Büyük güçler Afganistan'da kalıcılığa sahip büyük bir nüfuz mücadelesi içinde hareket ediyorlar. Bununla da bu ülkenin bugünü ve geleceği üzerinde söz sahibi olmayı amaçlıyorlar.
Bu güçler başta Pakistan olmak üzere Amerika, NATO ülkeleri, Çin, Rusya ve Hindistan. Türkiye de bu ülkelerden birisi elbette. Biz de Afganistan'ın geleceğinin şekillenmesinde rol oynuyoruz, oynamaya devam edeceğiz de.
Söz konusu ülkelerden Hindistan bugünlerde nüfuz mücadelesinde eskiye göre öne çıkmaya başlamış bulunuyor. Bunda şüphesiz bugünkü Karzai yönetiminin bu ülkeye duyduğu yakınlık önemli rol oynuyor. Ayrıca, Pakistan'ı Hindistan ile dengelemek de bu yönetimin açıkça telaffuz etmediği; ama izlediği bir amaç.
Karzai yönetimi bu mülahazalarla Hindistan ile bugünlerde ilişkilerini daha ileri seviyelere çıkarmak, bunları çeşitlendirmek için harekete geçmiş bulunuyor. Nitekim, bu çerçevede Cumhurbaşkanı Hamit Karzai son iki gündür Yeni Delhi'ye çok önemli bir resmî ziyaret yapıyor. Bu yazıyı yazdığımız gün sona erecek olan bu ziyaret Karzai'nin Yeni Delhi'ye yaptığı bu yıl ikinci ziyaret oluyor. Hindistan Başkanı Manmohan Singh de Kabil'i geçen mayısta ziyaret etmişti.
Tam çetelesini tutmamakla beraber ben Karzai'nin 2001'den bu yana Yeni Delhi'ye 10 civarında ziyaret yaptığını sanıyorum. Bu zaten başlı başına Karzai'nin Hindistan'a verdiği değer ve önemi gösteriyor. Esasen Karzai yıllarca kaldığı, Simla'da bulunan Himaçel Pradeş adlı Hint üniversitesi mezunu olduğu için de Hindistan'a öteden beri yakınlık duyan ve gösteren bir lider. Hindistan'ı 'ikinci vatanım 'şeklinde niteliyor. Hindistan da Karzai'ye hem bu ve hem de stratejik sebeplerle çok önem ve değer veriyor.
Karzai'nin etnik özelliğinin de ayrıca Hindistan için önemli bir husus olduğu da söylenebilir. Karzai, Peştunların Durani kolundan geliyor. Karzai bunun alt klanı Popolzai'ya mensup.. Duraniler tarihi olarak Pakistan'a uzak duran, Pakistan ile ilişkileri oldukça soğuk bir Peştun kolu. Duraniler hep Peştunların liderliğini üstlenmeye çalıştılar ve Pakistan'daki Peştunlar dahil olmak üzere bunlar zaman zaman büyük bir Pan-Peştun hareketini desteklediler; hatta 1950'lerde bağımsız bir Peştun devletinin kurulmasını bile istediler.
Karzai, bağlı olduğu Duraniler ve Hindistan arasında işte böyle pek bilinmeyen yakın ilişki ve bağlar var. Bunların tabii sonucu olarak Karzai yönetimi Hindistan ile, Pakistan'ı incitmeyecek ölçüde ve kapsamdaki ilişkileri son 10 yıldır geliştirmeye çalışıyor. Hindistan da elbette bunu karşılıksız bırakmıyor, Afganistan'daki varlık ve nüfuzunu sağlamlaştırmak için büyük gayret sarf ediyor, bu ülkede önemli yatırımlar yapıyor.
Esasen Hindistan 2001 yılından bu yana Afganistan için 2 milyar dolar civarında bir yatırım taahhüt etmiş bulunurken bunun önemli bir bölümünü de yollar, sağlık ocakları, diğer altyapı tesisleri, parlamento binası, haberleşme gibi alanlarda gerçekleştirmiş bulunuyor. Karzai'nin son ziyaretinde ise ikili ilişkiler çok önemli bir stratejik ortaklık anlaşmasının imzalanmasıyla taçlandırılmış bulunuyor. Bu anlaşmayla ikili ilişkilerin güvenlik, ticaret, eğitim, kültür ve diğer alanlarda kurumsallaştırılması hedefleniyor. İmzalanan bir mutabakat zaptı anlaşmasıyla da iki ülkenin gaz, petrol dâhil hidrokarbon alanlarında işbirliğini güçlendirmeleri, çeşitlendirmeleri amaçlanıyor. İki ülkenin madencilik bakanlıkları arasında imzalanan bir başka mutabakat zaptı anlaşmasıyla da madencilikte işbirliği, ortak yatırımlar gibi konular ele alınıyor.
Bu anlaşmaların ilkinin iki ülkenin ortak güvenlik alanında yeni bir sayfaya işaret ettiği, bununla Hindistan'ın bundan böyle daha çok Afgan güvenlik mensubuna eğitim vermeye başlayacağı da söyleniyor.
Bu konuda bir Hintli diplomat şöyle diyor: '...Bu, Hindistan'ın Afganistan'a asker ya da silah göndermeye başlaması demek değil. Bu, Hindistan'ın daha önce kendisine tanınmayan bir alana girmeye başlaması demek. Batılı devletler uzun yıllar Pakistan'ı incitmemek için Afganistan'ın Hindistan'dan uzak durmasını istediler. Ancak bu husus, Obama'nın geçen yıl Hindistan'a yaptığı ziyaretten sonra değişti. Şimdi bunlar açıkça Hindistan'ın Afganistan konusunda daha aktif olması gerektiğini söylüyorlar. Son stratejik anlaşmayla Hindistan 2014'ten sonra Afganistan'ın istikrarının garantörü olacağını söylüyor.'
Önümüzdeki ay İstanbul'da yapılacak önemli Afgan Konferansı öncesinde Afganistan ile ilgili önemli gelişmelerden birisi de bugün anlatmaya çalıştığımız Afganistan-Hindistan ilişkilerindeki yeni boyut, yeni ivme elbette.
Afganistan dosyasına hâkim olmak için bunları ve başkalarını çok iyi bilmek gerekiyor kısacası...
Kaynak: Zaman
