Bir yazara en makbul hediye, herhalde sevdiği kitaplardan birisini hediye etmek olacaktır. Herhalde bundan dolayı herkes Obama'ya kitap hediye etmede birbiriyle yarışıyor. Bu hem kolay, hem şaibesiz hem de gönül okşayıcı bir jest. Bunlardan birisini belki de ilkini Türkiye'ye geldiğinde Deniz Baykal yaptı. Deniz Baykal, Obama'ya iki kitap hediye etti. Bunlardan birisi, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Huzur romanıdır. Diğeri de Sait Faik Abasıyanık'ın hikayelerinden derlenmiş Haritada Bir Nokta adlı toplama veya derleme eserdir. Deniz Baykal aslında isabetli bir davranışta bulunmuştur. Lakin o sıralarda sorulan haklı sorulardan birisi de havada kalmıştır. O da, kitapların İngilizce çevirisinin olup olmadığı hususudur. Obama'ya verilen kitaplar yerinde bir davranıştır lakin bunların İngilizcesi yoksa bu da Türkiye'nin bir eksikliğidir. Bu eksikliği ya Kültür Bakanlığının gidermesi ya da piyasası varsa özel sektörün yapması gerekirdi. Bugün Necip Mahfuz gibi dünya edebiyatçılarının eserleri İngilizce ve sair dillere çevrilmiştir. Aksi takdirde, sözgelimi Arapça yazılan romanlar genellikle halk diliyle karışık olarak yazıldığından Arapça bilenler bile anlamakta zorluk çekerler. Obama'ya kitap hediye edilmesinin amaçlarından birisi de verilen kitaplar üzerinden mesaj verilmek istenmesidir. İşte bu noktada Time dergisinin Netanyahu'nun Washington ziyaretiyle alakalı olarak yayınladığı bir yazıda Netanyahu'nun da Baykal gibi Obama'ya bir kitap hediye ettiği ifade ediliyor. Time dergisi bu adımın mağzasına yani maksadına varamamış. Kitapla alakalı olarak 'garip bir hediye' ifadesini kullanıyor.
*
Kitap gerçek Amerikalı bir yazar olarak değerlendirilen Mark Twain'ın Filistin yani Kutsal Toprakları ziyaretini konu edinen seyahatname türü yazılmış bir kitap. Esasında vaatkar bir coğrafya olan ABD'de gelişen ilk edebi tarzlardan birisi macera romanlarıdır. Mark Twain'ın da geniş ve bir o kadar da çekici coğrafyanın ve tabiatın ortasında çeşitli macera kitapları yazmış olması tesadüf olmasa gerek. Nüktedan bir kişilik olarak anılan Mark Twain en tanınmış Amerikalı yazarlardan birisidir. Ne var ki, Netanyahu'nun hediye ettiği kitabı bu kısma girmemektedir. Belki Obama'ya takdim ettiği kitap en az tanınan kitapları arasındadır. Mark Twain seyahatnamesinde Yahudileri bir millet olarak benimsememesine mukabil Araplara da mesafeli duruyor ve onlara karşı pek dostça duygular beslemediği de söylenebilir. İşte böyle bir yazarın kitabını Obama'ya hediye etmenin anlamı üzerinde duruluyor. Kimilerine göre, bu jestin arkasında mutlaka bir mesaj ve anlam yüklü olmalı. Zira verilen Mark Twain'ın herhangi bir kitabı değil Kutsal Topraklara yapmış olduğu geziname kitabı. Time dergisinin ihtimal olarak serdettiği hususlardan birisi bu kitap üzerinden Netanyahu'nun Obama'dan Filistin'in karışık ortamından uzak durmasını istemesidir. Dolayısıyla bu hediye bir ihtardır. Ortadoğu'nun bir kriz merkezi olduğu hatırlatması ve dolayısıyla bu bataklıktan uzak durma gereğidir ve bu belki de en iyi bir biçimde dolaylı bir mesajla ve özellikle de tanınış bir yazarın kitabı üzerinden verilebilirdi.
*
Burada bir mesaj varsa Netanyahu'nun mesaj veriş şekli isabetli midir? Geçmişte Fransa ve İngiltere gibi sömürgeci ülkelerde sömürgecilik bakanlıkları vardı. Bunlara müstemlekeler bakanlığı denilirdi. Bir de müstemlekeler bakanlığı ile ortaklaşa çalışan oryantalistler vardı. Günümüzde sanayi kuruluşları ile üniversiteler arasındaki işbirliği ortamı gibi geçmişte de müstemlekeler bakanlığı ile oryantalistler arasında bu tarzda bir ilişki türü vardı. Sözgelimi, Massingnon, Fransa sömürgeler bakanlığının danışmanları arasındaydı. 1920 ve 1921'de Şam'ın işgali ve öncesinde sömürgecilik adına birçok yararlılıklar göstermiştir. Bununla da kalmamış 1962 yılında ve sonrasında Vatikan'a danışmanlık yapmış ve İkici Vatikan Konsili'nin tertibinde mühim bir rol oynamıştır. Bununla da kalmamış ve şalom-selam beraberliğini temin etmeye ve Müslümanlarla Yahudileri uzlaştırmaya çalışmıştır. Müstemlekeler yazarı olarak anılan eşsiz İngiliz yazarlarından birisi 'beyaz adamın yükü' kavramıyla anılan Rudyard Kipling'dir. Rudyard Kipling sadece müstemlekeler yazarı değildir ayı zamanda Batı ile Doğu ruhunun hiçbir zaman bir araya gelemeyeceğini ve imtizaç edemeyeceğini ve uzlaşamayacağını söylemiştir. Dolayasıya aslında hediye verilecek kitap Mark Twain yerine Rudyard Kipling'in kitaplarından birisi olsaydı bekli daha isabetli olabilirdi. En azından Netanyahu açısından. Obama açısından bakıldığına ise durum daha karmaşık görünüyor. Gerçekten de Obama ABD'nin emperyalist mirasına nasıl bakıyor? Onun ötesinde işgalci İsrail'i bu mirasın neresine oturtuyor? Ancak bu soruların cevabını doğru aldıktan sonra Rudyard Kipling'in eserlerini hediye olarak verip vermenenin isabeti tartışılabilirdi!
