Swat'ın Taliban ve Durand hattıyla imtihanı

 

2006 'nın Kasım ayında Kabil'deydim. Akşam yemeğine davetli olduğum ev sahibi Pakistandaki muhacir kamplarında büyümüş, Lahor üniversitesini bitirmiş genç bankacı. Evin babası itibar edilir sohbeti dinlenir bir mollaydı. İsaf'ın Afganistan'daki yaptıkları üzerine konuşuyorduk: ''İngilizler daha barışcı Musakaleyi (Kandahar yakınında küçük bir şehir )Taliban'a bıraktılar. Şu an bu bölgede hiç bir problem, yada çatışma yoktur'' diyerek övgüde bulundular. Şaşırtıcı bir durumdu. Ben: ''İngilizler son iki yüz yılın en desiseci ve müslümanlara zarar veren bir millettir. İngilize güvenirsen her şeyini kaybedersin. İngilizler kesinlikle iyi niyet hesabı yapmamıştır.'' diyerek onlara şüphelerimi söyledim.

İngilizlerin bu oyununa gelen Taliban Musakale'de rahatça toplandı. Şehir ve çevresini merkeze çevirdi,rahattı,sayıları arttı.İngilizler tarihi hünerlerini bir kere daha gösterdiler; Musakaleyi yerle bir ettiler .

2009'un ilk aylarında Tahrik-i Taliban'ın Pakistan'ın adı ''Taliban Swat'ta Şeriat ilan etti, şehirleri ele geçirdi.'' haberleriyle duyuldu.

Swat,  iki vilayetlik küçük bir bölge, Mingora ve Diir'inde adı geçince bölge hesaplarda karışıyordu. Peşaver-İslamabad otoyolundan Mingoradan Swat'a saptığınızda 100 km.gitmeden aracınızı katıra tebdil etmek zorundasınızdır. Asıl bilinmesi gerekense; bölgenin siyasal sütatüsünü belirleyen Durand hattı anlaşmasının 1993'te yüz yılını doldurmasıyla bitmiş olması Afganistan'la Pakistan arasında bir çekişme mutlaka yaşanacak.Fakat,Tahrik-i Taliban ve Şeriat ilanı nereden çıktı? Pakistan bir oyun sahneleyip ne kadar kar elde etme hesabı yapılıyordu, acaba .

25 Nisan'da İstanbul'da yapılan Mescid'i Aksa sempozyumu esnasında bölgeyi bilen,olayları takip eden dört kişi durumu değerlendiriyoruz .Onlara iki yıl önceki Musakale'yi hatırlattım.''İnternete düşen haberlere bakın Taliban Swat'ta şeriat ve cihad ilan etti, özellikle Arap aleminden genelde bütün dünyadan cihadı destek için bölgeye davet ediliyor. Batıda Afganistanın en yüksek dağları Hindukuşlar paralel biçimde 'dünyanın damı' Wahan'a çıkıyor Doğuda Keşmirin yine parelel uzayıp giden derin vadileri var. Belucistan ya da Veziristan gibi etrafı açık yada meskun değil. Savaşçıların kaçışına ve lojistik destek alışına müsait olmadığı için tam bir izolasyon bölgesi. En kolay yakılıp yıkılacak,Pakistan'a da zarar vermeyecek bir bölge. Pakistan normalde özerk olan ve çıkışı olmayan bu bölgenin önünü kolayca kesecek.Sayısı fazla ve öğrencisi çok olan bölgedeki medreselere Taliban yaftası vurup, terörist diye katledilecekler. Onların sesini kimse duymayacak. İslamabaddaki Lal Mescit katliamın hesabı dahi Müşerref'e sorulmadığını hatırlayalım.''

KÖKLEŞMEK İSTEYEN ZERDARİ'NİN TEHLİKEYLE DANSI

Pakistan için duyduğumuz ve duymamız gereken endişeyi Pakistan'ın kendisi gündemi değiştirerek göz önünden uzaklaştırıyor. 2001 den itibaren müslüman katliamında süngü ucuna takılan bahane hep aynı: ''Terör,Taliban,el Kaide,Şeriat''aynı oyunu bu gün Zerdari sahnelemektedir. Bununlada elde etmek istediği karların bazılarına bakalım:

1- Amerika'nın 'medreseleri kontrol et,öğrenci sayısını düşür' baskısını Lal Mescidi örneğinde olduğu gibi vurarak, yakıp yıkıp katlederek biçim vermek. Bunun sonucunda da Amerika'ya şirin görünerek hışmından kurtulup ekonomik destek almak.

2-İngilterenin desteğiyle rakiplerini bertaraf edip Afgan kralı olan Abdurrahman Han'la, İngiliz temsilcisi Sir Henry M.Durand arasında İngiltere'nin sömürgesi Hindistan'ın sınırını yüz yıllığına Afganistan'ın içine doğru iteleyen bir anlaşma imzalandı(1893).

Tarihe ''Durand Hattı''diye geçen bu anlaşma bölünmeden önceki Hindistan'ın 1947'den sonra da Pakistan'ın 1993'e kadarki sınırı olacak,bu tarihten sonra 1893'deki anlaşma yürürlükten kalkıp Afganistan N.W.F.P.(Nort West Frontier Provice), FATA(Federally Administead Tribal Areas) ve Belucistan'ı geri alacaktı .Afganistan savaştan başını alamadığı için Durand hattı yürürlükten kalkmıştır diyemedi. Burhanneddin Rabbani devlet başkanı olduğunda bunu hatırlattı ve kendi başkanlığı kaybettiği gibi Afganistan'ında durumu ortada.

