Bir Pentagon sözcüsü telgraf haberi yoluyla Pers Körfezi?nde ?İran sahillerinin uzağında? önemli ABD donanma tatbikatına göndermede bulunarak ?ABD İran?la tansiyonu yükseltmiyor? dedi. Yani kıyıdan 12 deniz mili kadar genişlikte olan İran sularının hemen bitişiğinde yapılan tatbikattan bahsediyordu. İranlılar; iki uçak gemisinin ve 10.000 askerin katıldığı kapılarındaki ABD manevrasının; kendilerine ABD?nin ve müttefiklerinin isteklerine ısrarla karşı gelmeleri halinde ödeyecekleri bedelle ilgili ?güçlü bir sinyal? olarak düşünmekte haklılardır. Bir Fransız uçak gemisinin Pers Körfezi sularında dayanışmacı bir görüntü çizdiğini anmaya hiç gerek yok, İran hususunda kapsamlı batı kıskacına bunu da ekleyin. Normal olarak ABD?nin iki sesliliği olduğu gibi devam ediyor. Bu minval üzere ABD?nin silah gücünün ezici ağırlığının İranlılara karşı gösterime sokulduğu anda savunma bakanı Robert Gates ülkesinin İran?la ?üst düzeyde? diyaloga hazırlığını vurguladı, ABD?nin askeri niyetleriyle ilgili herhangi bir İran paranoyasında küçük bir gedik açarcasına konuştu. Bununla birlikte Gates'in küçük barış sözleri Pers Körfezi?nin dar koridorlarına yığılan kaba kuvvetin fiziksel görüntüsü ve İran?ın 15 İngiliz askerini alıkoymasına İngiliz başbakan Tony Blair?in cevap olarak yaptığı şiddetli açıklamalar tarafından geride bırakıldı.Yine Blair?in sorunu ?başka aşamaya? geçirme tehdidinden hemen sonra dışişleri bakanı onun açıklamasını yumuşatarak ve ?dolaylı yollardan çözüme? vurguyu ekleyerek zarar kontrolüne çalıştı.Aralarında, meselede aracılık ve el konulmuş denizcilerin teftişini önerip Müslüman Ortadoğu ile bir köprü olarak Avrupa için ne kadar kıymetli olduğunu ispatlayacağı bu fırsata atlayan Türkiye?nin de olduğu ikinci plan ortaya çıktı. Türkiye?nin bu açık ?tehlikeli? krizde başarılı olmasının olası sonuçları AB?ye girme çabasına büyük katkı sağlayacaktır.Eş zamanlı olarak Türkiye için önemli bir rol beklemek için başka nedenlerde var, ?tutsak değişimi? için İran?da daha çok sesin çıkması için artan şevk uyandırmak, aslında 5 İranlı için olduğu kadar en azından ABD tarafından Türkiye?den alınmış biri için bu yapılabilir. Bazı diplomatlarında aralarında olduğu diğerleri Irak?tan alındılar. Sonuç olarak eğer Türkiye, İran-İngiltere krizinin çözümünde etkili olacaksa yönetim gözünü rehine değişimine dikmelidir. Öte yandan Türkiye?nin başarısızlığı Nisan?da İstanbul?da olması planlanan Irak Güvenliği Zirvesi?ne muhtemelen büyük bir gölge düşürecektir. En çokta ABD ve İran?dan gelecek olan temsilciler görüşeceği için bu gölge düşecektir.Tek kadın denizci asker dışında bütün işaretler Blair?in retoriğinin ne keder sert olduğuna, İngiliz hükümeti ve AB tarafından uygulanacak baskıya bakmaksızın diğer 14 tutsağın bırakılmasının yakın olmadığını gösteriyor. Aralarında güçlü bir meclis üyesi Muhammet Rıza Bahanur?unda olduğu farklı İranlı politikacılar; Londra?nın İran?dan hâkimiyetinin zedelenmesini göz ardı etmesini beklememesini dile getirdikleri beyanatlarda bulundular. İngiltere?nin denizciler Irak sularındaydı şeklindeki iddiasından farklı bir iddiayı dillendiren Londra?daki İran büyükelçiliği denizcilerin yarım mil İran hâkimiyetindeki sularda olduğunu belirten bir bildiri yayınladı.Her iki tarafın açıkladığı bu tarz kategorik bildiriler uzun sürecek bir soğumayı ve İran?da çatışmanın hızlı bir şekilde sonlanmasını isteyenlerin ellerinin birleşmesini davet ediyor. Bu durum özellikle de İngiliz hükümetinin İran?la iki taraflı ticareti dondurmasından kaynaklanan ekonomik kırılma için daha çok geçerlidir (2 milyar dolar değerindeki ticaret). İran denizcilere karşı hukuki süreci başlatacağım tehdidiyle iyi mi yapıyor, AB?de aynı şekilde hareket edip nerede daha çok incitecekse o alanda İran?ı cezalandırabilir?ticaret ve ekonomik cephede.