Çin ne kadar istikrarlıdır? Pakistan’da insanlar neyi tartışıyor ve ne düşünüyorlar? ABD hükümeti bu tür sorulara cevap bulmak için zengin bir kaynağa başvuruyor: Sosyal medyaya.

Associated Press, CIA’in, Virginia’daki sanayi parkında alelade bir binanın dışında işletilen sosyal medya izleme merkezi bulunduğunu bildirdi. Teşkilatın, diğer ajanlar tarafından “intikamcı kütüphaneciler” olarak ifade edilen Açık Kaynak Merkezi’ndeki istihbarat analistleri, yurt dışındaki bölgeler ve grupların müşterek ruh hallerinin anlaşılması için bilgi toplamak üzere milyonlarca Twitter mesajı, Facebook mesajı, çevrimiçi sohbet kayıtları ve Dünya Çapında Ağ’da diğer kamusal verileri incelemekle görevlidirler. Associated Press’e göre, bu kütüphaneciler her gün Çin, Pakistan ve Mısır gibi yerlerde beş milyon Twitter mesajını izliyorlar:

Analistler, genelde ana dillerinden olmak üzere Arapça’dan Mandarin Çincesi’ne kadar öfkeli Twitter mesajlarından fikir dolu bloglara kadar bilgi toplarlar. Onlar, bu mesajlarla yerel gazete ya da gizlice dinlenmiş telefon görüşmeleri arasında çapraz bağlar kurarlar. Oradan, Beyaz Saray’da en üst seviyelerde istenen bir resim oluştururlar. Bu da söz gelimi ABD donanmasının özel kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen saldırı sonucu Usame bin Ladin’in öldürülmesi akabinde bir bölgedeki ruh hali ve belki de Orta Doğu’da hangi milletin ayaklanma için uygun olduğunun tahmin edilmesi gibi olaylara gerçek zamanlı bir bakış imkanı verir.

Evet, bunlar Mısır’da ayaklanma başlayacağını gördüler. Merkezin yöneticisiDoug Naquin, sadece devrimin tam olarak ne zaman vuracağını bilemediklerini söyledi. O, geçenlerde merkezde Associated Press’e verdiği mülakatta, "Merkez, Mısır gibi yerlerde sosyal medyanın oyunu değiştiren bir aktö rve rejm için tehdit olabileceğini tahmin etti” dedi. CIA yetkilileri, teşkilatın ilk kez bir muhabirin ziyaretine izin verdiğini ifade ettiler.

CIA tesisi özel olarak sosyal medyadaki gelgitleri takip etmek için kurulmadı: Program, 11 Eylül Komisyonu'nun bir tavsiyesine karşılık olarak, birinci görevi terörle mücadele ve kitle imha silahlarının yayılmasıyla mücadele olmak üzere tesis edildi. Associated Press'e göre, merkez vites değiştirdi ve 2009'da İran seçim protestoları sırasında, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın yeniden iktidara geldiğini ortaya koyan seçim sonuçlarına meydan okuyan binlerce İranlı protestocunun Twitter kullandığının görülmesiyle sosyal medya üzerine odaklanmaya başladı.

Son birkaç yılda hissiyat ve ruh hali analizleri, savunma ve istihbarat topluluklarında başlıca dayanak noktaları oldu. Geçtiğimiz ekim ayında Elektronik Sınır Vakfı davası, "İç Güvenlik Departmanı (DHS), 'menfaatler' icabı sosyal ağların izlenmesi için Sosyal Ağ İzleme Merkezi (SNMC) kurdu" iddiasıyla DHS'nin sosyal ağlardan Daily Kos gibi oldukça popüler bloglara kadar çeşitli internet kaynaklarını yıllarca nasıl dikkatle izlediğini ortaya çıkardı. Ağustos ayında Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA), sosyal medyada stratejik haberleşmeye kadar araştırma uygulamaları hususunda tekliflerini teslim etmek üzere analistleri davet etti. DARPA, "bilim, cihazlar ve sistemlerde devrimci ilerlemeler" geliştirmeleri için "mesaj izleyicilere" 42 milyon dolar ödemeyi planladı.  

Ama tüm bu faaliyetler ne kadar faydalıdır?

Mesaj izleyicilik halen emekleme döneminde. Indiana Üniversitesi Enformatik ve Programlama Okulu'nda profesör olan Johan Bollen ile konuştum. Bollen'ın, Twitter'ın Dow Jones Sanayi Ortalaması'nda yükseliş ve düşüşleri tahmin etmek için nasıl kullanılabileceği konusundaki araştırması onu geçen sene meşhur etti. O, mesaj izlemenin ciddi meydan okumalarla karşı karşıya olduğunu belirtti. Mesela, siz nasıl rastgele bir örnek alırsınız?

Bollen, "Sizin örneğin terkibi hususunda çok az bir kontrolünüz vardır" diye açıkladı. "Sadece 1000 kişi üzerinde düzenli araştırmalar yapılır ama bu örnekler, belirlenen bir toplumda doğru bir kesit vermek üzere dikkatlice dengelenir. Bunu yapmak, internet ortamında çok daha zordur. Elbette örnekler muazzam miktardadır - Facebook'ta 750 milyon insan var- ama sizin nasıl baktığınızın önemi olmaksızın söz gelimi halen örneğin peşin hükümlü olması mümkündür. Birilerinin bilgisayarının olması, onun Facebook'ta olması hatta Facebook kullanması gereklidir. Kontrolü zor olan bu örneklerde her türlü peşin hüküm vardır."

Bollen, diğer büyük meselenin, his analizlerinin sadece potansiyel olarak faydalı bilgiler sağlaması olduğunu söyler.  Bollen, "Şimdi analizler çok uzmanca yapılıyor. İnsanların belli konular hakkında ne hissettiklerine bakıyoruz" diyor. "Daha derin anlamlı analizler geliştirilmesi için çok geniş bir alan var: Sadece insanların bir şey hakkında ne hissettikleri değil bir şeyler hakkında ne düşündüklerini de öğrenmek. Twitter'da 250 milyon insan var. Eğer siz insanların bir şey hakkındaki fikirleriyle ilgili sığ bir analiz bile yapabilseniz, kalabalığın aklından çok şey öğrenebilirsiniz."

Çevrimiçi iletişimin anlamının derinliklerine dalmak, hükümet kurumlarının gelecek büyük meselesidir. Associated Press, CIA'in örneklerin büyüklüğünü belirlemek üzere ana dilleri kullandığına işaret eder ve hedef gruplar arasında eğilim konularını belirlerken, insan dilindeki karmaşıklığı çözmek büyük bir engeldir. Bu engelin kolayca üstesinden gelinemeyecek.

Kaynak: The Atlantic

Dünya Bülteni için çeviren: Emin Arvas