Arap aleminin derinden sarsıldığı bir sırada, İran’da devletin en üst kademesinde nadir rastlanan bir krizi patlak verdi. Hani derler ya ‘şapkadan çıkan tavşan misali’! Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, 2009’daki tartışmalı seçimin ardından Yeşil Hareket’in bayraktarlığını yaptığı reformcu muhalefeti ezip geçmesini sağlayan asıl güç olan dini lider (rehber) Ayetullah Ali Hamaney ile sıkı bir bilek güreşine tutuşuverdi. Kimileri Ahmedinejad’ın istifa edebileceğini, kimileri de ikinci bir ‘Beni Sadr’ vakası yaşanabileceğini söylüyor. Tıpkı rehber Ayetullah Ruhullah Humeyni’nin kendisine meydan okumaya cüret eden Başbakanı Ebulhasan Beni Sadr’I mecliste azlettirmesi gibi, Hameney’in de Ahmedinejad’ın ipini çekebileceğini iddia edenler ver. Öyle yada böyle, Acem siyasetinin derin suları kabaracağa benzer. Yaşananlar İran iç siyasetini ilgilendirse de bölgedeki tezahürleri kaçınılmaz olduğundan anlaşılmaya muhtaç.

İran’ın herhangi bir dini vasfı bulunmayan Cumhurbaşkanı, Cuma gününden beri ortalıkta yok. Bir haftada iki kabine toplantısı alışılmadık şekilde Ahmedinejad’sız yapıldı. Yerine cumhurbaşkanı birinci yardımcısı Muhammed Rıza Rahimi başkanlık etti. İran lideri Salı günü de başkanı olduğu Kültür Devrimi Yüksek Konseyi toplantısına katılmadı. İran ve dünya basınına da yansıyan krizin görünürdeki gerekçesi, Hamaney’in Ahmedinejad’ın arzusu hilafına İstihbarat Bakanı Haydar Muslehi’nin istifasına geçit vermemesi… Hamaney’in bununla da yetinmeyip devlet televizyonuna çıkması ve ‘hükümet işlerine müdahale etmekten hiç hoşlanmamasına rağmen buna mecbur kaldığını’ söyleyerek adeta Ahmedinejad’a meydan okuması...

AHMEDİNEJAD’IN BAŞINI DERDE SOKAN İSİM: MEŞAİ

Olayların odağında, Ahmedinejad’ın 2009’da seçim sonrası hükümet kurarken cumhurbaşkanı birinci yardımcısı olarak atadığı, ancak Hamaney’e takılarak sadece danışmanı olabilen dünürü Esfendiyar Rahim Meşai var. Meşai’yi biz de yakından tanıyoruz. 2007’deki Türkiye ziyaretinde dansçıları izleyip alkışlaması İran’da bir hayli gürültü koparmıştı. Kimilerine göre ‘Batı’nın ajanı’ olan Meşai, kimilerine göre Ahmedinejad’ın da mensubu olduğu, liderliğini Kum’daki aşırı muhafazakar Ayetullah Misbah Yezdi’nin yaptığı Hüccetiye tarikatinden.
 
TUHAF BİR MESAJ

İşte geçen Pazar Ekonomik ve Mali İşler Bakanlığı’ndaki binlerce kişi ile pek çok gazeteciye Meşai ile ilgili tuhaf bir text mesajı gönderiliveriliyor. Mesajda, Meşai’nin Çinli ve Venezüellalı petrol şirketleriyle derin ilişkileri olduğu, Ahmedinejad’ın bunları bilmesine rağmen ses etmediği; Meşai’nin ekonomik temaslar gerekçesiyle gittiği Dubai’de Amerikalılarla görüştüğü; hepsinden mühimi de dini lider Hameney’in ofisini dinlettirdiği iddiası yer alıyor. Mesajda ulemanın artık Ahmedinejad’ı desteklemediği de ilan ediliveriliyor. Mesajda Ahmedinejad ile Hamaney’in kapışmasına sebebiyet veren İstihbarat Bakanı Muslehi’yle ilgili olayın perde arkası da anlatılıyor. Rivayet o ki, Meşai hakkındaki bu bilgileri, 2009’daki isyanda pek çok gencin öldürüldüğü Kahrizak gözaltı merkezini yöneten ve Hamaney’e bağlılığıyla tanınan Hüseyin Taeb’in başında bulunduğu Devrim Muhafızları İstihbaratı ele geçirmiş. Meşai, zaten istihbaratın hakkındaki faaliyetlerinden eski planlama ve bütçe bakanı yardımcısı Hüseyin Abdullahi vasıtasıyla haberdarmış. Abdullahi bu yüzden İstihbarat Bakanı Muslehi tarafından görevden alınınca da bardağın suyu taşıvermiş!

