Dış politika tecrübesinin yokluğunu telafi etmesi için Barack Obama'nın, başkan yardımcısı adayındaki gibi çetin ceviz bir ulusal güvenlik yaklaşımına, John McCain'in ise yaşlılığını telafi edecek genç ve canlı bir başkan yardımcısına ihtiyacı olduğu şeklinde sadece birkaç ay öncesine kadar fikir birliği mevcuttu. Ağustos ayı geldiğinde sanırım her iki adam da başkan yardımcısı adayı aradıkları gibi ciddi bir ekonomik buhranı atlatmaya yardım edecek mâli sihirbaz arayışına da girecekler.
Irak'ta ulus inşâsının, işler ister daha iyiye ister daha betere gitsin, gelecek Kasım ayında bir mesele olacağına inanmıyorum. İşler daha iyiye giderse Irak'ı biraz daha fazla boşverebiliriz; şayet daha kötüye giderse bir sonraki başkan, Irak'tan çekilmede elini çabuk tutma baskısı hissedecek. Ulusu Amerika'da inşâ etmenin mesele olacağını düşünüyorum.
Amerikalılar nezdinde en başta gelen tedirginlik kaynağı El Kaide veya Irak değil Amerikan devletidir artık. O veya bu şekilde Irak yahut terörizm kartını oynayarak seçimi kazanacağını düşünen kimse, benim kanaatimce yanlış yoldadır. Vaziyet değişti.
İçinde bulunduğumuz ekonomik buhran şimdiye değin büyük ölçüde sermaye piyasalarındaki kredi krizinden ibaretti ki tüketici harcamaları, imalat ve ihracatta olduğu gibi epeyce istikrarlı gitmekteydi. Ancak sağlıklı işletmelere dâhi kredi vermede gönülsüz davranan bankalar, yükselen yakıt ve gıda fiyatları ve düşen ev fiyatları, tüketicileri etkilemeye ve cüzdanlarını boşaltmaya, harcamalarını dalgalandırmaya başlıyor. İşsizlik hâlihazırda tırmanışa, imalat ise inişe geçti.
Görmezlikten gelinmesi hayli zor belirtiler var: Bugün gidip Amerikadaki her hangi bir oto galerisini ziyaret ederseniz satılmayı bekleyen sıra sıra cipleri (S.U.V.) görürsünüz. Benzini içen bir aracınız varsa size iyi şanslar. Perşembe günü The Palm Beach Post, cip seçenekleri hakkında bir makale yayınladı: Depoyu doldurmak için 100 dolar civarında harcamaya devam et. Aracı orijinal maliyetin aşağısında sat ya da takas et. Veya piyasının düzeleceği umuduyla ayak diretmeye devam et ve yeri geldikçe kullanmak üzere aracı park et." Otobüsünüz olmadığına şükredin. Benim oturduğum Maryland'daki Montgomery kasabasında, otobüslerin yakıt tasarrufu için gelecek yıl daha fazla sayıda çocuğun okula yürüyerek gitmek zorunda kalacağı duyuruldu.
Herşeyden önce banka krizimiz sona ermedi. İki hafta önce Goldman Sachs analistleri ABD bankalarının mortgage kredi zararlarını ve tüketici kredileri bel vermeye başlarsa, potansiyel yeni kayıpları karşılamak üzere 65 milyar dolara daha ihtiyaçları olabileceğini söylediler. Başkan Bush koltuğa oturduğundan bu yana ulusal tasarrufumuz milli hasılanın yüzde 6'sından yüzde 1'ine düştü ve tüketici borçları 8 trilyon dolardan 14 trilyon dolara tırmandı.
Amerikan vatandaşları: Borç içinde yüzen ve çöküşe geçmiş bir ülkeyiz – ölümcül son değil, tersine çevrilemez değil ancak çöküşteyiz. Siyasal sistemimiz büyük problemlere yahut büyük fırsatlara uzun vadeli cevaplar sunacak kudrette değil. Daha iyi demokrasiye ihtiyacı olan biziz – Iraklılardan ve Afganlılardan daha fazla. Ulus inşa etme ihtiyacında olanlar bizleriz. İşlemeyen siyasi sistem bizimki.
Bir sonraki büyük küresel sanayi – yenilenebilir enerji ve temiz güç – ve Kongre ve hükümetin o sanayide Amerika'nın başı çekmesini sağlama alacak cüretkâr politikaları ortaya koymadaki iktidarı arasındaki uçurum, beni dehşete düşürmeye devam ediyor.
Wall Street Journal yazarı Gerald Seib, "Amerika ve onun siyasi liderleri, büyük problemleri çözüme kavuşturmak üzere yirmi yıldır bir araya gelememe başarısızlığı sonrasında, buna muktedir olduklarına inançlarını yitirmiş görünüyorlar" diye yazdı. Başarısızlığı uman bir siyasi sistem başka bir şey üretmek için çok da çabalamaz.
Biz, daha çalışkandık ve daha iyiyi yapardık. Goldman Sachs International'ın başkan yardımcısı Robert Hormats, Sputnik sonrasında bir ulus olarak bir araya geldik ve teknoloji, altyapı ve dev eğitim dalgasıyla cevaplandırdık diye kaydediyor. 1973 petrol krizinden sonra bir araya geldik ve enerji verimliliğinde çarpıcı iyileştirmeler sağladık. 1980'lerin başında sosyal güvenlik tehlikeye düştüğünde bir araya geldik ve o sürede düzene koyduk. "fakat bugün" diyor Hormat, "siyasi sistem, uzun vadeli her hangi bir ciddi reformu destekleyecek önemli bir kitleyi bir araya getirmekten aciz görünüyor."
Şayet eski deyiş doğruysa – General Motors'un gittiği gibi gider Amerika – o halde millet, başımız belada demektir. General Motors'un borsa değeri şimdilerde sadece 6.47 milyar dolar; Toyota'nın ise 162.6 milyar dolar. Bunun yanısıra, GM hisseleri geçen hafta son 34 yılın en düşük fiyatlarını gördü.
Bu biziz. 34 yıl geriye düştük. Düştüğümüz bu çukuru deşeleyip çıkaracağımız şey, yaklaşan seçimin ne hakkında olması gerektiği ve ne hakkında olacağıdır - terörist saldırıyla kesintiye uğrasa bile veya Irak'ta savaş patlak verse yahut barış tesis edilse bile. Ulus inşâsına, burada ihtiyacımız var ve başlamak için bir sonraki yılı bekleyemeyiz. Oyunuzu, bu işi en iyi şekilde yapacağını düşündüğünüz aday için kullanın. Başka hiçbir şey mesele değildir.
Yazının Orijinal Başlığı: Anxious in America
Bu yazıyı İngilizce aslından Dünya Bülteni için Türkçe'ye Çeviren: Ertuğrul Aydın