İran?ın kayıp ve kazançları?Tehdit analizi?inde uzmanlaşmış İranlı bir politik analiste göre batılı güçlerin Ortadoğu?yu nerdeyse tamamen istekleri doğrultusunda manipüle ettikleri bir zamanda İran?ın İngiltere ile sert politik taktikleri sürdürebilme yeteneği ulusal çıkarlara hizmet edecektir. Yazar ?İran ?tezgâh burada işlemez? açık mesajını gönderiyor? diyor. Görünüşe göre mesaj İran?ın komşularını ondan uzaklaştırmıyor. Riyad?daki Arap Zirvesi?nin açılış seremonisinde Suudi kralı Abdullah ?yabancı güçleri? bölgenin insanlarına isteklerini dayattıkları günler geride kaldığından bölge meselelerine müdahale etmeyi terk etmeleri için uyardı. İran dışişleri bakanı Manuçehr Muttaki son anda ve İngiliz denizcileri krizi çıktıktan sonra Arap Zirvesi?ne davet edildi. Aslında Libya lideri Muammer Kaddafi zirvenin başlayacağı günün gecesinde ?Sünnileri Şiilere? karşı kışkırtacak İran karşıtı bir oluşumda yer almayı reddettiğini bildirdiği bir mesaj göndererek zirveye katılmadı. İran ve Arap basını; ABD yetkililerinin son günlerde yeni bir İran karşıtı ağ oluşturmak için Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün ve Suudi Arabistan istihbaratının başkanları ile görüştüklerini haber veriyorlardı. Açıkçası Tahran?ın Londra ile kavgası Arap dünyasında İran yanlısı bir sempatiye neden olarak İran?ın bölgesel etkisi açısından olumlu bir katkı sağladı. Araplar şimdi beceriksiz yönetimlerinin tersine çok ihtiyaç duyulan ilham ve ümit kaynağı olarak İran?ın ?batılı emperyalistler? karşısındaki ?kahramanca? duruşunu görüyor. Eski bir İranlı diplomat bana ?Pers Körfezi?nin Arapları İran?a karşı ABD ve İsrail?le birleşme eğilimlerinde bir hafta öncesinden daha isteksizler? dedi. Krizden dolayı artan petrol fiyatları (varili 65 dolardan daha fazla) bir dereceye kadar Avrupa?dan kaynaklanan boşluğun ekonomik kayıplarını dengeleyen başka bir gelir kalemini temsil etmektedir. İran?ın ?hesaplı kızışması? sadece İran?da milliyetçi ruhu ayağa kaldırmaya yardım etmedi aynı zamanda nükleer kriz ile Irak krizinin arasındaki boşluğu doldurdu. Bu; aralarındaki bağa ve böylece İran?a karşı birkaç şey içeren cezai tedbirlere öncelik verip dikkat çekerek şimdiye kadar ayrı meseleler olarak düşünülmüş olan şeyler için bir tür katalitik dönüştürücü olarak hizmet etti. Birleşik ABD manevraları ve Londra?nın İran?a karşı kızgın retoriği Moskova ve Pekin?i ABD?nin İran?a karşı yaptığı düzenlemelere destekleri için kırmızı bir çizgi belirlemeye ikna edip durumun patlayıcı tabiatını fark etmelerini sağladı.Böylece başkan Vladimir Putin ve Çin devlet başkanı Hu Jintao Moskova?daki ortak bildirilerinde ABD?nin İran?a herhangi askeri bir harekete kalkışmasına karşı uyardı. Birleşmiş Milletler?de; ABD?nin İran?a karşı güç bela topladığı uluslar arası koalisyon şimdi zorlu yeni sınavlara girecektir. İki ay sonra Güvenlik Konseyi İran nükleer krizini tekrar görüşmek için bir araya geldiğinde koalisyonun kalıp kalmayacağı belirsizdir.Olumsuz taraf ise İran nükleer diplomasisi; AB desteğini kaybedip ve böylece de nükleer krizin diplomatik bir çözümünü arayacağı zeminden İran?ı mahrum bırakarak İngiltere ile içinde olduğu bu mücadeleden çok ciddi zarar görebilir. İran?ın tercihi AB ile tekrardan doğrudan başlamak ve bir diğer İran-AB nükleer görüşmelerini onaylama anlamına gelecek dolaylı ABD iknasıdır. Fakat bu strateji İran?ın Londra ile olan denizci tartışmasını; nükleer diplomasisini (olabildiğince) dışarıda bırakacak şekilde tamamen legal ve prosedüre uygun bir kanaldan yürütebilme becerisine bağlı olacaktır.Olur veya olmaz; olası veya değil Blair?in tehdidinden sonra yabanice yürütülen mini bir krizin ilerde görülecek olan niyet edilmemiş sonuçlarına tanıklık edeceğiz. Bu makale Ali Karakuş tarafından Dünya Bülteni için tercüme edilmiştir.