Emre Gül/ Dünya Bülteni/ Tarih Dosyası

“Babü’s-saade” Topkapı Sarayı’nın üçüncü kapısı olup “Saadet Kapısı” ismiyle de anılır, “Arz Kapısı”, “Taht Kapısı”, ilk zamanlarında “Akağalar” tarafından korunduğu için  “Akağalar Kapısı” da denilirdi. Burası sarayın “Enderun” ve “Birun” bölümlerini birbirinden ayırır, bu kapıdan sonra artık sarayın harimine girilirdi. Bir Fatih devri yapısı olan ve 18. yüzyılda tamir ve tebdil edilen bu yer iç içe iki kapı olup ön kısmında mermer sütunlara dayanan bir revak vardır.

“Babü’s-saade” saray protokolündeki konumu itibariyle önemli bir yerdi. Padişahların “cülus” yani “tahta çıkış” törenleri, ayak divanları ve bayramlaşmalar burada gerçekleştirilir ve taht buraya kurulurdu. Herhangi bir sebeple veya seferlerden önce peygamberimizin “Sancak-ı Şerif”i bu kapı önüne dikilir ve padişah tarafından serdarlara merasimle teslim edilirdi. İki kapı arasının  sağında “Babüssade Ağası” dairesi, solda ise “Akağalar Koğuşu” vardır. Bu kapıdan sarayın üçüncü  yeri olan Enderun kısmına girilir.  Hemen karşısında “Arz Odası” yer alır.

 
  

Kapının üstünde kabartma olarak: “Mahmud Bin Abdülmecid Han” ketebeli bir Besmele-i Şerif”, “Bismillahirrahmanirrahim” levhası vardır. Onun altında beş satır halinde talik hat ile:

 
  

“Daver-i gerdun menzılet sultan-ı vala menkıbet

Hakan-ı sahib-i tac ü taht şah-i serir-i ma’delet

Keyhüsrev-i dara gulam şah-ı cihan-ı atıfet

Yani hüdavendi enam Abdülhamid Han-ı benam

Hüsn-i süluk-i hilkati, fahrü’l-müluk-i her haleti

Zat-ı hümayun midhati mahza medar-ı merhamet

 

Şahenşehdir derya neval sultan memduhü’l-hasal

Hem daver-i sahib kemal dibace zibi mahmeded

Zib-i mebani-i vücud nur-ı tecelli-i şuhud

Miftah-ı feyz-i berri vücud dergah-ı lutf u mekremet

Mimar-ı tab’ı cevdeti yapdı kulub-ı devleti

Ez-cümle edni himmeti virdi bu caye takviyet

 

Bu nüsha-i şevket-meab tertib-i  nazm-ı müstetab

Te’lif-i şah-ı kam-yab mazmun-ı sırrı  mevhibet

Seyr ile hüsn-i behceti alem esir-i tal’ati

Tarh-ı latif ü ziyneti revnak-fezayı afiyet

Resm-i letafet-perveri nakşi hayal-i azeri

Ser matla’i mihr-i enveri nazm-ı nizam-ı temsiyet

 

Kaşi-i suret küsteri ayine-i İskenderi

Tasvir-i hüsn-i peykeri şehname zibi ma’delet

Her mısra’ı bir başka bab her babı güya bir kitab

Dikkat olunsa bab bab metin metin mevhibet

Ey dir ki zerrin kubab arş-ı asitan kürsi cenab

Sende dualar müstecab ba-avni  feyzi terbiyet

 

Olsun eya şah-ı ferid bahtın said ömrün mezid

Ol babda hıfzı mecid kıfl ü kilid-i meymenet

İkbal ü sadi-i bahtle feyz-i mübarek vaktle

Raik didim bu beyitle idince sarfı makderet

Tarih-i cevher mayesi arş olsa layık payesi

Levh-i şükuh pirayesi bab-ı kitab-ı saltanat

1188

 
  

Sultan I. Abdülhamid devrine ait miladi 1774-75 tarihli kitabe, anahtar taşında da Sultan II. Mahmud’un “Mahmud Han Bin Abdülhamid El-Muzaffer Daima Adli” istifli tuğrası yer alır.

Kaynaklar:

Midhat Sertoğlu, Osmanlı Tarih Lugatı, İstanbul, 1986.

Ekmeleddin İhsanoğlu (Editör), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, c. 1, İstanbul, 1994.