Zalmay Halilzad'ın Zerdari'yle İlişkisi Sorgulanıyor
Helene Cooper ve Mark Mazzetti
ABD'nin BM elçisi Zalmay Halilzad, Pervez Müşerref'in yerine Pakistan Cumhubaşkanı olmayı hedefleyen Asif Ali Zerdari ile gayri resmi temas kurmaktan dolayı Bush yönetimindeki üst düzey yetkililerin kızgın sorularına muhatap oluyor.
Üst düzey bir ABD yetkilisi, yetkisiz bir şekilde kurduğu temaslar hakkında Halilzad'ın karşısına çıkılana dek Pakistan Halk Partisi lideri Zerdari ile geçen ay, her hafta çeşitli defalar telefonda görüştüğünü söyledi. Diğer yetkililer ise Halizad'ın gelecek salı günü Dubai'ye yapacağı seyahatte Zerdari ile özel bir görüşme yapmayı planladığını ancak Güney Asya'dan sorumlu Dış İşleri Bakanı yardımcısı Richard A.Boucher, Halilzad'dan "tavsiye ve yardım" aldığını bizzat Zerdari'den öğrendiğinde görüşmenin iptal edildiğini belirttiler.
Halilzad'a kızgın bir eposta gönderen Boucher " 'ne tür bir tavsiye ve yardım' sağladığınızı sorabilir miyim" diye sordu: "Nasıl bir kanal bu? Resmi, hususi, şahsi?" Yazışmanın kopyaları Dış İşleri Bakanlığının diğer üst düzey yetkililerine de gönderildi; mesajı alan yetkililerden birisi, New York Times'a bir kopyasını verdi."
Birleşik Devletler, Müşerref'in yerine kimin geçeceği hususunda 'resmi olarak' tarafsız kaldı. Dış İşleri Bakanlığı dâhilinde, Halilzad ve Pakistan eski Başbakanı Benazir Butto'nun eşi Zerdari arasındaki görüşmelerin, Pakistan'ın hâlihazırda altüst olmuş iç siyasetinde ABD'nin taraf tuttuğu izlenimi bırakabileceği kaygısı dolaşıyor.
Halilzad'ın Benazit Butto'yla da yakın bir ilişkisi vardı. Geçen yaz Colorado'nun Aspen şehrinde düzenlenen bir politika toplantısı için özel bir jetle birlikte uçmuşlardı. Benazir Butto geçen aralık ayında suikasta uğradı.
Afganistan doğumlu Halilzad'ın bu hareketi, Afganistan devlet başkanı Hamid Karzai'nin yerine geçeceği hakkında ortalıkta dolaşan söylentilerden dolayı rahatsızlığa yol açtı. Halilzad'ın ilişkileri hakkında kamuya açık konuşma yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmasını istemeyen yetkililer, Bush yönetiminin Afganistana tayin ettiği ikinci elçi olan Halilzad'ın Afgan yöneticilerle yakın ilişkilerini korumasının, Amerika'nın şu an ki Afganistan elçisi William Wood'u kızdırdığını belirttiler. Halilzad ise Afganistan devlet başkanlığı için hiçbir planı olmadığı açıklamasını yaptı.
Halilzad, basın sözcüsü aracılığıyla, Zerdari ile yıllardır dost oldukları açıklamasını yaptı. ABD'nin BM misyonu basın sözcüsü Richard A. Grenell, "Büyükelçi Halilzad, Zerdari ile şahsi seyahati sırasında sosyal mânâda görüşme planı yapmıştı. Ancak Zerdari şu an bir başkan adayı olduğundan dolayı Büyükelçi Halilzad, Dış İşleri Bakanlığının üst düzey yetkililerine ve Zerdari'ye danıştıktan sonra görüşmeyi sonraya erteledi" diye açıklama yaptı.
Kıdemli bir yetkili, "serbestçe konuşmaya son vermesi" doğrultusunda Halilzad'a uyarı verildiğini ve disiplin cezasıyla karşılaşıp karşılaşmayacağının henüz açıklığa kavuşmadığını söyledi.
BM elçisi Andrew Young, Filistin Kurtuluş Örgütüyle yetkisi olmadan temas kurduğu için 1979 yılında istifa etmeye zorlanmıştı.
