Pervez Müşerref'in istifası dolayısıyla tam Pakistan üzerine bir şeyler yazmaya girişmişken, vazgeçip neredeyse bir yıldır yazmayı düşünüp, hep gündem yüzünden ertelediğim
bir kitap tanıtım yazısı yazmaya karar verdim. Birden, tekrar aklıma gelmesinin nedeni de, Pakistan. Öncelikle fotoğraf sanatçısı Özcan Yurdalan'ın Pakistan yolculuğu kitabı, Pakistan'a gittiğimizde en iyi rehberimiz olmuştu (Mavi Çöl).
Yurdalan'ın yolculuk kitaplarının beşi (İran, Suriye, Hindistan, Nepal, Pakistan) Agora Yayınları tarafından basıldı. Özcan ve Nilgün Yurdalan ile birlikte yaptığımız bir Suriye yolculuğunda, gittikleri yerlerle ne kadar içten bir bağ kurduklarını gözleme ve bol sohbet etme fırsatı bulduk. Dahası, İsfahan'da dolaşırken yolumuzun düştüğü bir dükkânda bile, Türkiye'den olduğumuzu söylediğimizde, Özcan'ı tanıyıp tanımadığımı sordular. Yolculuk kitapları, hele Özcan'ınkiler bir ülkeyi tanımak için bulunmaz bir fırsat, aklınızda olsun.
Akademik ve inceleme kitapları mutlaka önemli, ama her gün siyaseti üzerine yeni şeyler duyduğumuz ve şimdiye kadar oldukça uzak kaldığımız ülkeleri daha içeriden anlamak için yolculuk kitapları ve o ülkelerin edebiyatı inanılmaz bir imkân sunuyor. Ne yazık ki, bu alandaki telif eserler de, çeviriler de çok az, özellikle de, çok ünlenmiş bir-iki yazar dışında, yeni yazılanlar bize ulaşmıyor. Ama bu arada, Pakistanlı yazar Muhsin Hamid'in 'Gönülsüz Köktendinci'sinin (The Reluctant Fundementalist) çevirisinin çıktığını duydum. Bugünün Mısır'ını çok iyi anlatan Ala Ashawi'nin 'Yakobyan Apartmanı' da yaz başında yayımlanmıştı. Mısır'ın en önemli yazarı Necib Mahfuz'u kısmen de olsa Türkçe okumak mümkün, ama malum, Mahfuz'dan bu yana Mısır çok değişti ve Ashawi bu değişimi çok iyi resmediyor. Tam da bu nedenle, uzun süre yayıncı bulamayan bir yazar olduğu halde, 'Yakopyan Apartmanı', hem Mısır'da hem İngilizce yayımlandığında 'best-seller' oldu. Gerçi, İslamcılık konusundaki eleştirel yaklaşımı nedeniyle, gördüğü ilgi hayra yorulmadı, ama ben Ashawi'i bilindik 'yerli oryantalist' yazına dahil etmenin, şimdilik, fazla aceleci ve haksız olduğunu düşünüyorum.
Kanat Yayınları, bir süre önce bir Ortadoğu edebiyatı serisi başlatmıştı. Yusuf El-Kaid'in 'Mısır Topraklarında Savaş'ını ve Suudi romancı Türki E-Hamad'ın 'Adama'sını yayımladılar, ama devamı gelmedi veya gelemedi. Oysa, özellikle 'Adama' beni çok heyecanlandırmıştı. Zira, Suudi Arabistan, o kadar içine kapalı bir toplum ki, hakkında hemen hiçbir şey bilmiyoruz. O kadar ki, büyük bir heyecanla 'Adama'yı tavsiye ettiğim hemen tüm arkadaşlarım, 'Suudi Arabistanlı bir romancı' lafını bile garipsediler. Bu konuda ilgi artarsa, belki, (biraz vakti geçti ama) Körfez edebiyatının en ünlü romanı sayılabilecek, Abdülrahman Munif'in Tuz Şehirleri'ni (Cities of Salt) ve yine hiç bilmediğimiz Suriye edebiyatından örnekleri okuma fırsatı buluruz.
Bu arada, yanlış anlaşılmasın, son zamanlarda, dünya siyasetinin merkezine yerleşen geniş Ortadoğu üzerine, yaşantı, yolculuk, edebiyat kitaplarına ilgi ve dahası oralarda (veya Batı dillerinde) yayımlananların Türkçe'de eksikliğinden şikâyet ediyoruz, ama bölge üzerine aslında, akademik veya inceleme kitapları da son derece yetersiz. Bu yazıyı vesile edip, yayınevlerine ricada bulunmuş olalım. Bu alanda bir-iki genel kitap(*) dışında hemen hiçbir yayın yok. Ve bu alan içinde de, düz analiz inceleme çalışmaları kadar ve bazen onlardan daha önemlisi biyografi ve otobiyografiler. Mesela, Suriye'yi öğrenmek için, Patrick Seale'nin Hafız Esad biyografisinin kaçınılmaz olduğunu düşünüyorum. Arap dünyasında çok tartışmalı bir yazar olsa da, Said K. Aburish'in, Nasır, Arafat ve Saddam biyografilerine de, ilgilisinin ve bu arada yayınevlerinin dikkatini çekmek isterim.
Olmayandan şikâyet ederken, olanı da atlamayalım, Klasik Yayınları'nın 'Arap Gözüyle Osmanlı' dizisi şimdiden çok değerli bir külliyat oluşturdu, herkese hararetle tavsiye ederim.
(*) Bunların içerisinde yine Agora Yayınları'nın son olarak yayımladığı Modern Ortadoğu Tarihi (W. L. Cleveland) benim görebildiğim en iyisi.
Kaynak: Radikal
