Dünya Bülteni / Haber Merkezi
2000 askerini kuzey Mali'ye yollayan Çad, Fransız serval operasyonunun önemli bir müttefikiydi. Hareket halinde olmasıyla ünlü bu ordunun Ifoghas dağlık bölgesindeki çatışmaya katılımı son derece önemliydi. Ayrıca ülke bu müdahalede ağır bedel ödedi: 11 Nisan'da dördü Kidal şehrine düzenlenen saldırıda olmak üzere otuz kişi hayatını kaybetti. TV5 Monde'da yayınlanan "Internationales" adlı, RFI ve Le Monde ortak yapımı programa davet edilerek,13 Nisan'da Çad'ın başkenti Encamina'da (N'Djamena) kaydedilen programda, 22 yıldır iktidarda bulunan Devlet Başkanı Idriss Déby Itno, özellikle Mali krizindeki rolüne ilişkin, açıklamalarda bulundu.
Askerlerinizi Mali'ye göndermeye neden karar vermiştiniz?
Mali başkent Bamako'yu tehdit eden İslamcı savaşçılar tarafından işgal edilerek ikiye bölünmüştü. Fransız müdahalesi Mali'yi kurtardı. Fransa bölgede bir ay boyunca fiilen yalnız kaldı. Uluslararası toplum, Fransa, Mali Cumhurbaşkanı Dioncounda Traore, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (CEDEAO) ve Afrika Birliği tarafından bize ricada bulunuldu. Ben de, anayasal yükümlülüğüm gereği, Millet Meclisi'ne danıştım ve Çad askerini Mali'ye gönderme konusundaki görüş birliğini bana sunan siyasetçilerle bir toplantıda bilgilendirildim. Halka da danışıldı. [Mali'nin kuzeyinde olup bitenler] olabildiğince çabuk kökünden sökülmesi gerekecek kadar kötü. Bu savaş yalnızca Mali'yi ilgilendirmiyor, tüm Güney Sahra'nın sahra-altı bölgesini ilgilendiriyor.
Çad askerinin ne zamana kadar çekilmesini öngörüyorsunuz?
İslamcı savaşçılar ile [Ifoghas dağlık bölgesinde sürmekte olan] "yüz yüze" çatışma bitti. Çad ordusu Mali'nin kuzeyinde kendini yeniden geliştirmekte olan bu tür bulanık faaliyet halindeki bir gerilla grubuyla karşı karşıya gelme kapasitesine sahip değil. Askerimiz Çad'a dönecek. Görevlerini tamamladılar. Şu an itibariyle zırhlı destek taburunu zaten geri çekiyoruz. Geride kalan unsurlar aşama aşama çekilecek.
Çad, İslami Mağrip El Kaidesi'nin (AQMI) önemli liderlerinden Ebu Zeyd'i saf dışı bıraktı. Muhtar Belmuhtar'ın öldüğüne dair kanıt var mı elinizde?
Öldüğüne ilişkin kanıtlara sahibiz, fakat filme alamadık, çünkü patlamayla imha edildi. Buna ilişkin fotoğrafları paylaşmayı arzu etmedik. Fakat orada esir düşenlerin kendisini teşhis ettiğini biliyoruz.
Teröristlerin ülkenize misilleme niteliğinde saldırılarda bulunmasından endişe ediyor musunuz? Hücrelerinin uyku halinde olduğu söylenen Boko Haram [Kamerun'un kuzeyinde, yedi kişiden oluşan Fransız ailenin kaçırılmasından sorumlu Nijeryalı İslamcı grup] burada mı bulunuyor?
Boko Haram Encamina'da değil, Nijerya'da. Özellikle Libya hadisesinden itibaren silah ve cephane ikmal ediyorlar. Çad'dan mı geçiyorlar, bu mümkün... Ama Nijer'den de olabilir. Şu an için hareketsiz bir hücre tespit etmiş değiliz. Kesin değil ama muhtemelen var. Bu nedenle başkentte güvenlik önlemleri almış bulunuyoruz.
Fransız rehineler Mali ve Kamerun'un kuzeyinde alıkonmuş durumdalar. Elinizde bu konuyla ilgili yeni bilgiler var mı?
Her akşam burada başbakanlıkta Çad ve Fransız silahlı kuvvetlerinin komuta kademesiyle kısa toplantılar yapıyoruz. Rehine sorunu bizi çok kaygılandırıyor. İslamcı silahlı grupların yenilmesinden sonra geriye bu iş kalıyor: Rehinelerin bulunması. Onları yaşama döndürmek durumundayız ve Fransız rehinelerin İslamcıların elinde ve hayatta olduklarını düşünüyorum. Mali'nin kuzeyinde olduklarından emin değilim. Çünkü Fransız ordusuyla Ifoghas dağlık bölgesinin her köşesine gittik. Önemli bir ayıklama yapıldı ve varlıklarına ilişkin hiçbir kanıt bulamadık.
O zamana kadar müttefikiniz olan Orta Afrika Cumhuriyeti (RCA) eski Cumhurbaşkanı François Bozizé'yi deviren hükümet darbesinde rolünüz neydi?
Cumhurbaşkanı Bozizé'nin Müttefiki değildim ama Orta Afrika'nın müttefikiydim ve bu konuda yalnız değilim. Tüm alt-bölge Orta Afrika halkıyla dayanışma halinde. 1994'den itibaren Orta Afrika'ya kaynak aktardı, asker gönderdi ve bu askerlerden bazıları barışı geri getirmek için öldüler. Ne yazık ki birbirimize çok uzağız ve şimdiki durum çok ciddi. Bunun için burada [4 Nisan Orta Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (CEEAC) planlaması kapsamında] olağanüstü bir zirve topladık. 15 Nisan'da yapılması planlanan ikinci zirve Orta Afrikalıların organize olmaları ve krizden çıkmak için somut önerilerle gelmeleri için 18 Nisan'a ertelendi.
Ibni Ömer Muhammed Saleh'in Şubat 2008'de ortadan kaybolmasına ilişkin soruşturmada herhangi bir gelişme var mı?
Bu soruyu daha önce birçok kez cevapladım.
Senegal'de yargılanması gereken selefiniz Hüseyin Habre (Hissène Habré) insanlık suçları işlemişti. Siz de 1980'lerin başında büyük bir devletin başkanıydınız. Bu süreçten endişe duyuyor musunuz?
Saha askeri olarak Libya işgalinde (Libya'nın Çad'ı işgal girişimi) savaştım, riskler aldım. Pişmanlıklarım yok. Bir asker ve herkes tarafından tanınan bir asker olarak yaptığımı biliyorum.
Kaynak: Le Monde–İdris Debi (IdrissDéby) ile Röportaj (Charlotte Bozonnet, Xavier Lambrechts ve Bruno Daroux)
Dünya Bülteni için çeviren: Muhsin Korkut
