya en azından vaktiyle 500 bin Azeri mültecinin yaşadığı tampon bölgeden çekilmesi yönünde Ermenistan üzerindeki baskının ortadan kalkacağından korkuyor. Ancak sınırların 19 yıl kapalı kalması bir anlaşmayı hızlandırmak konusunda işe yaramadı. Çatışmayı bırakıp uzlaşmaktan bütün tarafların çıkarı var. (Başyazı, 26 Nisan 2009)
Kaynak: Radikal