AHMEDİNEJAD’IN ÜÇ ŞARTI

Mesajla birlikte dananın kuyruğu kopuyor. Gazetecilere mesajı hasıraltı etmeleri söyleniyor, mesaj internet sitelerinden kaldırtılıyor. Gel gör ki, Ahmedinejad’a 2009’da meydan okumuş eski Devrim Muhafızları komutanı Muhsin Rızai mesajı kendisinin de aldığını doğrulayınca dizginlemek mümkün olmuyor. Sonrası, derin söylentiler... Pazartesi akşamki görüşmelerinde Ahmedinejad’ın Hamaney’e göreve devam etmek için üç koşul koyduğu sızıyor: Meşai’nin cumhurbaşkanı birinci yardımcısı olarak atanması, istihbarat bakanı Muslehi’nin görevden alınması ve hazzetmediği Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri ve nükleer başmüzakereci Saed Celili’nin görevden alınması. Yakın çevresi Ahmedinejad’ın ‘yetkileri salt bakan atamakla sınırlı’ diye serzenişte bulunduğunu aktarıyor. İstifa ettiği söylentileri de sökun ediyor.

MUHAFAZAKAR CEPHE TÜMDEN AYAKTA

IRNA ile bağlantılı Borna haber sitesi ise Ahmedinejad’ın ‘sorunu doğrudan rehber ile çözmeye karar verdiği’ haberini geçince muhafazakar cephede fırtına kopuyor. Ulema ağız birliği edip Ahmedinejad’ı topa tutuyor. Hamaney’in Devrim Muhafızları içindeki temsilcisi Ali Seydi, rehbere itaat etmemenin Allah’a ve İmam’a itaat etmemek anlamına geldiğini söylüyor. Meşhed’in Cuma imamı Seyid Almed Alim el Hoda, “Ulusa hizmet etmek isteyen bütün yetkililer, bakanlar, milletvekilleri, yargı üyeleri ve cumhurbaşkanı rehbere itaat etmeli. Aksi halde halk onları seçmiş olsa dahi mevkilerinin meşruiyeti yoktur” diye çıkışıyor. Ve Düzenin Yararını Teşhis Heyeti üyesi Seyid Ali Ekber Garabaghi, durumu Beni Sadr’la kıyaslıyor. Meclisteki bütçe görüşmelerinde Ahmedinejad yerden yere vuruluyor, dini lidere meydan okuyarak anayasayı ihlal ettiği gerekçesiyle hakkında gensoru veriliyor.

AHMEDİNEJAD’IN YOKSULLARI

Ahmedinejad’a vurmak için malzeme haddinden fazla. İran ekonomisi yaptırımların da etkisiyle batakta. Ahmedinejad 2.5 milyon yeni iş yaratma vaadini tutabilmiş değil. Sübvansiyonların kaldırılması yoksulları vuruyor. Hayat pahalılığı ciddi sorun. Temel gıda fiyatlarında geçen yıla oranla yüzde 25 oranında zam yapıldı. Yumurta fiyatları yüzde 97.6, sebze fiyatları 43.5 oranında arttı. Merkez Bankası’nın son raporunda hükümetin bankaya borcunun yüzde 100 oranında arttığı yer alıyor. Özetle İran’da 2009’da özgürlük gündemiyle Ahmedinejad’a başkaldıran orta sınıfın ötesinde İran liderinin ana destekçi kitlesini oluşturan yoksulların da öfkesini kaşıyacak sebep çok.
 
Iran’da 2012’deki meclis, 2013’te de cumhurbaşkanlığı seçimleri var. Son 10 yıllık sürecin aksine meclis seçimlerinin reformcularla muhafazakarlar arasında geçmesini kimse beklemiyor. Yeşil Hareket’in adaylarının adaletsiz sistemden sıyrılıp yarışa katılabilmesi çok zor. Yarış muhafazakarların liberal ve aşırılıkçı kanatları arasında geçecek. Ahmedinejad sayesinde Misbah Yezdi ve aşırı muhafazakar kampın eli güçlendi. En son birkaç ay önce liberal kanatta sayılabilecek Ayetullah Haşimi Rafsancani, aşırı muhafazakarların bastırmasıyla Uzmanlar Meclisi Başkanlığını bırakmak zorunda kaldı. 2013’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Ahmedinejad’ın üçüncü kez aday olması mümkün değil. Ancak duruma göre dünürü Meşai’nin ismi adaylık için geçiyor. >>>DEVAMI>>>