Moskova, Rusya - Alexander Sokolov, 30 yıldan fazla zaman önce, iletişim subayı olarak çalıştığı Afganistan’ın başkenti Kâbil’in dışındaki bir Sovyet askeri üssünde çekilmiş siyah beyaz fotoğraflarını gururla gösterdi.

SSCB’nin Afganistan’ı 1979-1989’da mağlup etmemesinin sebebinin, Moskova yanlısı hükümetin, ülkeyi yıkıcı bir iç savaşa sokmak için 3 yıl daha beklemesi olduğunu söyledi.

1991’de Sovyetlerin çöküşü, Moskova’nın Müslüman dünya üzerinde süper güç olma hırsı sonlanmış gibi görünüyordu. Ama bu saldırıların etkilediği jenerasyona baktığımızda, bir deri bir kemik kalmış, beyaz saçlı 54 yaşındaki insanların temkinli ve üzgün bir şekilde büyümüş olduğunu görebiliyoruz.

Afganistan işgali 15,000 Sovyet askerinin hayatını aldı. Bu kişilerin çoğu, ergenlik çağlarının sonlarında veya 20’lerinin başlarındaydı. Ve on binlercesi yaralandı ve psikolojik travmalar geçirdi.

Sokolov Al Jazeera’ya verdiği konuşmada “Unutuluyoruz,” dedi. Moskova’daki tek odalı evindeki bir koltukta oturuyordu.

“Bu savaş yüzünden insanların çoğu şimdi mutsuz. Ya alkolikler, ya da hasta veya engelli. Ve devlet bu kişilere gerekli ilgiliyi göstermiyor. Bu tabii ki, çok büyük bir ıstırap.”

“Istırap” Sokolov’un yönettiği, savaş muhariplerinin, tıbbi tedavi almak ya da Moskova’daki mezarlıklarda ücretsiz yer almak gibi konulardaki bürokratik engelleri aşmaları için yardım eden bir STK’nın adı.

Yeni bir kördüğüm mü?

Sovyet birliklerinin çekilmesinden çeyrek yüzyıldan fazla bir zaman sonra, Rusların neredeyse beşte biri başka bir Afganistan için bekliyor, bu kez Suriye’de.

Ekim aynın başlarında bağımsız bir araştırma merkezi olan Levada Center’ın yaptığı bir anketin sonuçlarına göre, Rusya’nın, Başbakan Beşar Esad’ın düşmanlarını bombalamak için savaş uçaklarını konuşlandırmasından sadece günler sonra, Rusya halkının yüzde 78’i, Moskova’nın yeni askeri eylemlerinin, “ikinci Afganistan” vakasına doğru yöneldiğini söyledi.

Bazıları için bunu hatırlatan şey kendi kişisel acılarıydı. Emekli bir Moskovalı kuzeninin ölümü hatırladı. Kuzeni, 1982’de Afganistan’da, helikopteri düştükten sonra işkence edilerek öldürülmüştü.

“Yavaş bir şekilde öldü. Onun ölümü benim için büyük bir kederdi. Bu yüzden yeni bir askeri yayılmaya karşıyım, tamamen karşıyım,” diyor sadece adını ve soyadını veren Valentina Georgievna, Al Jazeera’ye.  

“Ben buna karşı protesto yaparım ama insanlar artık sürekli aynı şeyleri yaşamaktan bıktı usandı,” diyor çevik kuvvetin muhalif toplanmaları şiddet kullanarak dağıtmasından bahsederek.

Yine de, Levada’nın yaptığı anketler Rusya halkının yüzde 72’sinin hava saldırıları konusuna olumlu baktığını gösteriyor. Bunun en büyük nedeni Kremlin tarafından kontrol edilen medyanın saldırıları bir zafer kazanmış gibi göstermesi.  

Çeçenistan’ın Kremlin destekli diktatörü ve Rusya’nın en açık sözlü politikacısı Ramazan Kadirov, Başbakan Vladimir Putin buyurursa, “zalim” Irak ve Şam İslam Devleti’ne (IŞİD) karşı savaşmak için Çeçen özel güçlerinin yapacağı kara operasyonunu yönetme sözü verdi.

Ve Putin ve bakanları, defalarca Suriye topraklarına Rus askerlerinin girmeyeceğini söylemiş olsalar bile, bazı gözlemciler Moskova’nın kaçınılmaz olarak bir bataklığa saplanacağından emin.

