Ekonomik durgunluk ve câri mâli politikalar büyük bir bütçe açığı üretti ve kırmızı mürekkep miktarında yakın zamanlarda azalma olacağının bir işareti yok. Bu durum Amerika'yı dünya finans piyasalarında ana borçlu haline getiriyor.
Büyük miktarlarda Amerikan hazine bonoları alan Çin'in kısa bir süre sonra bonoları elinden çıkarmaya aşlayacağına dair spekülasyonlar dönüyor bu aralar. Ekonomimizin toparlanmasına ciddi bir tehdit teşkil eder mi bu?
Diğer ülkelerdeki yatırımcılara olan borçlar dâhil, Amerikan hazinesinin kamu borçları 2008 Aralık ayı ile 2009 Aralık ayı arasında 1.44 trilyon dolar arttı. Hazine Bakanlığı'na göre borcun yüzde 2'den biraz daha azı, Çin hükümeti ve Çin'deki özel alıcılar tarafından satın alındı. Hong Kong'daki alıcıları dahi ilave etsek, Çin'in satın aldığı Amerikan hazine bonoları, Amerikan yönetiminin yeni borçlarının yüzde 7'sinden biraz fazlasına tekabül eder. Bonoların en önemli alıcıları Amerikalılar (yüzde 63), İngiltere ve sâkinleri (yüzde 12) ve Japonya ve sâkinleri (yüzde 10). Dolayısıyla Çin geçen yılın Hazine bonolarının önemli bir alıcısı olarak görünmüyor.
Çin elbette ki elindeki devasa Amerikan hazine bonoları rezervinin bir kısmını elinden çıkarabilir. Kamunun elindeki toplam borcun yaklaşık yüzde 10'nu elinde tutuyor şu an; Japonya ve Japonya sâkinlerinin elindeki yüzdeden biraz daha az fakat başka herhangi bir ülkenin elindekinden kaydadeğer ölçüde daha fazla. Çin'in Amerikan hazine bonolarını satmasından Amerika'nın faydalanacağını ve durumu dengeleyeceğini düşünmeye meyilliyim. Çin'in böylesi büyük bir rezerv birikimine gitmesinin nedenlerinden biri de ihraç pazarlarında rekabet üstünlüğünü sürdürmeye yardımcı olsun diye kendi parasının değerini düşük tutma arayışında olmasıydı. Bu politika Çin'in dünyanın en büyük ihracatçısı olmasına yardım etti fakat aynı zamanda Amerika'da ve diğer ülkelerdeki işçiler bundan zarar gördü. Şayet doların değeri diğer para birimleri karşısında düşerse, sanırım Amerika'nın daha hızlı toparlandığına şahit olacağız özellikle de imâlat sanayiinde. Doların hızlı ve düzensiz bir şekilde değer kaybetmesi dünya çapındaki güven üzerinde dolayısıyla da ekonomik toparlanma üzerinde büyük bir hasara yol açacaktır fakat düzenli bir değer kaybı bir dizi sanayii kolunda canlanmayı teşvik eder.
Çin'in kendi parasının değerini düşük tutma politikası, doların düşüşü önündeki önemli bir engeldir. Çin'in hacimli satışları, Çin yuan'ının değerlenmesine, doların değer kaybına yol açacaktır. Bir çok gözlemcinin iddia ettiğinin aksine, bunun bizi incitmekten ziyâde, bize yardım etmesi daha muhtemeldir. Elbette ki Amerikan yönetimi bir şekilde daha yüksek faizle borçlanmak durumunda kalacak ama yine de Amerika'nın hızlı net ihracat büyümesinden sağlayacağı kazancın, yüksek borçlanma mâliyetinden kaynaklanan kayıplara daha ağır basması ihtimal dâhilindedir.
Kaynak: Brookings Enstitüsü
Dünya Bülteni için çeviren: Ertuğrul Aydın