İdari yetkililer, BM elçisi olarak Amerika'nın Pakistan'la ilişkilerinde hiçbir sorumluluğunun olmamasından dolayı Dış İşleri Bakan yardımcısı John D. Negroponte ve Boucher'ın Halilzad'a kızgın olduklarını belirtiyorlar. Bu ilişkiler Negroponte, Boucher ve Pakistan büyükelçisi Anne W.Patterson tarafından yürütülüyor.
Boucher, 18 Ağustos'ta Zerdari ile Dubai'de yapılması planlanan görüşmeyi kastederek "niçin herşey karara bağlandıktan sonra Asıftan öğrenmek zorunda kalıyorum durumu?" içerikli mesaj gönderdi. "Siyasete veya detaylara dahlimizin olmadığı aleni bir çizgi takip etmekteyiz. Yalnızca partilerle temas kuruyoruz. 'Tavsiye ve yardım' sağlayıp sağlamadığınızı dürüstçe sorabilir miyim? Burada neler olup bittiğini anlamam için lütfen tavsiyede bulunun ve bana yardım edin."
Halilzad'ın yetkisi olmadan temaslar kurarak başını belaya soktuğu ilk olay bu değil. Ocak ayında İsviçre'nin Davos şehrinde yapılan Dünya Ekonomi Forumu'nda Halilzad'ın, İran Dış İşleri Bakanı ile izinsiz yan yana görünmesı karşısında Beyaz Saray yetkilileri öfkelerini saklamamışlardı. Birleşik Devletlerin İran'la diplomatik ilişkisi yok ve yönetimdeki üst düzey bir yetkilinin aktardığında göre Halilzad'ın Davos'a giden ABD heyetinde yer alma talebi, Dış İşleri Bakanlığı ve Beyaz Saray yetkililer tarafından geri çevirlmişti.
Clinton döneminde ABD'nin BM elçiliğine atanan Richard C.Holbrooke, yönetimin karışık sinyaller gönderdiğini söyledi. "Kıdemli üst düzey yetkililer serbestçe hareket ederlerse tutarlı bir dış politika izlemek mümkün olmaz."
Yetkililer ve dış politika uzmanları, Müşerref ve pazartesi günü partisi koalisyondan ayrılan eski Başbakan Navaz Şerif'le güç mücadelesine kilitlenen Zerdari'nin başkanlık planları yaptığının uzun zamandır bilindiğini belirtiyorlar.
Bush yönetimi, yeni Pakistan liderinin Navaz Şerif olması ihtimalinden uzun zamandır rahatsızlık duyuyor ve tarafsızlık iddiasına rağmen Müşerrefin sahneden çekildiği şu anda bir başka müttefik arıyor.
Washington'da bulunan Center for Srategic and International Studies'den Pakistan uzmanı Teresita C. Schaffer "Zerdari'nin başkan olma isteğini epeydir biliyorum" diyor. "'bizim adam' stratejisinin Pakistanda işe yaramadığını ABD yönetiminin hâlâ öğrenmemiş olması beni endişelendiriyor. 'Bizim adam' her kimse kasabadaki tek adam olmayacaktır ve bu kafayla oraya gidersek Pakistan'da başka bir çok adama toslayacağız"
Pakistanlı bir yetkili, Halilzad ve Zerdari arasındaki ilişkilerin geçmiş yıllara dayandığını, Benazir Butto New York'ta yaşarken her iki adamın dostluk ilişkisi geliştirdiğini söylüyor. Aynı yetkiliye göre her iki adamın yaptığı istişareler açık bir bilgi paylaşımıydı ve Pakistan'daki siyasi manzara hakkında fikir alış verişi yapıyorlardı. "Politik bir hayvan olan Halilzad, Dış İşleri Bakanlığı bürokratlarından çok önce Pakistan'ın siyasi liderlerine ulaşmanın değerini anlamış, ileriki tarihlerde faydalı olacağını fark etmişti. Halilzad politika yapmadı veya politika değiştirmedi; ayrı bir kanal oldu sadece."
Dış İşleri Bakanlığı sözcüsü Sean I. McCormack, Halilzad'ın Pakistandaki bağlantılarına "açık ve net politikamız şu ki Pakistanlılar her hangi bir siyasi sorunu kendileri halletmelidirler" diye seslendi. Bir Beyaz Saray sözcüsü, Gordon D. JohnDroe, "Pakistan seçimleri Pakistan halkının iç meselesidir" dedi.
Dünya Bülteni için çeviren: Ertuğrul Aydın
