Geçen ağustos ayında çıkan ve 5 gün süren Gürcistan-Rusya savaşından en çok zarar görenin Gürcistan olduğu aşikâr.
Gürcü yetkililer, savaşın Gürcistan'ın altyapısına verdiği zararın en aşağı 1 milyar dolar civarında olduğunu söylüyorlar. Askerî zararlar bakımından ise kaybolan, tahrip edilen ya da el konulan askerî malzemelerin maliyetinin ise 250 milyon dolar civarında olduğunu bizzat Gürcistan Savunma Bakanı Kezeraşvili açıklamış bulunuyor. Bunlara ilave olarak turizm gelirlerindeki kayıpları, vazgeçilen doğrudan yabancı yatırımları da koyarsak Gürcistan'ın maddi kayıplarının gerçekten çok büyük olduğu kendiliğinden anlaşılıyor.
Nitekim, vazgeçilen ya da ertelenen yabancı yatırımlar gerçekten de önemli boyutlarda. Mesela, Kazakistan'ın devlet petrol ve doğalgaz şirketi KazMunaiGas daha önce Batum'da kurmayı planladığı 1 milyar dolar maliyetli büyük rafineriden ekonomik olarak rantabl değil gerekçesiyle vazgeçmiş bulunuyor. Ayrıca, Kazak hükümeti yine daha önce planlanan ve açıklanan Poti Limanı'nda yapılacak 10 milyon dolarlık hububat terminali ya da deposunu da iptal etmiş bulunuyor. Gürcistan'da önemli yatırımları bulunan İsrailli Ofer Grubu da planladığı alışveriş merkezi projesine devam edeceğini; ancak planladığı dört yıldızlı otel projesini erteleyeceğini söylüyor.
Savaşın doğrudan etkilemediği; ama dolaylı olarak etkilediği diğer ülke ise Ermenistan. İthalat ve ihracatının büyük bölümünü Gürcistan'ın limanları üzerinden gerçekleştiren bu ülke, savaş dolayısıyla gerçekten önemli maddi kayıplara uğramış bulunuyor.
Ermenistan hükümetinin yaptığı ve açıkladığı hesaplara göre bu ülkenin ekonomisinin savaş sebebiyle uğradığı maddi zararın toplamı 670 milyon dolar civarında. Bunun içinde yakıt, gıda maddeleri ve diğer kalemlerin sevkiyatından doğan gecikmelerin bedelleri, alınamayan vergiler ve iptal edilen yabancı yatırımların getirdiği zararlar da yer alıyor. Ermeni makamlar, bu zararların kaçınılmaz olduklarının altını çizerlerken Ermenistan'ın savaş sırasında izlediği 'yapıcı tarafsızlık politikası' sonucu zararların asgari seviyede tutulduğuna da işaret ediyorlar. Bu çerçevede, Başbakan Tiran Sarkisyan, "Gürcistan ile yapıcı ilişkiler izlemeseydik zararlarımız çok daha büyük olurdu." diyor mesela.
Ermenistan'ın bu önemli maddi zararlarına ilaveten başka bir konuda başka tür bir zararı söz konusu. Bu da bizim Kars-Ardahan sınırlarımızın hemen karşısında yer alan Gümrü askeri üssünün lojistik ihtiyaçlarında yaşamakta olduğu sıkıntı. Bu üs esasen Rus-Ermeni ortak üssü. Rusya'nın 102. üssü olarak da bilinen bu büyük üste 3.000-5.000 arası Rus askeri bulunuyor. Çeşitli ağır silahların, hava savunma sistemlerinin ve hava gücünün konuşlandığı üs, askeri bakımdan son derece önemli bir üs. Dediğimiz gibi hemen karşımızda yer alıyor.
Bu üs, savaştan bu yana lojistik sıkıntılar yaşıyor; çünkü Gürcistan, hava sahasını bu üsse lojistik sevkiyat yapan Rus nakliye uçaklarına kapamış bulunuyor ve bu yüzden Rusya, bin bir zorlukla sevkiyatları ya İran ya da Azerbaycan üzerinden yapmaya çalışıyor. Bu durum, bizzat Gümrü Üssü Komutan Yardımcısı Albay Aşot Karabetyan'ın, "... Gürcistan artık bize hava koridoru sağlamıyor. Sevkiyatlarımızı İran ve Azerbaycan üzerinden gerçekleştiriyoruz." şeklindeki açıklamasıyla doğrulanmış bulunuyor.
Gümrü ile ilgili bu sıkıntı aşılır mı,aşılmaz mı, bilemeyiz; ancak devamı halinde sıkıntının büyüyeceği de aşikar; zira Azerbaycan ya da İran, bu konuda ne kadar istekliler bilinmiyor.
Diğer yandan, Rusya'nın da savaştan zarar gördüğü muhakkak; ama bu ne kadar bilinmiyor. Bilinen tek şey savaş ile birlikte yabancı sermayenin Rusya'ya duyduğu güvenin azaldığı ve dış sermaye çıkışlarının muazzam boyutlara ulaştığı yolunda.
Bugün itibarıyla kısa savaşın maddi zararları bilindiği kadarıyla böyle...
Kaynak: Zaman
