Bush'un askeri mahkeme politikasını sürdürme kararı alan ve yeni işkence fotoğraflarını yayımlamaktan vazgeçen Obama selefinin hatalarını kendi hataları haline getirme tehlikesiyle karşı karşıya. Başkan, Bush yıllarının dehşetinin tekrarlanmamasını sağlama şansını kaçırabilir
Başkan Barack Obama selefi George W. Bush'un yasadışı ve utanç verici gözaltı politikasını düzeltmeye çalışırken imrenilecek bir işle uğraşmıyor. Geçen hafta, hükümet askerlerin Afganistan ve Irak'taki esirlere kötü muamele ederken çekilmiş fotoğraflarını yayımlamaya hazırlanırken, Obama en üst düzey generallerinden bazılarının protestosuyla ve Kongre'deki Cumhuriyetçilerin yeni saldırılarıyla karşı karşıya kaldı. Her iki partinin de üyeleri, başkanın Guantanamo Körfezi'ndeki hapishaneyi kapatma çabalarını zorlaştırmakta değerli bir siyasi sermaye bulunduğuna karar verdiler.
Revizyon değil yeni sistem lazım
Fakat bu durum şu gerçeği değiştirmiyor: Obama aniden fikrini değiştirip iki federal mahkemenin fotoğrafların yayımlanması yönündeki emrine karşı çıkmaya karar vererek hata yaptı. Korkarız ki Obama, Bush'un resmi olmayan mahkemeleri konusunda da ortaya koyduğuyla aynı azim eksikliği hali içinde. Başkan, 2008 seçim kampanyası sırasında Guantanamo'daki bu mahkemeleri hararetle ve sık sık kınamıştı.
Obama cuma günü, bu mahkemelerin gördüğü davaların bazılarının ertelenmesine çalışacağını söyledi. Ve komisyonların prosedürlerini 'adaletin daha az dehşet verici bir başarısızlığı' haline getirecek değişiklikler önerdi: Kötü muamele ve işkenceyle elde edilmiş ifadelerin delil sayılmaması; kulaktan dolma bilgilerin delil olarak kabul edilmesi konusundaki kuralların sıkılaştırılması; ve tutukluların yasal danışmana erişiminin artırılması.
Malesef bu yeterli değil. Bütün sistem yerle bir edilmeli ve uzun zamandır askeri ve sivil ceza mahkemelerine hükmeden yasalar yeniden yürürlüğe konmalı. Savaşta işlenmiş suçları yargılamak ve cezalandırmak için askeri mahkemelerin kurulmasına karşı çıkmıyoruz. Bu, Amerikan ve uluslararası askeri adaletin köklü bir parçası. Sorun şu ki, söz konusu mahkemeler geleneksel örneklerin aksine sadece savaş alanında yakalanmış esirleri yargılamıyordu. Bu mahkemeler, Bush'un artık bütün dünyanın bir savaş alanı olduğuna dair abes bir argümanla hukukdışı olduğunu iddia ettiği herkesi yargılıyordu.
Gerçekten de, 11 Eylül'ün beyni olduğunu söyleyen Halid Şeyh Muhammed de dahil olmak üzere, bu mahkemelere çıkartılan Guantanamo esirlerinin çoğu ve diğer terör şüphelileri gerçek bir savaş alanından çok uzaklarda yakalandılar.
Bu tutukluların federal anti-terör yasaları altında sivil ceza mahkemelerinde yargılanmaları gerekiyor. Obama'nın bazı vakalarda böyle yapmayı düşünmesi memnuniyet sebebi. Cumhuriyetçiler, teröristlerin suçlular olarak yargılanması nosyonuyla alay etmekten hoşlanıyor, fakat bu nosyon doğru. Teröristlere savaşçılar olarak muamele etmek sivil ve askeri adaleti küçük düşürdüğü gibi, aynı zamanda onlara sahip olmaya can attıkları şehitliği de ikram ediyor.
Obama tıpkı askeri mahkemeler konusunda ani bir u-dönüşü yapmakta hatalı olduğu gibi, Amerikan askerlerinin Irak ve Afganistan'daki esirlere Ebu Garib'deki suçları hatırlatan şekilde kötü muamele yaptığını gösteren fotoğrafların yayımlanması konusunda da hata yaptı. Federal bölge ve temyiz yargıçları hükümetin bu fotoğrafları yayımlamasına karar vermişti ve Obama da ilk başta böyle yapacağını söylemişti.
Fakat geçen hafta Amerikan karşıtı duyguları ateşlemeye ve Amerikan askerlerini tehlikeye atmaya yönelik korkuları da dahil olmak üzere bir dizi karmakarışık açılama sunarak fikrini değiştirdi. Bu endişeyi biz de paylaşıyoruz, fakat bu resimler ister mahkemeler isterse de basın aracılığıyla olsun, ortaya çıkacaktır. Obama'nın fotoğrafları yayımlayıp, bu suistimallerin hiçbir zaman tekrarlanmamasını güvence altına almak için nasıl bir politika değişikliğihe gitmeyi planladığını da açıklaması söz konusu askerler açısından daha iyi olacaktır.
Tam bir döküm çıkarılmalı
Obama'nın, bu fotoğrafların yayımlanmasının 'geçmişte birkaç kişi tarafından yapılan şeyleri daha iyi anlamamıza' yardımcı olmayacağını söyleyerek Bush'u tekrarlaması özellikle üzüntü vericiydi. Bu birkaç kişinin hatası değildi. Yaygın, sistemik ve Bush yönetiminin en üst düzeylerinde belirlenen politikaların sonucuydu.
Obama kısmen bu hukukdışı politikaları düzeltme yönünde verdiği sözler sayesinde seçilmişti. Başkan, esirlere nasıl muamele edileceğine dair açık kurallar yaratmalı. Ve neyin nasıl dehşet verici şekilde yanlış yapıldığı konusunda tam bir döküm çıkarılmalı. Böyle yapılmazsa, Obama Bush'un hatalarını bizzat kendi hatalarına dönüştürme veya fotoğraflar örneğindeki gibi, Bush'un örtbas etme politikasını kendi politikası haline getirme riski altına girecek. Daha da önemlisi Obama, Bush yıllarının hatalarının ve dehşetinin tekrarlanmamasını garanti altına alma şansını kaçırma tehlikesiyle de yüzyüze kalır. (Başyazı, 17 Mayıs 2009
Kaynak: Radikal
