Boston Maratonu bombalama şüphelileri için internette başlatılan avda ilginç çok sayıdaki yol arasında hiçbir şey bunların sosyal medyadaki profilleri kadar çarpıcı değildi. Endişeler, öfkeler ve kafa karışıklıklarının yöneltildiği bu profiller bostan korkuluğu, insana benzeyen dijital kuklalar oldu. Tamerlan ya da Cohar Sarnayev'in son kere giriş yaptıktan uzun süre sonra, terk edilmiş profilleri, suçları için gürültülü bir ilan panosuna dönüştü ve bu profilleri oluşturan kardeşleri gölgede bıraktı.
Elbette her şey çok daha basit bir şekilde başladı. Şüphelilerin isimleri duyulduğu anda insanlar sosyal medya ağlarında bunlarla ilgili aramalara başladılar. Bu da mantıklıdır: Taslağının çizilmesi gereken bir portre vardı. Gazeteciler, bu sayfaların doğrulanması halinde bunların ne manaya geleceğine dair tahminlerde bulunarak büyük kardeş Tamerlan Sarnayev'in YouTube hesabı ve Amazon istek listesinin doğruluğunu tetkik ettiler. Bunlar her görev ve tercihten bunların iç yüzünü öğrenmek üzere, gözlerini "hayat değerleri" (kariyer ve para) ve "dünya görüşü" (İslam) gibi küçük kardeş Cohar'ın Vkontakte'deki (Doğu Avrupa'da Facebook taklidi) sayfasına diktiler.
Ama daha az mantıklı olan –en azından ilk bakışta-, internet gözlemcilerinin şüphelilerin çevrim içi profilleriyle ilgili olarak hemen birbirleriyle etkileşim içine girme hevesleridir. Yetkililerin Cohar'ı tutukladığı cuma gecesi, onun Twitter profili 120 takipçiden 49.326'ya sıçradı. Onun son tweeti ("Ben strese girmeyen türde bir adamım") 2.500'den fazla kez retweet edildi. Daha ambulansla götürülürken biri cevap verdi: "Gerçekten mi? Peki ya şimdi?" Konstantin Vengerowsky ve Mary Nahorniak'ın USA Today'de bildirdikleri üzere, takip etme, yorumlama ve Sarnayev kardeşlerin çevrim içi mevcudiyetlerine bağlanma yavaşlamadı ve cumartesi günü sonunda Cohar'ın takipçileri 49.000 artıdan 86.000'e yükseldi. Aslında bunlar halen büyümeye devam ediyor: Cohar'ın Vkontakte sayfası, Rus hükümeti hakkında siyasi öfke, etnik gerginlik ve komplo teorileri zeminidir. Facebook, takip başlar başlamaz patlak veren sahte profiller konusunda teyakuz halinde kaldı. İlk sahte hesap, ifşa edilmeden önce Amerika yanlısı yorumlar ve ayıp size'lerle doluydu.
Açıkçası, internet sadece ipuçları aramakla kalmıyor. Her sitede, -kendi hoşlandığı ve hoşlanmadığı şeyleri bulmada- asıl mesele daha derindir. Neticede, terk edilmiş bir profil için "Niçin?" diye sormanın bir anlamı yoktur. Ya da, bir YouTube yorumcusunun sorguladığı üzere: "Gerçekte bununla ne elde edeceğini düşündün?" Somut sorular olarak ifade edilse de bu yorumlar daha çok kafa karışıklığıyla alakalıdır. Taranıp analiz edildikten sonra sosyal medya profilleri ve bunların sağladığı platformlar, bilgiyle ilgili değil hissi bir boşluğu doldurur. 2013'ün sosyal medya profillerine bu tutkulu göz dikişi, belki de hapishanede bir mahkumun yuhalanmasına eşdeğerdir. Ya da belki Berlin Duvarı'nın acının somut kalıntısı durumundaki bir parçasına yazı yazmak gibidir. Bununla beraber, ben onun en temel düzeyde müşterek ve can sıkıcı bir "Bakın, o tam buradaydı" durumu olduğundan kuşku duyuyorum. Muhtemelen Boston'da ne olduğu hakkında tüm detayları hiç bilmeyeceğiz ama sanal âlem, boşluğu kendi sesiyle doldurmak için elinden geleni yapıyor.
Kaynak: New Republic
Dünya Bülteni için çeviren: Emin Arvas
