TÜRKİYE'NİN en zor sorunu etnik kimlik gerilimleridir. Bugünkü dünyada da böyledir.
Sorun üzerinde düşünürken, Kürt milliyetçiliğinin Kürt kökenli vatandaşlarımızdan ne ölçüde destek aldığını bilmek önemlidir. Bu desteğin hangi şartlarda artıp azaldığını bilmek önemlidir.
DTP'li bağımsızlara verilen oyların bazı yerlerde artmış, bazı yerlerde azalmış olması önemlidir.
2002 seçimlerinde DEHAP'a verilen oylarla mukayese ettiğimizde, son seçimlerde DTP'nin oyları Hakkâri'de 10 puan artmıştır! Iğdır ve Muş'ta 8 puan, Şırnak'ta 6 puan artmıştır!
Ama Diyarbakır'da 9 puan, Batman'da 7 puan azalmıştır!
Neden acaba?..
Önce şuna dikkat: Hakkâri gibi okuryazarlık oranının düşük olduğu bir ilimizde bağımsızların oyları arttığına göre, müşterek oy pusulası önemli bir engel yaratmamış! Aksine, bağımsızlar için barajın bulunmaması, seçmenlerini daha da hareketlendirmiş.
Toplumsal etkenler
DTP'nin oylarının arttığı Hakkâri, Şırnak, Muş ve Iğdır illerinin ortak özelliği piyasanın, sanayi ve ticaretin fazla gelişmemiş, kırsal nitelikli iller olmasıdır. Bu yüzden Türkiye'nin geneliyle ticaret, ulaştırma, nüfus hareketleri gibi ilişkileri nispeten zayıf, iktisadi ve sosyal bakımdan bir ölçüde 'izole' illerimizdir.
2003 verilerine göre, Iğdır ve Muş'ta motorlu taşıt araçlarının sayısı ortalama 8 bindir.
Şırnak plakalı 14 bin kamyon vardır; fakat bunlar Irak'la akaryakıt ticareti yapıyor; girişimci bir orta sınıf yaratacak nitelikte bir ticaret değildir bu.
Hakkâri'de motorlu taşıt araçlarının toplam sayısı 3200'dür!
Bu tablo, düşük bir ticari sosyal hareketliliği, fazlasıyla yerel, nispeten kapalı, bir ölçüde 'izole' bir sosyal yapıyı yansıtıyor.
Bu tür içe dönük sosyal yapılar daima izolasyonla birlikte yerel kimliği keskinleştirir; etnik, dinsel ya da bölgesel...
Sosyal ilişkiler
Buna karşılık Diyarbakır'da etnik milliyetçi oylar 2002'den 2007'ye yüzde 56'dan yüzde 47'ye inerek 9 puan geriledi! Batman'da yüzde 47'den yüzde 40'a inerek 7 puan kaybetti.
Diyarbakır'da motorlu taşıt araç sayısı 37 bindir! Batman'da 13 bindir!
Diyarbakır ve Batman piyasanın, ticaretin, sanayinin, ulaşımın, şehir hayatının ve Türkiye'nin geneli ile sosyal ilişkilerin daha fazla geliştiği illerdir. Bu iller için hükümet politikaları önemlidir, kamu hizmetleri önemlidir, istikrar, piyasa, hukuk, vergi önemlidir. Türkiye'nin çeşitli yerlerinde satın aldıkları mülkler, kurdukları işler, ticari ilişkiler önemlidir. Bu şekilde artan ilişkiler evlenmeler, dostluklar, hissi yakınlaşmalar da yaratır.
Buna "sosyal entegrasyon" diyoruz.
Entegrasyon, izolasyonun aksine yerel duyguları yumuşatır, siyasi tercihlerde kimlikten başka ekonomik, sosyal, siyasi faktörleri de etkin hale getirir. Seçimlerde bu faktörler, muhafazakâr değerlerle birleşerek AKP'yi öne çıkardı; Leyla Zana'nın özlediği siyasi coğrafyayı önledi!
Tek başına ekonomik gelişme bazen etnik milliyetçiliği kışkırtabilir! Ama Türkiye şartlarında ekonomik gelişme, ülke geneliyle bütünleşen bir girişimci orta sınıf yaratarak, "sosyal entegrasyon"u geliştiriyor.
Çözüm, demokrasiyle birlikte bu entegrasyon sürecinin gelişmesiyle uzun vadede ortaya çıkacaktır.
[email protected]
Kaynak: Milliyet
