Kosova'nın yakın tarihinde iki önemli dönüm noktası var: 17 Şubat'ta ilan ettiği bağımsızlık kararı ve bunu takiben 25 Haziran'da kabul ettiği anayasası.
Bunlara ilaveten bugünlerde Kosova, başka ve yine önemli bir dönüm noktasına ulaşmış bulunuyor. Bu da ülkede 1999 yılından bu yana görev yapan kısaca UNMIK diye anılan BM Kosova Misyonu'nun görevini Avrupa Birliği (AB)'nin kısaca EULEX diye bilinen AB Kosova Misyonu'na devretmesi ile ilgili önemli bir dönüm noktası.
Kısaca hatırlatalım, EULEX polis, hukukçu, yönetici ve gümrük yetkililerinden meydana gelen 2.000 kişilik bir AB misyon gücü. Görevi de Kosova'nın devletleşme sürecinde oldukça önemli bir görev.
Kosova'nın bağımsızlığını öneren, bunu ayrıntıları ile ortaya koyan ünlü 'Ahtisaari Planı' uyarınca EULEX'in görevi 15 Haziran'da UNMIK'ten devralması gerekiyordu. Ancak Sırbistan ve Rusya'nın itirazları ve engellemeleri yüzünden bu ne yazık ki bugüne kadar gerçekleşemedi.
Bunun gerçekleşmesi için gayret gösteren AB, Amerika ve BM ise bunu gerçekleştirmek için EULEX'in üstleneceği rolü Sırbistan ve Rusya'yı tatmin etmek amacıyla oldukça değiştirmiş bulunuyorlar ve bu değişikliğin Kosova yönetimi tarafından da kabul edilmesini, böylece önümüzdeki ay EULEX'in görevine başlamasının önünü açmak istiyorlar.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından hazırlanan EULEX'in misyonunu ve rolünü değiştiren 6 maddelik plan, Kosova yönetimi, muhalefeti ve kamuoyu tarafından tepki ile karşılanmış ve kabul görmemiş bulunuyor.
Tamamı hâlâ açıklanmayan 6 maddelik bu planın en önemli özelliği her ne kadar görevi kapsamı daraltılmış olsa da UNMIK'in Kosova'da EULEX ile birlikte görev yapmaya devam etmesinin kabulü oluyor. Bu da daha çok kendisini Kosova'nın Sırp azınlığın yaşadığı kuzeyinde gösteriyor. Söz konusu plana göre Kosova'daki polis gücü için iki bağımsız komuta kanalı kurulacak. Arnavut çoğunluğun yaşadığı bölgeler EULEX'in, Sırp azınlığın yaşadığı bölgeler ise UNMIK'in sorumluluk ve denetiminde olacak. Buna ilaveten, adli ve gümrük konularında da benzer bir ikili sorumluluk alanı kurulacak.
Kosova Arnavut yönetimi, bu plana bağımsızlık ve egemenliğini ve anayasasını ihlal ettiği, ülkenin bölünmesine yol açabileceği için şiddetle karşı. Bu bapta liderlik, muhalefet ve kamuoyu aynı görüşteler. Hatta bu konuda geçen çarşamba günü başkent Priştine'de yaklaşık on bin kişinin katıldığı büyük bir gösteri de yapıldı, plan tel'in edildi.
Diğer yandan Sırbistan, planı üç şartının kabul edilmesi halinde destekleyeceğini açıklamış bulunuyor. Bunlar da şöyle: Plan BM Güvenlik Konseyi tarafından mutlaka kabul edilmeli; plan Kosova'nın bağımsızlığı konusunda tarafsız kalmalı; ve Ahtisaari Planı'nda öngörülen kararlarla ilgili hiçbir şey yapmamalı.
Plan konusunda Amerika'nın tavrı ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Daniel Fried'in açıklamasına göre şöyle: "Biz EULEX'in bir an önce görevine başlamasını desteklerken bunun Kosova liderliğinin itirazlarını giderecek şekilde gerçekleşmesini de arzu ediyoruz." Bu tavır şüphesiz hem Kosova yönetiminin tavrını dikkate alan ama bu arada EULEX'i de destekleyen 'ortada' bir tavır. Diğer yandan, EULEX'in sahibi AB'de ise farklı görüşler bulunuyor. AB Komisyonu'nun Balkanlar'ın batısından sorumlu dairesinin başkanı Pierre Mirel AB'nin BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan hareket etmeyeceğini ve EULEX'in Ahtisaari Planı ile bağlantısının olmayacağını söylerken AB'nin Kosova Temsilcisi Pieter Feith ise Mirel'in bu açıklamasının AB'nin resmi politikası olmadığını belirtmiş bulunuyor.
BM'ye gelince, bu kuruluş, plan ile ilgili görüşmelerini iki defa ertelemiş bulunurken planı bir daha ne zaman ele alacağı ise bilinmiyor.
Önümüzdeki ay bağımsızlığının 6. ayını idrak edecek olan Kosova'nın üçüncü dönüm noktası ile ilgili son durum işte böyle...
Kaynak: Zaman
