1982 Anayasası'nın cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin düzenlemesine göre, cumhurbaşkanı TBMM üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. TBMM toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılır (m. 102/I). 
 
Bu hükümde aranan 2/3 çoğunluk toplantı değil, karar veya bir diğer ifadeyle seçilme yeter sayısıdır. "Gizli oyla" ve "seçilir" kelimelerinin kullanıldığı bu cümleden toplantı yeter sayısının düzenlendiği sonucu çıkarılamaz.

Bu hükmün seçilme yeter sayısını düzenlediği, seçimin başlangıcını ve süresini belirleyen ikinci fıkradan sonra üçüncü fıkranın, ayrıca seçim veya karar nisabı belirtilmeksizin, "En az üçer gün ara ile yapılacak oylamaların ilk ikisinde üye tamsayısının üçte iki çoğunluk oyu sağlanamazsa..." şeklinde başlamasından da anlaşılmaktadır.

Şu da var ki şayet 102. maddenin "cumhurbaşkanı Meclis üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile seçilir" şeklindeki birinci fıkra hükmünde geçen "üçte iki çoğunluk" hem toplantı yeter sayısı hem de karar (seçilme) yeter sayısı olarak kabul edilirse, bu takdirde, ilk oylamalar cumhurbaşkanı seçimi sonucunu vermediğinde ne yapılması gerektiğini belirten üçüncü fıkradaki "en az üçer gün ara ile yapılacak oylamaların ilk ikisinde üye tamsayısının üçte iki çoğunluk oyu sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçilir, üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğunu sağlayan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur." şeklindeki hükümde sözü edilen üçte iki çoğunlukta hem toplantı yeter sayısı hem de karar yeter sayısı olarak kabul edilmek gerekir.

Böylece bu, katılmadığımız yoruma göre de toplantı yeter sayısının sağlanamaması veya karar yeter sayısının tutturulamaması halinde sonuç, turların son tura kadar sürdürülmesidir.

Uyulması gereken süreç...

Anayasa'ya göre, cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından otuz gün önce cumhurbaşkanlığı seçimine başlanır ve seçime başlama tarihinden itibaren otuz gün içinde sonuçlandırılır.

Bu sürenin ilk on günü içinde adayların Meclis Başkanlık Divanı'na bildirilmesi ve kalan yirmi gün içinde de seçimin tamamlanması gerekir (m. 102/II). Maddenin gerekçesine göre, Meclis, "uzun olmayan bir süre sonunda tercih yapmaya zorlanmakta ve seçimin müzminleşmesi önlenmektedir".

Gerekçede, Meclis'in, "süre sonunda" tercihe zorlanmaktan söz edilmesi de maddede toplantının veya seçimin başlangıcında 2/3 çoğunluk aranmamış olmasından dolayıdır. Anayasa'ya göre, en az üçer gün ara ile yapılacak oylamaların ilk ikisinde üçte iki çoğunluk sağlanamazsa üçüncü oylamaya geçilir. Üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğunu sağlayan aday cumhurbaşkanı olur (m. 102/III).

Bu hüküm, özel bir toplantı yeter sayısı olmaması dolayısıyla yalnızca, ilk iki oylamada 2/3 çoğunlukla cumhurbaşkanı seçilememesi halini düzenlemiş, böylece, katılımın 2/3 oranından az olmasından ötürü toplantının yapılamamış olmasını, bir diğer ifadeyle, seçime başlanamamış olmasını farz ve kabul etmemiştir.

Anayasa tasarısında oylamaların beşer gün ara ile yapılması öngörülmüş iken Milli Güvenlik Konseyi Anayasa Komisyonu bu hükmü değiştirmiştir. Anılan komisyonun değişiklik gerekçesine göre, "oylamaların beşer gün ara ile yapılacağı" şeklindeki hükmün uygulamada Anayasa'da belli edilen süre içinde seçimin yapılmasına engel olabileceği kanısına varılmıştır.

Örneğin herhangi bir nedenle beş gün ara ile değil de altı gün ara ile oylama yapılması zorunluluğuyla karşılaşıldığı takdirde belli edilen süre içinde dört tur oylama yapılmasına imkan kalmayabilecektir.

Kanun koyucu ne demek istiyor?

Bu itibarla 'beşer gün ara ile' sözcükleri yerine, 'en az üçer gün ara ile' sözcükleri getirilmek suretiyle uygulamaya elastikiyet getirilmiştir". Fikrimizce, bu gerekçede de Anayasanın 102. maddesine göre milletvekili seçimlerinin ancak yirmi günde dört oylama yapılması ve fakat cumhurbaşkanının seçilememesi halinde yenileneceği göz önünde tutulmuştur. Anayasa'ya göre, üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğunu sağlayan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur.

Bu oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu sağlanamadığı takdirde üçüncü oylamada en çok oy almış bulunan iki aday arasında dördüncü oylama yapılır. Bu oylamada da üye tamsayısının salt çoğunluğu ile cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde derhal TBMM seçimleri yenilenir (m. 102/III).

Görüldüğü üzere, bu düzenlemeye göre, milletvekili seçimlerinin yenilenmesine yol açacak tek hal, dördüncü oylamada da cumhurbaşkanı seçilememesidir.

Madde gerekçesine göre, "seçimlerin uzamasının gerek devlet başkanlığı makamı ve gerekse seçilecek kişiler için arzu edilmeyen eğilim ve düşüncelerin doğmasına yol açtığı görülmüştür. Bundan dolayı dördüncü turda sonuç alınamazsa cumhurbaşkanınca seçimlerin yenilenmesi uygun görülmüştür".

Böylece, Anayasa, gerekçede belirtildiği üzere, cumhurbaşkanı seçiminin müzminleşmesini önlemek amacını gütmekte ve dördüncü oylamada cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde milletvekili seçimlerinin yenilenmesini öngörmektedir.