Afganistan'ın Marcah kentindeki Amerikan askerî operasyonu sürerken ülkede NATO'ya bağlı uluslararası destek güçleri (ISAF) içinde bölünmelerin yaşanma ihtimaline dair işaretler var.
Zira birkaç gün önce 1880 civarındaki Hollanda güçlerinin Afganistan'da kalması ve ABD'nin kararlaştırdığı yeni askerî operasyonlara katılımı etrafındaki anlaşmazlık sebebiyle Hollanda hükümeti düşmüştü. Hollanda'da yaşanan bu gelişme, Afganistan'da güçleri bulunan Kanada ve Avustralya gibi başka ülkelerde yaşanabilir. Şöyle ki bu iki ülke içinde güçlerinin gelecek yıllar için Afganistan'da kalması etrafında anlaşmazlıklar yaşanıyor. Durum 2800 civarında askeri bulunan ve geçen birkaç ay zarfında birçok askeri öldürülen Kanada için daha sıkıntılı görülüyor. İki yıl önce Kanada güçlerinin Afganistan'da kalma süresinin 2011 yılına kadar uzatılması etrafında büyük bir tartışma yaşanmıştı ve ortada çekilme takvimi yeniden gözden geçirilmedikçe Stephen Harper başbakanlığındaki koalisyon hükümetinde bölünmelerin yaşanacağına dair güçlü ihtimaller var. Aynı şey Afganistan'da 1000 civarında askerini muhafaza eden Avustralya için de geçerli. Avustralya parlamentosunda bu güçlerin 2011 yılına kadar kalması etrafında büyük bir tartışma yaşanıyor.
Şimdi ABD Başkanı Barack Obama Afganistan'daki NATO 'düğümü' sebebiyle büyük bir trajediyle karşı karşıya. Zira Obama bir süre Afganistan'daki Amerikan güçleri komutanı General Stanley McChrystal'in tavsiyesi üzerine 30 bin asker gönderme kararı almıştı. McChrystal ayrıca NATO güçlerinden Afganistan'a 10 bin asker gönderilmesi talebinde de bulunmuştu. Fransa, İtalya ve Hollanda gibi Avrupa ülkeleri bu talebe karşı çıkıyor.
Helmand bölgesinin ortasındaki Marcah kenti savaşı, Afganistan'daki Amerikan askerî operasyonunun sürmesi ve güneyde Taliban'ın ana kalesi olarak görülen Kandahar kentine kadar genişlemesi ihtimali etrafında önemli gösterge sayılacak. Bu operasyon Obama yönetiminin belirlediği 'geçen birkaç yıl zarfında Taliban'ın kontrolü altına giren büyük Afgan kentlerinden bazılarının kurtarılması ve Afgan sivillerine teslim edilmesinin yanı sıra bu şehirlerde altyapının iyileştirilmesi ve halklarının Taliban'a karşı savaşa girilmesi hususunda ikna edilmesi için milyonlarca dolar akıtılması' yollu yeni askerî strateji kapsamında yapılıyor. Taliban'dan kurtarılacak her kentin valisinin yanına bu milyonlarca doların harcanmasını denetleme görevlerinde bulunacak Amerikalı uzman ve gözlemcilerin verilmesi üzerinde bir anlaşma yapıldı. Bundaki amaç ise Kabil'deki merkezî hükümette yaşadığı gibi yolsuzluk sorunlarının yayılmaması.
Amerikan güçlerinin Marcah kentinde elde edeceği somut başarı, Taliban'la savaşa katılmakta tereddüt içindeki Afganlıları teşvik etmek için General McChrystal ve Başkan Obama açısından önemli bir durum. Bu girişim üç yıl önce Irak'ta yaşananlara benziyor. O vakit El Kaide ile savaşması ve örgütü Enbar ve Deyala gibi kentlerden çıkarması için kurulan Irak 'Sahva konseyleri' deneyimi yaşanmıştı.
Bazıları bu stratejinin sonuçlarına yönelik iyimser olsa da bu stratejinin Taliban'ın sadece askerî açıdan egemen olmadığı ve aynı zamanda Afganlı aşiret ve kabilelerin desteğini gördüğü başka bölgelerde başarılı olması zor. Kandahar şehrinde hareketin kimliğini oluşturan Peştun etnik yapı sebebiyle Taliban'a büyük bir destek bulunuyor. Görünen o ki Peştunların Karzai hükümetine karşı çıkışları, Taliban hareketini desteklemelerinden daha büyük. Obama Afganistan'da başarı istiyorsa bu büyük sorun üzerinde yeniden düşünmeli. Afganlıların çoğunluğunun desteğinden beslenmeyen Karzai'nin alternatifini düşünmedikçe Obama yönetiminin Afganistan'da başarı elde etmesi zor. Karzai ve hükümetine yönelik yolsuzluğa bulaştığına ve Afganistan'ın güneyi ve orta bölgelerindeki birçok Peştun kabilesinin istemediği Reşid Dostum gibi eski savaş prenslerini satın aldığına yönelik artan suçlamalar da cabası.
İşin garibi, bu operasyon Taliban hareketiyle diyaloğa geçilmesi etrafındaki birçok konuşmanın gündemde olduğu bir zamanda gerçekleşiyor. Görünen o ki bu tutum, zaman kazanmak ve iki hafta önce başlayan askerî operasyona yönelik sempatilerini elde etmek için yerli halka baskı yapma amaçlı bir kamuflajdan ibaret. Obama yönetimi Afganistan'ın bazı güney bölgelerini geri alabilir; ancak Afganistan'daki krize siyasi ve ekonomik çözüm aranmadığı takdirde Taliban'ın bu bölgeleri geri alması an meselesi olacaktır.
Umman gazetesi El Vatan Britanya Durham Üniversitesi'nde akademisyen, 24 Şubat 2010
Kaynak: Zaman
