Önemli bir ABD askeri üssüne ev sahipliği yapan karmaşık Orta Asya ülkesi Kırgızistan’da talih Obama yönetiminin yüzüne gülmüş gibi görünüyor. Bir halk ayaklanmasının ardından ele geçirdiği iktidarı sağlamlaştıran koalisyonda Batı yanlısı görüşlere sahip birçok liberal demokrat var.

Onlardan biri de geçici devlet başkanı Roza Otunbayeva. Gelinen noktada yeni hükümet ABD’nin yozlaşmış ve otok-ratik eski başkan Kurmanbek Bakiyev’e kur yaptığı ve aile üyelerinin Manas Hava Üssü’nün donatılmasından elde edilen kârı cebe indirmesine göz yumduğu gerçeğini affetmeye hazır görünüyor.

Otunbayeva Washington Post’tan Lally Weymouth ve Newsweek’e verdiği demeçlerde, ABD’nin Afganistan’daki operasyonlar açısından önem taşıyan üssü kullanma izninin ‘otomatik olarak’ uzatılacağını ve ABD’yle ‘bu tür uzun vadeli ilişkiler yürütmeye devam edeceklerini’ söyledi. Rusya’nın Manas’ın kapatılması için baskı yapmaya çalıştığı ve bunu yapmayı reddetmesinin ardından Bakiyev’in devrilmesini desteklediği göz önüne alındığında, Otunbayeva’nın tutumu hatırı sayılır bir iyiniyet gösterisi.

Ancak eski Washington büyükelçisi Otunbayeva, Obama yönetimine hak ettiği şekilde sıkı bir fırça atmaktan da geri durmadı. Weymouth’a şöyle konuşuyordu: “Şunu söylemekten gerçekten üzüntü duyuyorum: ABD’nin buradaki büyükelçiliği Kırgızistan’daki demokratik durumla zerre kadar ilgilenmedi. Bizim çıkardığımız sonuç,
ABD’nin en mühim derdinin bizim siyasi gelişmemiz ve muhalefetin çektiği acılar, gazetelerin kapatılması ve gazetecilerin dövülmesi değil, üs olduğu yönünde. Bütün olan bitenleri görmezden geldiler.”

Bu sözler, Kırgızistan ve diğer Orta Asya ülkeleri için politika belirlerken ABD yönetiminin kulağına küpe olmalı. Bütün bu ülkeler, Afganistan’a yakınlıkları nedeniyle ABD için stratejik önem taşıyor; aynı zamanda hiçbiri demokratik değil. 11 Eylül saldırılarından sonraki ilk yıllarda Bush yönetimi askeri üslere ve nakil güzergâhlarına dair anlaşmaları engellese bile Orta Asya’da siyasi liberalleşmeyi teşvik etmeye çalıştı. Fakat bu politika, ABD’nin Özbekistan’daki bir katliama yönelik eleştirisinin ülkenin demir yumruklu lideri İslam Kerimov’un bir Amerikan üssünü kapatmasına yol açtığı 2005’ten sonra büyük ölçüde terk edildi.

Nazarbayev ve Kerimov’a destek sürüyor
Obama yönetimi bu politika değişikliğini, otokratlarla ‘gerçekçi’ temas yönünde hızlandırmış durumda. Başkan Barack Obama bu hafta, hava sahasını daha yeni Amerikan askeri uçaklarına açan Kazakistan’ın acımasız lideri Nursultan Nazarbayev’le görüştü; ABD yönetimi bir yandan da Kerimov’la ilişkileri iyileştirmek yönünde adımlar atıyor. ABD’nin Afganistan’daki askerlerinin sayısı kısa süre sonra 100 bine ulaşacak; komşu ülkelerin üslerine ve işbirliğine ihtiyacı var ve Orta Asya’da demokratik dönüşümü zorlayacak güçten yoksun olduğu söylenebilir.

Kırgızistan, otokratların sırtlarını sıvazlamanın kendi bedelleri olduğunu bir kez daha hatırlatıyor.

Stratejik bir açıdan bakıldığında bile bu strateji en nihayetinde ters tepiyor. Otumbayeva geçici hükümetinin hedefinin, altı ay içinde seçimlere gitmek ve bir demokrasi yaratmak olduğunu söylüyor. Obama yönetimi bu dönüşüme elinden gelen desteği vererek geçmişteki tutumunu telafi edebilir. (Başyazı, 17 Nisan 2010)

Kaynak: Radikal