Suudi Arabistan’ın Suriye ihtilafındaki rolü konusunda çok sayıda spekülasyon var. İsyancıların Suriye’nin kuzey, orta ve güneyindeki son kazanımları İran destekli kuvvetlere karşı yükselişe geçildiğini mi gösteriyor? Bu kazanımlar Beşşar Esad için sonun başlangıcı anlamına mı geliyor?
Suudi Arabistan daha önce Suriye rejimine karşı geniş çaplı operasyonlara destek vermişti ama bu operasyonlarda strateji eksikti. Bu operasyonlar sırasındaki yüksek beklentiler genelde hayal kırıklığına yol açtı ve rejimin işine yaradı.
Açık bir şekilde görülüyor ki bu sefer durum farklı. Körfez’de siyaset çevrelerindeki sohbetler, şu an için rejimin mutlaka çökmesinin hedeflenmediğini gösteriyor. Hedef, Esad rejimini müzakereye mecbur etmek de değil. Bunun yerine hedef, İran’ın müttefiklerine karşı isyancılar üzerinden güç göstermektir.
İstikrar sağlamak için Sünni militanları kuvvetlendirme niyeti de var. Ülkede çeşitli siyasi ve askeri kuvvetler, farklı görüşlerine rağmen tek bir hedef için çalışacaklar. Gelecekte Suriye’yi yönetmek üzere muhalif kuvvetlere, sadece nüfuz kullanmanın ötesinde bir şekilde destek verilecek. Suudi Arabistan bu hedefleri gerçekleştirmek için Türkiye ve Katar’la yakın bir iş birliği içinde çalışıyor.
Ama isyancıların kuzeyde elde ettiği kazanımların Suudi Arabistan’la pek bir alakası yoktur. Türkiye ve Katar, müttefiklerine maddi destek sağladı. Türkiye ve Katar tarafından desteklendiği iyi bilinen bu gruplara yardımlar, ABD ve Suudi Arabistan’ın direnmesi üzerine bir seneden fazla bir süredir yapılamıyordu. Bu durum son zamanlarda değişti, isyancıların ilerleyişi de ivme kazandı.
Başka önemli faktörler de var. Kuzeydeki isyancılar şimdiye dek hiç olmadığı kadar uyum içinde çalışıyor. İdeolojik yakınlığı olan kuvvetler ayrı gruplar halinde çalıştılar ama ayrı operasyon odaları üzerinden yakın bir koordinasyon içine girdiler.
İsyancılar arasında güç ve koordinasyonun giderek artması, rejim kuvvetleri içinde tam tersi bir eğilim olduğu sırada geldi. Hükümet yanlısı medya kanalları bile isyancıların kazanımlarının rejimin destek üssünde paniğe yol açtığını doğrulayan haberler yayımladı. Ayrıca iç çatışmalar olduğu da bildirildi.
Suriyeli askeri yetkililer, doğrudan Tahran tarafından finanse edilen paralel güç Milli Savunma Kuvvetleri sebebiyle ordunun zayıflamasında İran’ın oynadığı rolden şikayet ettiler.
Bu faktörler Riyad’ın rolünü daha da önemli hale getiriyor. Krallık, farklı muhalif kuvvetleri rejime karşı bir araya getirmeyi planlıyor. Plan açık bir şekilde siyasi güçlerin sonunda rejimle müzakere etmesini ihtiva ediyor. Ama plan aynı zamanda rejimle savaşmaları için isyancı gruplar ve müttefik milis güçlerinin ihtiyaçlarının mükemmel şekilde karşılanmasını da içeriyor. Nusra Cephesi liderliğindeki Suriyeli isyancılar halihazırda Lübnan sınırı yakınındaki Kalamun bölgesinde Hizbullah’la savaşıyor.
Oyunun yeni adı, iş bölümü. Türkiye ve Katar, ülkedeki müttefiklerini koordine edecek, Suudi Arabistan da uluslararası toplum tarafından tanınan ılımlı kuvvetlere doğrudan yardım edecek. Evi düzene sokması için siyasi muhalefete baskı yapılacak, farklı isyancı gruplar arasında koordinasyonu sağlamak ve bunlara aracılık yapmak üzere daha güvenilir bir güç tesis edilmesi için de siyasi muhalefetle birlikte çalışılacak.
Hazm Hareketi’yle Suriye Devrimciler Cephesi’nin kuzey Suriye’den çıkarılması sonrasında Suudi Arabistan’ın tesiri büyük ölçüde güneydeki isyancılar üzerinde kaldı. Genellikle Şam etrafında Guta olarak bilinen zirai kuşakta faaliyet gösteren Riyad destekli bir grup olan Ceyş-ül İslam, geçen hafta 1.700 savaşçısının mezuniyetini kutlamak için etkileyici bir askeri geçit töreni yaptı.
Başkanlık sarayına sadece birkaç kilometre mesafedeki bu gösteri, yaralı rejim için bir başka aşağılama oldu. Muhalefetin Milli Koalisyon’unun başkanı, bu hafta yaptığı açıklamada, uçaksavar silah alabilmeleri için isyancılara uygulanan gayriresmi yasağın sona ereceğini ifade etti. Bunun, ihtilaftaki dinamikleri hızla değiştirmesi ve Suriye’nin kuzey ve güneyinde fiili güvenli bölgeler oluşmasına yol açması bekleniyor.
Riyad’ın planlarına rağmen rejimin yenilgisi kaçınılmaz bir sonuç değil. Suudi Arabistan’ın çabaları kısa ömürlü olabilir. İsyancılar çok daha uzun vadeli çabalar ve silah tedarikinin artırılmasına ihtiyaç duyuyorlar. Ama mücadelenin seyri zaten değişiyor, yakında yeni bir realite zuhur edecektir.
Kaynak: The National
Dünya Bülteni için çeviren: Mehmet Şeyhoğlu
