Küçük kızlara tüküren veya şiddet eylemine karışan ultra-Ortodoks manyaklara karşı alınacak tedbirleri konuşurken hepimiz aynı resmin içerisindeyiz; hoşgörü şampiyonu ve şiddeti kınayan bir ulusun mensuplarıyız. Fakat Haredi toplumunu güç kullanarak rehin almaya kakışan laik lütufkarlık ile bunun arasında büyük bir mesafe var.
Doğru, devletin ideal Yahudi karakteri hakkında aramızda ideolojik farklılıklar var; bu meseleler Knesset’in demokratik forumunda tartışılmaya devam edilecektir. Fakat son zamanlarda Haredi câmiasını “eğitmek” üzere zâtı kendinden menkûl “aydınlanma hocaları” peyda etti. Örneğin doğum oranını azaltmak için “çocuklarınıza zarar veriyorsunuz” deniliyor (Dr.Avi Simchon). Kendilerini Haredilerin eğitiminden mes’ul görenler var bir de. Onlar da “Harediler arasındaki uçurumu ve cehaleti gidermeliyiz” (Knesset üyesi Hotovely); “işe gidin, bu sizin iyiliğiniz için” (Knesset üyesi Ben Eliezer) diyorlar. “Ders verme” amaçlı başka bazı süper-nine seansları da var ve elbette ki hepsi bizim iyiliğimizi düşünüyor; herkes bizim kendimizi iyi hissetmemizi, hârika ve mutlu bir hayat sürmemizi istiyor.
2012 yılında olduğumuzu, İsrail toplumunun televizyon tarafından şekillendirildiğini, tüm Haredilerin dışarı çıkıp para kazanma, gösterişli jeeplere binme, lüks bir hayat sürme, sadece iki çocuk yapıp şirin bir köpek besleme fırsatı olduğunu biliyoruz. İyi de durup kendinize şunu sormanız gerekmez mi? Belki de hayatlarımızı nasıl sürdüreceğimizi biliyoruzdur?
Kaygılandığınız için teşekkür ederiz ama bizim için ve çocuklarımız için neyin iyi olduğunu biliyoruz. Pirkei Avot (Atalarımızın Ahlak Öğütleri) okumalarının İngiltere tarihi okumaktan daha önemli olduğunu, Yahudi değerlerinin devletin kimliği için temel müfredat dersleri kadar önemli olduğunu düşünüyoruz. Evet, mahrumiyet içinde yaşamayı, aza kanaat etmeyi tercih eden, çağlardan gelen Yahudi değerlerini korumak amacıyla kariyer ve para peşinde koşmaktan vazgeçip Tevrat çalışmalarına değer verenler var.
Tüm üzülenlere ve “aydınlanma hocalarına”: Eski Mossad şefi Efraim Halevy “Haredilik, İsrail devletine karşı Ahmedinejad’dan daha büyük bir varoluşsal tehdittir” derken neredeydiniz? Veya gazeteci Gabi Gazit “onları paketleyip Brooklyn’deki ilkel kardeşlerinin yanına yollayacağım” derken neredeydiniz? Kanal 10’nun söyleşi yaptığı bir Aşdod sâkini “birgün elime Uzi’yi alıp Haredileri vuracağım. Onunu birden” derken neredeydiniz?
Teneffüs arası vermiştiniz galiba.
“Aydınlanma hocaları” Haredi medyasına sipariş vermeye karar verdiler geçenlerde. İsrail’de 24 radyo istasyonu var. Arap, Rus ve dini grupları hedefleyen istasyonlar da bunların içinde. Bazıları sadece İsrail müziği yayınlıyor, bazıları İbranice dışı dillerde müzik yayınlıyor; diğerleri Sefaradi veya yalnızca klasik müzik yayınlıyor. Yapmanız gereken tek şey seçim yapmak.
Fakat 120,000 hâneden oluşan Haredi câmiasının duymak isteyeceği şeyleri söyleyecek kendi radyo istasyonu hiç olmadı. Bu grup korsan istasyonları dinlemeye ve çılgın çözümlerle kendi medyasını kurmanın yolunu bulmaya zorlandı.
Sonunda Raydo-Televizyon Kurumu hârika bir adım atarak bir Haredi radyosu (Kol Brama) kurulmasını teklif etti ve bu radyo kanalı üç yıl zarfında yüzbinlerce dinleyiciye kavuştu.
Hatırlarsınız, Harediler “eski moda, karanlık çağlardan kalma” erkek-kadın ayrımına da giderler. Sinagoglarda, etkinliklerde, toplantılarda…heryerde. Evet, bizim için iyi olan bu. Bu yüzden de yayın saatlerini ayırdık: Erkeklere ayrılan saatler, kadınlara ayrılan saatler var. Herşeyden önce, radyo kültürel bir ihtiyacı yansıtır ve belirli bir dinleyici kitlesini hedef alır. Gelin görün ki aydınlanma hocaları korkuya kapıldı ki şaşırtıcı değildir; “kamu kaynaklarını kullanarak kadını dışlamak ha!” diye bağırdılar. Sayın bakan Limor Livnat “inanılmaz” dedi. Knesset üyesi Hotovely, Orbach ve reformcu gruplar protesto ettiler: Ne kadar korkunç, şu Harediler hala ayrım güdüyorlar!
Kulağa bayağı ve dar kafalı geliyor değil mi? Öyle evet.
Bize ders vermeyi bırakın. Bizi yalnız bırakın. Lütfen.
Yazar hakkında: “Kol Barama” radyosunda program müdürü.
Kaynak: Al Monitor (Orjinali: Yediot Ahronot)
Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan Balcı
