Kavkazsky Uzel (Caucasian Knot) websitesi 9 Kasım’da, Rus İstatistik Kurumu’nun 2010 Nüfus Sayımı sonuçlarında Çeçenya ve İnguşetya’nın sonuçlarını tekrar gözden geçirme niyetini bildirdi. Süreç yüzlerce mil uzaklıktaki Rus kenti Rostov-on-Don’da gerçekleşecek ve  2011 Mayıs’ında sonlandırılacağı düşünülüyor. Duyuru için resmi açıklama, Rostov-on-Don istatistiklerinin daha iyi hazırlanmış ve verilerin analizi için gerekli donanıma sahip olması yönünde. Bununla birlikte, kimi gözlemcilerin görüşü, bunun Moskova’nın Çeçenya ve İnguşetya’da toplanan veriler hakkındaki endişesinin ispatı olduğu yönünde.

Çoğu uzman Kuzey Kafkasya’daki son on yılda gerçekleşen beklenmedik nüfus artışı hakkındaki endişelerini dillendirdi. Mesela, resmi olarak İnguşetya’nın 1990 yılında 190.000’in altında olan nüfusu, 2002 yılında inanılmaz bir şekilde  455.000’in üzerine ve 2010 yılında 516.000’in üzerine çıktı. Resmi istatistiklere göre yüz binlerce insanı yerinden eden ve neredeyse cumhuriyetteki büyük etnik Rus azınlığı elemine eden iki yıkıcı savaşı takiben, 1990’da 1.1 milyon olan Çeçenya’nın nüfusu 2010 yılında tahmini olarak 1.3 milyona sıçradı.

Rus demograf Dmitry Bogoyavlensky’ye göre, 2002 yılı nüfus sayımı sonuçları Kuzey Kafkasya’da açıkça manüpile edildi. Bir tahmine göre 800.000’den 1 milyon’a kadar mevcut olmayan bir nüfus bölgenin gerçek nüfusuna eklendi. Diğer bir Rus demograf Anatoly Vishnevsky, 2002 nüfus sayımlarına göre, ellilerde doğmuş kimi yaş gruplarının, 2002 yılında 1989’a nazaran daha yoğun gözüktüğünü ifade etti. Ekim ayının başında Çeçen yetkililer nüfus sayımlarıyla Çeçen nüfusunun tamamının kapsandığını belirttiler ki bu uzmanlara göre olası değil.

1990’larda ve tekrar 2000’lerde  nüfusu önemli ölçüde azalmış ve ek olarak şehir ve köyleri yok edilmiş Çeçenya’nın demografik yapısı siyasi olarak hassas bir konu. Çünkü İnguşetya ve Çeçenya SSCB’nin çöküşüne kadar tek bir idari birim kurdular. İnguşetya nüfusunun da yerli unsurlardaki gerçek kayıpları örtbas etme adına manipüle edilmesi gerekiyordu.

Kuzey Osetyalı önde gelen sosyolog Aleksandr Dzadziev 1989-2002 arası dönemde göç ve kayıpların sonucu olarak, Çeçenya’nın en az 455.000 kayıp verdiğini düşünüyor. 2002 nüfus sayımından hemen önce, Çeçenya’nın nüfusuna ilişkin tahminler önemli ölçüde farklılık gösteriyor; Rus İstatistik Komitesi’ne göre 650.000, Rus yanlısı Çeçen Hükümeti’ne göre 850.000’e çıkıyor  ve Dzadziev’in kendi tahminlerine göre 820.000, hepsi 2002 yılındaki resmi olarak açıklanan sonuçların-1.1 Milyon- çok çok altında. 