“Yeni bir Afganistan vakası yaşayacağız. Önümüzdeki 10 yıl içinde on binlerce kişi ölecek,” diyor, başka bir aşağılık Rusya savaşı olan 1994-1996 yılları arasında Çeçenistan’daki çatışmalarda savaş muhabirliği yapan muharip Arkady Babchenko, Open Russia’nın internet sitesi için yaptığı konuşmada.

“Yeni Afganistan mevcut rejimin sonu ve Rusya imparatorluğunun çöküşünde yeni bir basamak olacak,” diyor Babachenko.

Başka analizciler ise muhtemel kara operasyonları konusunda daha tedbirli.

Al Jazeera’ye konuşan, Rusya’nın en önemli İslam ve Orta Doğu uzmanlarından biri olan Alexey Malashenko, “Kremlin’in böyle bir aptallığa teşebbüs edeceğine inanmıyorum,” diyor.

ABD tarzı savaş

Eylül’ün ortalarında, hava saldırılarının başlamasından neredeyse iki hafta kadar önce, Gazeta.ru online gazetesi birçok Rus askerinin Suriye’de konuşlanmayı reddettiğini çünkü komutanlarının, yaptıkları işgal sonunda yaralanmaları veya ölmeleri durumunda, kendileri ve aileleri için verilecek bir tazminatı garanti eden kurallarının yazdığı resmi bir belge sağlamayı reddettiğini iddia etti.

Savunma bakanlığı bu iddiaları inkar etti ama gazetenin iddiasına göre bu askerlere askeri mahkemede dava açıldı.

Ekim ayını ortalarında Batılı yetkililer ve analizciler yüzlerce Rus pilotunun, danışmanın ve teknisyenin Tartus’taki Rus askeri tesisinde ve Esad güçlerinin ve Alevi mezhebinin sığınağı olan Lazkiye bölgesindeki Hmeimim hava üssünde, onları koruyan 500 deniz piyadesiyle birlikte konuşlandığını söyledi.

Şu ana kadar bunların hiçbiri bir kara operasyonuna katılmadı ve Rusya’nın Hazar Denizi’nde, Suriye’nin kuzeydoğusuna yerleşmiş Rus filoları hava saldırılarını destekliyor.

Moskow Carnegie Center adındaki düşünce kuruluşundan Dmitry Trenin’e göre, Suriye iç savaşına Rusya’nın da katılması ile, Moskova ilk defa “ABD tarzı bir savaş”a girmiş oldu.

Ekim ayının ortasında yaptığını bir analizde Trenin “Rus askeri uçakları düşmanı yüksekten bombalıyor ve Rus donanması roketlerini 1,000 mil öteden fırlatıyor,” diye yazdı.

“Düşmanın, en azından şimdilik, savaş alanından Rusya’ya misilleme yapma şansı yok.”

Suriye’deki askeri operasyon, Moskova’nın Afganistan işgalinden tamamen farklı. Afganistan işgaline, Afganistan’a Orta Asya’daki Sovyet cumhuriyetlerinden geçen on binlerce kara birliği dahil olmuştu.

Moskova’nın buradaki amaçları da farklı. Afganistan’da komünist bir hükümet kurmak ve muhafazakar Müslüman halkın yaşam tarzını tamamen değiştirmek isterken, Suriye’de basitçe Esad rejimini destelemek ve Moskova’nın “Libya senaryosu” olarak adlandırdığı şeyi veya Suriye’nin birbiriyle savaşan kuşatılmış topraklara bölünmesi ve eninde sonunda IŞİD tarafından ele geçirilmesini engellemek istiyor.

Fakat Trenin’in yazdıklarının aksine düşman şimdiden misilleme yapmak için uğraşıyor.

13 Ekim’de Rusya güvenlik servisi, Moskova’da bir saldırı düzenlemek için, Moskova’ya fünye ve patlayıcılar ile gelen üç Çeçenistan kökenli kişiyi tutukladığını duyurdu

Kommersant gazetesine konuşan bir savcı, Suriye’de büyüyen şüpheler ve saldırılar “mevcut koşullardaki istikrarı bozmalı ve Suriye’de IŞİD’e karşı yapılan hava saldırılarını durdurmalıydı,” diyor.

Dünya Bülteni için çeviren: Cansu Gürkan