Suriye’de bir zamanlar İran ve ona bağlı gruplar tarafından kullanılan askeri üsler, aniden boşaltılmış durumda. BBC Orta Doğu Muhabiri Nafiseh Kohnavard, bölgedeki terk edilmiş İran üslerinden birine girdiğinde, geride bırakılan belgeler, silahlar ve askeri malzemelerle karşılaştı.
İran’ın Suriye’deki varlığı 10 yılı aşkın süredir devam ediyordu. İran Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC), Suriye’de askeri danışmanlar görevlendirmiş, yabancı milisleri bölgeye konuşlandırmış ve savaşta önemli bir rol üstlenmişti. Ancak son günlerde, İran birlikleri ve desteklediği grupların hızla bölgeden çekildiği görülüyor.
HAN ŞEYHUN'DA BOŞALTILAN ÜSLER
İdlib’deki Han Şeyhun yakınlarında bulunan İran üssü, Suriye rejimi 8 Aralık’ta buradan çekilmeden önce IRGC ve müttefikleri için önemli bir merkezdi. Şimdi ise bu üs boş ve yeni sahipleri var.
BBC ekibi, üste terk edilmiş askeri kıyafetler, mühimmat kutuları ve küflenmiş yiyeceklerle karşılaştı. Üssün bir zamanlar "Şehit Zahedi" adını taşıdığı, İran Konsolosluğu’na düzenlenen saldırıda öldürülen IRGC komutanı Mohammad Reza Zahedi’nin anısına isimlendirildiği tespit edildi.
Ancak üs, artık Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) savaşçılarının elinde. HTŞ’ye bağlı iki Uygur savaşçı, BBC ekibine "İranlılar buradaydı, hepsi kaçtı" dedi.
GERİDE BIRAKILAN BELGELER VE SIRLAR
Üste, İranlı savaşçıların kişisel bilgilerini içeren hassas belgeler de bulundu. Farsça yazılmış bu belgelerde, savaşçıların kimlik bilgileri, İran’daki ev adresleri ve telefon numaraları yer alıyordu.
Bu belgeler, İran’ın Suriye’de oluşturduğu Afgan tugaylarının burada aktif rol aldığını doğruluyor. İran’ın askeri müdahalesinin gerekçesi olarak "cihatçı gruplara karşı savaş" ve "Şii kutsal türbelerini koruma" gösterilmişti. Ancak geride kalan belgeler ve terk edilen üssün durumu, İran’ın bu hedeflerini sürdürmekte zorlandığını ortaya koyuyor.
ACELEYLE YAPILAN ÇEKİLME
İran destekli paramiliter grupların çekilme sürecinin ani olduğu bildirildi. IRGC’ye yakın kaynaklar, İranlı askerlerin çoğunun Irak’a kaçtığını ve bazılarının Rus üslerine veya Lübnan’a yönlendirildiğini aktardı.
İran destekli bir Iraklı paramiliter grubun üyesi, yaşananları "Her şey çok hızlı gerçekleşti, sadece sırt çantanızı alıp gitmeniz emredildi" diyerek anlattı.
İRAN'IN SURİYE'DEKİ ETKİSİ SONA MI ERİYOR?
Han Şeyhun sokaklarında İran’ın varlığının izleri hala görülüyor. Bazı duvarlarda "Kahrolsun İsrail" ve "Kahrolsun ABD" sloganları yazılı. Ancak yeni yönetim, İran’ın Suriye’deki etkisini sonlandırmaya kararlı görünüyor.
Suriye’nin yeni yöneticileri, İranlıların ülkeye girişini yasakladı. Öte yandan, Ruslara karşı böyle bir kısıtlama getirilmedi.
Bölgede yaşayan Suriyeliler de İran destekli grupların varlığından rahatsız olduklarını dile getiriyor. 65 yaşındaki Abdullah, İran güçlerinin mahallede her hareketi kontrol ettiğini, geceleri dışarı çıkmanın yasak olduğunu söyledi.
İRAN'IN GELECEKTEKİ DURUMU BELİRSİZ
Suriye’nin yeni lideri Ahmed eş-Şera, İran’ı ülkeden tamamen çıkarmak istediklerini açıkladı. "Bu, İran projesinin sonu" ifadelerini kullandı.
Ancak İran’ın geri adım atıp atmayacağı belirsiz. İran’ın dini lideri Ali Hamaney, Suriyelileri "direnişe devam etmeye" çağırırken, İran Dışişleri Bakanlığı ise Suriye halkı tarafından desteklenen herhangi bir hükümeti tanıyacaklarını belirtti.
Şu an için görünen o ki, İran’ın Suriye’de kurmaya çalıştığı düzen, savaş meydanında ve halkın gözünde harabeye dönmüş durumda.
