Rusya, son günlerde Balkanlara yönelik enerji hamlelerine iki yeni hamle eklemiş bulunuyor.
Bunlardan ilki 18 Ocak günü Bulgaristan ile imzaladığı önemli bir enerji hamlesi. Bu hamleyle Yunanistan, İtalya ve Avusturya'dan sonra Bulgaristan da Güney Akım doğalgaz projesine ortak olarak dahil edilmiş bulunuyor. Rusya, buna ek olarak Bulgaristan ile önemli bir nükleer santral anlaşması da imzalayarak genel nükleer enerji politikasına da güç katmış oluyor.
İkinci hamle ise Sırbistan yönetimi ile yapılan çok kapsamlı dev bir enerji anlaşması. Geçen hafta cuma günü varılan bu anlaşmanın en önemli kısmı yine Güney Akım projesini hedef alıyor. Yapılan anlaşmayla Bulgaristan'dan 4 gün sonra Sırbistan da Güney Akım'ın içinde yer almayı kabul etmiş bulunuyor.
Anlaşma hükümlerine göre, Rus doğalgaz devi Gazprom ile Sırbistan gaz şirketi iki ortak şirket kuracaklar. Şirketlerin hisse dağılımı da Gazprom yüzde 51, Sırp gaz şirketi ise yüzde 49 şeklinde olacak. Şirketlerden birisi Sırbistan toprakları üzerinden geçecek Güney Akım'ın Sırbistan hattını inşa edecek. Bu hat yılda en az 10 milyar metreküp kapasiteye sahip olacak. Şirket, sonuçta hem hattı inşa edecek ve hem de Sırbistan ve Bosna Sırp Cumhuriyeti'nin doğalgaz şebekelerini üstüne alarak bunları işletecek. Güney Akım, Sırbistan'a Bulgaristan'dan girecek, ancak hattın Sırbistan bölümünün nerelerden geçeceği bu yılın içinde taraflarca yapılacak müzakereler sonucu belirlenecek.
İkinci şirket ise Sırbistan'ın Macaristan ve Romanya sınırlarına yakın Banatski Davor'da bulunan yeraltı doğalgaz deposunun hem kapasitesini artıracak hem de depoyu modernleştirecek. Bu gerçekleştiği takdirde Sırbistan, Gazprom'un en büyük bölgesel doğalgaz deposu olacak ve bu da bu ülkenin elini güçlendirecek.
Gazprom ve Sırbistan gaz şirketi hem bu depo hem de Güney Akım'ın Sırbistan kolunun maliyetlerini yüzde 51, yüzde 49 oranlarında karşılayacaklar. Sırbistan kolunun maliyetinin 1,7 milyar Euro olacağı hesaplanırken projenin inşa safhasında Sırbistan ekonomisine en az 2 milyar Euro ek nakit girdisi sağlayacağı, bunun da Sırbistan ekonomisinin büyümesine büyük katkı yapacağı bugünden tahmin ediliyor. 2013 yılında tamamlanması beklenen projeden sonra Sırbistan'ın transit bedeli olarak da yılda en az 200 milyon Euro kazanması bekleniyor.
Önemli ayrıntıları böyle olan anlaşmayla Sırbistan doğalgaz sektörünün neredeyse yüzde yüz oranında Gazprom'un kontrolüne gireceği; ama bunun Sırp yönetimini o kadar rahatsız etmediği anlaşılıyor. Bunun birkaç izahı var: Bir kere Sırbistan'ın yatırıma ihtiyacı var. Bu yatırımı da Batı yapmıyor; Rusya yapmak istiyor. İkincisi, sürekli doğalgaz sıkıntısı çeken Sırbistan, Gazprom yatırımlarıyla en az 30 yıl süreli bir doğalgaz garantisine ve önemli bir transit gelirine kavuşuyor. Ayrıca, Gazprom yatırımlarıyla Güney Avrupa'nın önemli bir depo ülkesi haline gelecek olan Sırbistan, bunun kendi Avrupa politikasını ve AB nezdindeki elini güçlendireceğini düşünüyor.
İşte bu mülahazalardan dolayı sağda ve solda, Batı kampında ya da Rusya kampında yer alan siyasî yapılar, partiler Gazprom ile varılan anlaşmaya karşı itiraz etmemiş bulunuyorlar. Nitekim bu yüzden, hem Batı yanlısı Başkan Tadiç ve hem de Rusya yanlısı başkan adayı Nikoliç, anlaşmadan memnun olduklarını açıklamış bulunuyorlar.
Rusya'nın bu Balkan hamleleri esasen bu ülkenin Avrupa'ya yönelik 'büyük planı'nın bir parçası olarak da görülebilir. Bu planla Rusya hem AB üyesi ülkeler ve hem de müstakbel üye ülkelerdeki Rus yatırımlarını artırarak (özellikle de enerji alanında) AB içinde zamanla kendi nüfuz ve ağırlığını güçlendirmek, söz sahibi olmayı planlıyor.
Rusya'nın Balkan hamlelerine bu gözle de bakmak gerekiyor.
Kaynak: Zaman
