Kürtler arasından mutasavvıf-meşâyihin yanısıra, çok etkili İslam alimleri de çıkmıştır.
Ebu'l-Ferec İbnu'l-Cevzî, El-Kâmil Fi't-Tarih sahibi İbnu'l-Esir, El-Câmiu Beyne'l-İlmi Ve'l-Ameli'n-Nâfi' Fi Sinâati'l-Hiyel adlı ünlü eserin sahibi Ebu'l-İzz bin İsmail Er-Rezzaz El-Cezerî, Matâli' sahibi Sirâcuddin El-Urmevî, ünlü muhaddis Mukaddime-i İbn Salâh müellifi Takiyuddin İbn Salâh Abdurrahman Eş-Şehrezorî, ünlü kıraat alimi Ebu'l-Hayr Muhammed El-Cezerî (100'ü aşan eserlerinin 30'a yakını Kıraat ve Kur'ân ilimleri ile alakalıdır. 20 civarında da Hadis ilimlerine ait eser bırakmıştır.
H.833/1429 tarihinde Şiraz'da vefat etmiştir), Ebu İshak Eş-Şehrezorî, Ebubekir el-İmâdî, Ahmed bin Muhammed Ed-Dineverî, Vefeyâtu'l-A'yân sahibi ünlü İbn Hallikân, Ahmed El-Hakkârî, Huseyin bin Saad El-midî başta gelen Kürt alimleriydi. Yanısıra, Orhan Gazi devrinin müftüsü -sonradan Hayreddin Paşa lakabını alan- Tacuddin El-Kürdî (Bursa'da bir medresesi, Kirmasti'de de yaptırdığı bir köprüsü vardır), Fatih Sultan Mehmed'in hocası ünlü Şeyhülislâm Molla Şemseddin Ahmed El-Gürâni (Gorani, vefatı: H.893, mezarı Fatih-Fındıkzade civarında, kendi mescidinden bugüne gelebilen haziresindedir), Şeyhülsilâm Ebussuud Efendi (vefatı:982, mezarı Eyüp'te kendi mektebi avlusundadır. Ebussuûd Efendi'nin Kürtlüğü konusunda bkz. Tarih-i Peçevî, Matbu Nüsha, C.1, Shf.55), Tâcu't-Tevârih müellifi Şeyhülislâm Hoca Saadeddin Efendi (Vefatı: H.1008, mezarı Eyüp'te Saçlı Abdülkâdir Camii haziresindedir), Şeyhülislâm Hoca Saadeddinzâde Şerif Mehmed Çelebî (vefatı: H.1024, Eyüp'te pederinin yanında defnedilmiştir), Şeyhülislâm Hoca Saadeddin Efendizâde Mehmed Es'ad Efendi (Vefatı: H.1031, kabri Eyüp'te babasının kabri yanındadır), son şeyhülislâmlardan Haydarîzâde İbrahim Efendi (1922'de saltanatın kaldırılmasının ardından Bağdat'a gitmiş olup, 1933'te orada vefat etmiştir) Kürtler içinden yetişmiş şeyhülislâmlardı. Bunlara ilaveten, Muhammed bin Abdürresul El-Berzencî (Vefatı: H.1014, Medine'de medfundur. Bu zâttan sonra 1930'lu yıllara kadar Mekke ve Medine'de Şâfii müftüleri/kadıları hep Berzencî ailesinden çıkmıştır), Burhaneddin İbrahim El-Gurânî, Bursa Ulu Cami müderrisi Kürdî Mehmed Efendi, Molla Salih El-Kürdî, Mevlana Seyyid Sibgatullah El-Haydarî, Seyyid Abdülkerîm El-Berzencî, Muhammed bin Adem El-Kürdi El-Bâlekî, Kâtip Çelebî'nin hocası / Ayasofya müderrisi Kürt Abdulllah Efendi, İmam-ı Sultanî ve Boğaziçi'nde Vâniköy'e adını veren Vânî Mehmed Efendi, Şeyh Muhammed El-Gezîrî, Molla Halîl El-Es'ardî (30'a yakın Arapça ve Kürtçe eserin sahibi ve çağının en büyük İslâm alimlerinden olup 'allâme' olarak anılırdı. Tefsir, sarf-nahiv ve lügatla ilgili eserlerinin yanısıra Arapça ve Kürtçe kaleme aldığı Nehcu'l-Enâm adlı eseri ile de ünlenmiştir. Tefsiri ve mantıkla ilgili eserleri basılmıştır.Vefatı:H.1257/1841, Türbesi Siirt şehir merkezindedir), Harputlu Allame Kürt Abdurrahman Efendi, Şerhu'l-Velediyye müellifi Abdulvahhâb El-midî, Taha El-Gorânî, Şeyh Hâlid bin Süleyman Eş-Şirvânî El-Orekî (çağının Taftazânîsi olarak anılmış, zamanının ferîdi ve çok büyük bir kelâm alimiydi. Aynı zamanda Seyyid Şeyh Sibgatullah El-Arvâsî'nin hulefasındandı. 1293/1877-78 Osmanlı-Rus harbinde Erzurum cephesinde şehid düşmüştür), El-Mecdu't-T'âlid müellifi İbrahim Fasih El-Haydarî... Bu saydıklarım 19. Yüzyıl sonuna kadar önde gelen Kürt ulemasından bazılarıydı. DEVAMI>>>
