Rusya'nın Gürcistanı işgali batıyı şoka soktu ve nasıl cevaplandırılması gerektiği hakkında yoğun tartışma başlattı. Geleneksel hikmete göre Rusya'ya karşı Batı'nın elinden çok az şey gelir. Doğurudur, batılı hükümetlerin sınırlı bir manivela gücü vardır fakat Rusya'nın işgali, ekonomik bakımdan kendisini çoktan, hatta batılı hükümetler parmaklarını kaldırmadan evvel, zora sokmuştur. Ekonomik darbe, batının Rus liderleri nasıl cezalandırması gerektiğini de göstermektedir.
8 Ağustos günü Rusya borsası yüzde 6.5 oranında geriledi. Ve son iki ay içinde toplam yüzde 36 oranında düştü ki hissedarların 500 milyar dolar kaybetmesi demektir. Bu rakam Rusya'nın neredeyse 580 milyar dolarlık döviz rezervine eşittir. İşgalin gerçekleştiği hafta boyunca sermaye çıkışı 16 milyar doları buldu ve iç pazarda kredi sıkıntısı baş gösterdi. Gazprom hisselerinden çıkan en büyük iki satıcının en zengin iki Rus olduğu tespit edildi. Putin'le mutlu olamayacaklardı. Putin'in Rusya'yı küresel mâli merkez, rubleyi ise uluslararası para birimi yapmak istemesi üzücü bir şakaya döndü.
Kayıplar sürüp gidecektir. Yatırım bankası UBS, yatırımcılara gönderdiği bir notta eski paradigmanın – Rusya'ya yatırım yapmanın yüksek risk içerdiği – geri döndüğünü açıkladı. UBS, Rus şirketleri için belirlediği hedef fiyatları ortalama yüzde 20 oranında düşürdü; başka bir ifadeyle 300 milyar dolar.
Rusya'nın ekonomik gücü şişirilmemelidir. Yurt içi hasılası 1999 yılında 200 milyar dolardı ve bugün 1.700 milyar dolara çıktı ancak bunun dünya üretimindeki payı sadece yüzde 2.8'dir. Gürcistan'daki başarısına rağmen Rus ordusu yeterli kaynağa sahip değil. Askeri harcamaları resmi rakamlara göre 48 milyar dolar veya Amerikan askeri harcamasının yüzde 7'si kadar. Petrol ve doğal gaz, ihracatının yüzde 60'ını oluşturmakla birlikte dünya enerji fiyatlarına bağımlı kalmayı sürdürmektedir ve o da şu an düşmektedir. Kamulaştırma faaliyetlerinden ve yatırımcılara karşı düşmanca bir iklim olmasından dolayı enerji üretimi durgundur. Yolsuzluk, Rusya'nın başındaki en kötü musibettir ve sızan büyük meblağlardan dolayı devlet altyapı yatırımı yapmakta zorlanmaktadır. Otoriteryanizmden dolayı reformlar durdu ve reformlar olmaksızın yüksek büyüme rakamları sürdürülemeyecektir.
Batı, ekonomik müeyyideler ve ekonomik yakınlaşma arasında seçim yapacaktır. Ticari müeyyideler, güvenlik elitlerinin ekonomi üzerindeki etkilerini sağlamlaştıracak ve diktatörlüğü güçlendirecektir. Rusya'yı IMF'den kapı dışarı etmek, Dünya Ticaret Örgütü üyeliğini askıya almak hata olacaktır çünkü serbest pazarlar ve uluslararası standartlar Putin ve kafadarlarının foyasını teşhir edecektir. Bunun yerine, AB ve ABD, kötü davranmayı mâliyetli bir işe çevirecek etik ve hukuki standartlarla mükallef tutmalıdır Rusya'yı; büyük devlet şirketlerini ve üst düzey yetkilileri hedeflemelidir, vatandaşları ve işadamlarını değil.
İlk önce, Avrupa Birliği ortak enerji politikası oluşturmalı ve Rusya'yı, enerji kurallarını saptayan tüzükle – şeffaflık, eşit yatırım hakları ve üçüncü tarafların boru hatlarına erişimi - sorumlu tutmalıdır. Birleşk bir Avrupa, Rusya'nın boru hatları üzerinde pazarlık gücüne sahip olacaktır. Nitekim Eski Sovyetler Birliği dışındaki tüm hatlar Avrupa'ya uzanmaktadır.
İkincisi, Avrupa Komisyonu Gazproma baskı yaparak üretim ve nakliyat tekelini kırmalıdır. Avrupa Microsoft'a karşı tekel davaları açıyor da Gazproma karşı niçin açmıyor? Rusya sınırları dışındaki nakil boru hatlarını elden çıkarmalı, arsız fiyat ayrımcılığından sakınmalı ve planladığı Nord Stream ve South Stream doğal haz boru hatlarının inşasından vazgeçmelidir.
Üçüncüsü, Batı, Rusya'nın üst düzey yöneticileri ve onların kara para aklayan ticaret şirketleri hakkında tahkikat açmalıdır.
Dördüncüsü, Rusya'nın büyük devlet şirketlerinin diğer ülke siyasetçilerine kur yapmak gibi bir alışkanlığı var. Gerhard Schröder, Gazprom'un en gözde avıdır. Rus devlet şirketleriyle ilişki kurmaya sıkı etik kurallar getirmeli ve lobi çalışmalarından elde edilen kazançların açıklanmasını öngören Amerikan kurallarını Avrupa Birliği de tesis etmelidir. Etik dışı davranışlarla savaş vermenin en iyi yolu şeffaflıktır.
Son olarak, batı istihbarat teşkilatları Putin ve kafadarlarının yolsuzluklarıyla ilgili delillere sahipse eğer, bunları yayınlamalıdırlar. Putin'in Rusların gözündeki değerini, belgelenmiş yolsuzluklar kadar başka hiçbir şey düşüremez. Rusya ve liderleri oldukça savunmasızlar fakat etkin olmak için batının birleşmeye ihtiyacı var.
Dünya Bülteni için çeviren: Ertuğrul Aydın