3-Swat'ta Taliban Şeriat ilan etti savıyla Pakistan bölge halkına''Evlerinizi terkedin,Taliban'ı vuracağız' açıklamasını yapınca yüzbinlerce insan bir anda evlerini bırakıp yokluğa, muhtaçlığa yürüdü. Açıkçası Pakistan, Afganistan istikrara kavuşmadan bölgenin tapusunu almak istiyor.

4-Özerk statüsü gereği 2450 km.uzunluğundaki sınırboyu bölgesinde yaşayan insanlar güçlü aşiretlere bağlı ve hepsi silahlı. Uçakları ,tankları,topları olmasa da Pakistan ordusundan kat kat fazla silahlı  ve  müslüman bölge halkı. Buradaki savaş Pakistan'ı yer,bitirir. Benazir Butto bunu bilen ve tehlikeli oyunlardan uzak duran, Taliban'la barış planları olan birisi ve de Butto seçimi kazanacakken üç kurşun isabet etmeyince bombanın patlatılması gibi garantili bir suikastle öldürülmesinin suçunu şamar oğlanlarına atmak, büyük hesabı kaçırmaktır.

Pakistan devleti kurulduktan sonra bölge doğal olarak Pakistan tarafında kaldı. FATA ve NWFP'nin Pakistanda kullanılan adı; Serhad-ı Azadi.Pakistan askeri ,bölgede çok az ve yetkisiz. Okullarda Pakistan müfredatı yerel dille de okutuluyor. Medrese eğitimi yaygın halk hukuki problemlerini ulemaya götürüyor, karar Hanifi fıkıh esasına göre veriliyor.

DURAND HATTINDAKİ ÇATIŞMALAR

1-Davut Han Afganistan Başbakanı (1953-63) olunca Durand hattının böldüğü Peştunistan'ı gündeme getirince iki ülkenin arası bozuldu, sınır çatışmaları çıktı. Pakistan Devlet Başkanı General Muhammed Eyyub Han (19558-69) Swat bölgesine askeri harekat düzenleyerek ilk ilhak girişimini başlattı. Bu gerginlikte Pakistan'ın sınırlarını kapatması Afganistanı ekonomik krize sokmuştu. Afgan kralı Zahir Şah ,Davut Han'ı görevinden azletti1963).

2-Afgan cihadının(1978-92) daha ilk yıllarında(1982) Pakistan Devlet Başkanı General Ziyaül Hak (1977-88) azad bölgede Afganistan'ındır bahanesiyle Rusların işgali genişletmesinden korkarak (öyle diyerek) Paraçınar-Kohad Kuzey sınırı olmak üzere Güney Weziristana kadar askeri harekat düzenledi, Pakistan hakimiyetini güçlendirdi .Bölgede ilk defa Pakistan bayrağı dalgalanır oldu.

3-General Pervez Müşerref öncekilerden daha kapsamlı askeri harekatı(100 bin personelle) Belucistan'a düzenledi.

4-Eşi Asıf Ali Zerdari'nin yaptığı yolsuzluklardan dolayı başbakanlıktan azledilen Benazir Butto, on yıl aradan sonra zorla da olsa seçimlere katılmıştı. Aralık 2007de Rawalpindi'de uğradığı suikastle ölünce Zerdari hiç akla gelmeyecek bir biçimde Pakistan devlet başkanı oldu. Öldürülen eşinin kredisiyle seçilince oy potansiyeli ABD ve İngiltere'nin nezdinde kredisini artırmalıydı. Bunun içinde en iyi malzeme Taliban'dı; Swat'ta Pakistan için her bakımdan en risksiz bölgeydi. Halktan kısa sürede arındırılan bölge ordu tarafından ateş topuna çevrildi.

Zerdari Swat'tan sonra sıra Veziristan'da diyerek programı açıkladı. Zerdari ve Pakistan, ordumuz güçlü mantığını bırakmalı: Serhadi Azadi'den Belucistan'a kadar olan bölgedeki bir savaşı kazanmanın imkanı yokken, Hindistanın önünde duramayacak kadar zayıflatır, hatta Pakistan'ı Iraklılaştıran bir savaş olur.

Swat'tan Keşmir ve Pamir'e uzanan bölge büyük ülkelerin ve din kavgalarının (ağa hanın adamları da dahil) odağı haline gelme sinyalleri verirken birilerinin Tahrik-i Taliban adıyla medreseleri atış poligonundaki hedefe dikmeye hakkı yoktur. Bu konuda Pakistanda kendisine en çok iş düşen devletin yanıdığı bu konuda olumlu uyarıda bulunacak olan Cemiyet-i Ulema'i Pakistan'a büyük görevler düşmektedir.Mevlevi Fazlurrahman, Gazi Hüseyin Ahmed'in her olayda gösterdiği performansı göstermeli, bölgeyi yakan ateşi soğutmalıdır. Pakistan gibi tarihi rüştü olmasa da kuruluş amacına ters biçimde İslamın gözbebeği medreseleri yoketmek gibi bir kötü işi tarihine yazmamalı.

Pakistan kendini bitirme savaşından geri çekilmeli. Bölgedeki gücüne güç katacak olan; istikrara kavuşmuş bir Afganistan olacaktır.Afganistan'la omuz birliği olmayan bir Pakistan her zaman tehlikededir. Swat olayı Zerdarinin işine geldiği için şişirilmiş bir olaydır. Pakistan mozayiğini parçalayacak kadarda tehlikelidir.