Mutlu hayal çok kısa sürdü. Dünyada finans krizi çıktığında Rusya'nın "kriz okyanusunda bir istikrar adası" olacağı söyleniyordu. Bugün ada batmasa da, su almaya başladı.
Rusya halkı bankalar önünde kuyruklar oluşturdu. Bazı bankalar iflas etti. İnşaat sektörü paniğe girdi. Moskova borsası, uluslararası borsalara göre daha keskin bir düşüş yaşadı.
Rus tarihine ve edebiyatına aşina olanlar, bu toplumun en sevdiği iki soruyu iyi bilirler: "Suçlu kim?" ve "Ne yapmalı?"
Elbette krizin sorumluluğunun Bush'a, ABD'ye, "emperyalistler"e ait olduğunu söyleyebilirsiniz. Ama ne kadar? Bir hafta? Bir ay? Bir yıl?
Krizin ağırlaştığı "içeride" hissedilirken suçluyu "dışarıda" aramak kolay değil.
Bazı ekonomistlere göre, Rusya'da en fazla iki-üç ay içinde kitlesel olarak işten çıkartmalar yaşanacak, toplumun tüm bireylerine yansıyacak olan kemer sıkma önlemleri alınacak.
Bu durum sekiz-dokuz yılda oluşan iktidar-toplum ilişkisini değiştirecek.
Yüksek enerji gelirleri sayesinde yıllardır toplumun çeşitli kesimlerini aşamalı olarak rahatlatan adımlar atan iktidar, bunun karşılığını "halkın siyasete karışmaması" olarak alıyordu. Bu ortamda toplum, özerk cumhuriyet ve kent yerel yönetimleri seçimlerinin iptal edilmesine ve yerine Kremlin'den atama sisteminin getirilmesine bile boyun eğmişti. Ama şimdi bu sessiz anlaşmanın bozulması ihtimali doğdu.
Bütün bunları "suç ABD'nin" diyerek geçiştirmek mümkün değil.
Ne olabilir?
Belki Maliye Bakanı Kudrin görevden alınabilir. Belki birkaç bakan daha.
Yeter mi?
Yıllardır reytingleri yüzde 70-80 civarında seyreden Putin, başbakan olarak kalırsa yıpranmaz mı?
Rusya'da 1998 finans krizi, "başbakan kurban etme" konusunda oldukça cömertti.
Son zamanlarda Moskova kulislerinde "Aman dikkat edelim, Putin'i krize yem etmeyelim" kaygısıyla önlem alınmasını isteyenlerin sesi yükselmeye başladı. Duma'da, Federasyon Konseyi'nde, önde gelen işadamları arasında "Putin'i korumamız gerek" diye başlayan konuşmalar sıklaşıyor.
Neden? Putin'i çok sevdiklerinden dolayı mı?
Sanmıyorum.
Bunların ezici çoğunluğu bugün geldikleri yeri (siyasi ve idari konumu, kazandığı serveti) Putin'e borçlu. O giderse yerine kim ve nasıl bir düzen gelir? Yargı ve hapis yolları görünür mü? Kim bilir...
Böylesi gelişmelere yol vermemek için, Putin'in bir süre sonra başbakanlık görevini bırakması ve bir adım geriye çekilerek "ulusun önderi" ve "Birleşik Rusya Partisi'nin lideri" olarak tatsız konuların üzerine çıkarılması gerekebilir.
Putin'in yerine kim başbakan olur? Kimin kurban edileceği konusu belki çok da önemli değil. Duma Başkanı Grızlov, Başbakan Yardımcısı İvanov veya zaman zaman Batı'ya göz kırpan Başbakan Birinci Yardımcısı Şuvalov, hatta Maliye Bakanı Kudrin bile olabilir.
Sonuçta (hesaplar tutarsa), krizin sert dönemi geçtikten sonra Putin yeniden ortaya çıkıp başbakan veya devlet başkanı seçilebilir.
Yeri gelmişken yine krize bağlı olarak en geç yıl sonunda hükümette ciddi değişiklikler olabileceği söylentilerinin yayıldığını da ekleyelim. Muhtemelen bu değişikliklerin bir kısmı yine "günah keçisi" mantığına dayanacak, ancak farklı bir özelliği daha olacak: Başkan Medvedev, "Putin'e aşırı yakın" bulduğu bazı bakanları kendi favorileriyle değiştirebilir.
Bunlar arasında Dışişleri Bakanı Lavrov da bulunabilir. Onun yerine Medvedev'e yakın bir isim olan Gromov getirilebilir.
Bunu, Rus-Gürcü savaşı nedeniyle Batı ile iyice gerginleşen ilişkilerin yeniden yumuşatılması için de gerekli görenler var.
Çünkü finans krizi koşullarında Batı karşısında sert politikalar izlenmesi, Rusya'yı uluslararası izolasyona götürebilir. Bu ise (tıpkı SSCB'de olduğu gibi) bir kez daha ağır bir silahlanma yarışına yol açarak devletin dağılması sürecini başlatabilir.
--------------------------------------
Devlet büyüktür
Bir dönemin Ankara Valisi Nevzat Tandoğan, "Bu ülkeye komünizm gelecekse, onu da gerekirse biz getiririz" cümlesiyle ünlenmişti.
Bugünün Rusyası bana bu sözü sık sık hatırlatıyor.
Ülkedeki siyaset sahnesine tümüyle hâkim olan Kremlin, son yıllarda bir dizi deney yapıyor.
Mesela, sahte muhalif milliyetçi parti kurduruyor, gerçek milliyetçi muhalifleri zayıflattıktan sonra partiyi kapatıp lideri Rogozin'i NATO temsilcisi yapıyor.
Veya sol oyları bölmek için merkez sağ çizgideki iktidar partisi Birleşik Rusya içinden bir gruba, Adaletli Rusya adıyla "sosyalist" parti kurduruyor. (Bugün o da erime sürecinde).
Şimdi de krizin büyümesi sürecine bağlı olarak fikirleriyle öne çıkma potansiyeli taşıyan, kendisine liberal ve demokrat diyen, Batı'ya sıcak bakan sağcı kesimleri bir partide toplamaya girişti. Yıllardır belini doğrultamayan, parlamentoya giremeyen, kendi aralarında durmadan birleşme görüşmeleri ve kavgalar yapan (bu açıdan biraz Türk solunu andıran) muhalif Rus liberallerinin bir kısmı devletin şefkatli kanatlarının altına girmekte tereddüt göstermedi.
Ne diyelim? Devlet gerçekten büyük!..
Kaynak: Taraf
