İsrail’in Gazze yolundaki filoyu durdurma kararı, yakın gelecekte ABD’yi aşırı derecede zor bir duruma/açmaza itiyor.

İsrail yalnızca Türkiye ve Arap dünyasında değil çoğu Avrupa ülkesinde de güçlü bir şekilde kınandı. Beyaz Saray’ın ilk tepkisi ise hepten yetersizdi ve Başkan Obama, tercihini kuvvetli bir tepkiden yana kullanma ihtiyacı duyacaktır. Obama, İsrail’i kibarca azarlama geleneğini sürdürmek adına bölgedeki itibarını feda edip etmeyeceğine veya eski tas eski hamam politikalardan uzaklaşarak İsrail’in eylemini kınayıp kınamayacağına karar vermelidir.

Bu olay, ABD’nin nasıl bir tepki vereceğine bağlı olmaksızın, barış müzakerelerini yakın gelecekte daha da zorlaştıracak. Fakat bugünün olaylarının uzun vadeli sonuçları çok daha önemlidir. Tahmin edilebilir Arap tepkisine ilave olarak, bâriz iki şey daha var. Birincisi, Avrupa ülkelerinden, normalde beklenenden daha sert tepki geldi. Bu durum, ABD’nin Avrupa’yla Irak savaşı sırasında gerilen ama Obama yönetimi sırasında şifa bulan ilişkilerini yeniden gerileme teslim etme potansiyeli taşımaktadır. ABD dış politikası için iyi değildir bu ancak Avrupa-ABD arasında ortaya çıkabilecek gerilimler er geç dinecek ve diplomatik bağlar normale dönecektir.

İkincisi, en nazik konu, bu olayın Türkiye-ABD ilişkilerini nasıl etkileyeceğidir. Türkiye, birkaç yıldan beri ABD ve Avrupa’dan uzaklaşıyor. Ankara, Avrupa ve NATO’nun çevre ülkesi olmayı seçmeyip kendi bölgesinin merkezinde olmayı tercih ediyor; Ortadoğu’ya batının gözlüğünden değil de kendi çıkarlarını merkeze alarak bakıyor. Uygulamada, Türkiye bunları “komşularla sıfır sorun” gerektiren çıkarlar olarak tanımlamıştır.

Bu politika, ABD veya İsrail’e karşı yöneltilmediği halde ciddi gerilimlere yol açtı çünkü Türkiye, İran’la veya Filistin’de Hamas’la sorun yaşamak istemiyor. Bugün yaşanan olaylar, Türkiye kendisini bu krizde doğrudan muhatap olarak hissettiğinden dolayı durumu daha da kötüleştirecektir. İsraillilerin saldırdığı gemi, Türkiye’den hareket etti ve Türkiye, gemi ayrılmadan evvel silah aramasının eksiksiz bir şekilde yapıldığını iddia ediyor. Dolayısıyla Türkiye, İsrail’in yönelttiği gemide silah bulunduğu suçlamasını Türkiye’ye yapılmış bir suçlama olarak algılıyor. Ayrıca kurbanların pek çoğu anlaşıldığı kadarıyla Türk vatandaşıydı. Türkiye-İsrail ilişkileri belirli bir dönemeçten geçerek kötüleşti ve kısa bir zaman zarfında iyileşmesine şu an imkan yok.

Türkiye-ABD ilişkileri de kritik bir aralıkta çünkü Türkiye ve Brezilya’nın İran’la müzakere ettiği takas anlaşmasını Washington’ın düşünmeden reddetmesi Türkiye’yi rencide etti. ABD, Türkiye’ye Amerika’nın İsrail’in hareketlerine göz yumduğu hükmünü verdirtecek şekilde tepki verirse, ilişkiler daha da kötüleşecektir. Washington, vereceği tepkinin uzun vadeli sonuçlarını dikkatlice düşünmelidir.

Kaynak: Carnegie Vakfı

Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan Balcı