Moskova ve onun Grozni’deki kukla rejiminin Çeçenya için 2002’deki nüfus sayılarını neden abarttıkları anlaşılabilir bir durum. Yerel otoriteler daha fazla fon almak için daha fazla nüfusa ihtiyaç duymalarını temellendirirken, Moskova çok fazla kaybın olmadığını ve mültecilerin Çeçenya’ya geri dönmüş olduklarını göstermek istedi. Bununla birlikte, diğer Kuzey Kafkasya Cumhuriyetlerinin 2002 nüfus sayımlarında kendi nüfuslarını abarttıkları daha az belirgin. Rus İstatistik Servisinin yıllık tahminlerine ve Dzadziev’in kendi tahminlerine göre Dağıstan’ın nüfusu sadece 2.2 Milyon civarında gezerken, Dağıstan’ın nüfusuna ilişkin resmi olarak belirtilen sayı 2.6 Milyon.  2002’de İnguşetya için beklenen sayı 430.000 iken, ortaya çıkan sayı 469.000. Aşağı yukarı 780.000 civarı  beklenen Kabardey-Balkar nüfus göstergeleri ise 900.000’in üzerine fırladı.

Kuzey Kafkasya Cumhuriyetleri’nin hızlı nüfus artışı ile ilgili resmi açıklama onların yüksek doğum oranları olduğu yönünde. Bu özellikle Dağıstan, Çeçenya ve İnguşetya için geçerli olabilir. Yine de, Çeçenya halkının, Suudi Arabista ve Irak’taki doğurganlık oranlarıyla benzerlik gösteren ya da kimi zaman onları aşan Rusya’daki, en yüksek doğurganlık oranına sahip olması tartışmalı bir konu.

Çeçenya ve İnguşetya için 2010 nüfus sayımları sonuçlarını kontrol etmek adına son hamle, Moskova’nın bu cumhuriyetlerin gerçek nüfuslarını saptayacak bir girişimini işaret edebilir. Son nüfus sayımı sonuçları, Rus Hükümetinin bu Eylül ayında yürürlüğe koyduğu Kuzey Kafkasya’nın gelişme stratejisini güya enforme edebilecek olmasından dolayı özellikle önemli. Strateji belgesinde Kuzey Kafkasya nüfusunun 1990-2010 arası dönemde 1.7 milyon kadar arttığı varsayılmış. Kremlin’in Kuzey Kafkasya Federal Bölge Temsilcisi Aleksandr Khloponin, bölgenin ekonomik kalkınmasını gerçekleştirecek bir programla yükümlü, Khloponin yönetiminin politik olarak saptırılmamış gerçek sayılara ihtiyacı var. O halde hükümet belki de gün be gün bu yolda adımlar atar.

Kabardey-Balkar’daki 2010 nüfus sayımı içi ön veriler aslında nüfus büyüklüğünün 900.000’den 850.000’e düştüğünü gösteriyor. Bu dönem içerisinde cumhuriyetteki doğum oranlarını azalmamış oluşu ve ölüm oranlarının sabit kalışının nüfus daralmasının tek açıklayıcısı olduğu yönündeki açıklamalar yetkililerin bilinçli düzeltmesi.

Nüfus sayımı Rusya’nın diğer bölgelerinden farklı olarak, Kuzey Kafkasya için ek bir politik boyutu var. Bölgedeki çok etnili cumhuriyetlerde -özellikle Dağıstan, Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes- hükümet mevkileri cumhuriyetlerdeki etnik grupların oranlarına göre dağıtılmış. Böylelikle, etnisiteler büyük bir gayretle, sayıca azınlıkta kalmamak ve böylece hükümet ve yerel ekonomide daha az temsil edilmemek için sayılarını korumaya çalışıyorlar. Karaçay-Çerkes’ten bir muhabir bu durumu şu şekilde ifade ediyor, “  Yerli uzman topluluk, cumhuriyette bölgenin gerçek nüfusunu ve etnik yapısını ölçebilecek güvenilir bir ölçünün olmadığı konusunda hemfikir. Tek çıkış yolu, herkesin alışık hale geldiği geçmiş dönemdeki sahtekarlıkları akılda tutmak.”

Kaynak: Jamestown Foundation

Dünya Bülteni için çeviren: Cihat Tugan