Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde gerçekleştirilen ABD-Ukrayna görüşmeleri sona erdi. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sona erdirilmesine yönelik yürütülen temaslar kapsamında düzenlenen zirve, yaklaşık 9 saat sürdü. Toplantıda Ukrayna heyetine Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak liderlik etti. ABD heyetinde ise Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz yer aldı.
UKRAYNA, ATEŞKES TEKLİFİNİ KABUL ETTİ
Görüşmelerin ardından yapılan ortak açıklamaya göre Ukrayna, ABD’nin önerdiği “30 günlük geçici ve acil ateşkes” teklifini kabul etmeye hazır olduğunu iletti. Marco Rubio, toplantı sonrası basın mensuplarına yaptığı açıklamada, “Bugün Ukrayna'ya bir teklif yaptık ve Ukrayna, ateşkes sürecine girerek çatışmayı kalıcı ve sürdürülebilir bir şekilde sona erdirmek için müzakerelere başlamayı kabul etti” ifadelerini kullandı.
Rubio, ateşkesin tarafların karşılıklı mutabakatı ile uzatılabileceğini ve Rusya tarafından da kabul edilmesi halinde eş zamanlı olarak yürürlüğe gireceğini açıkladı. Ukrayna tarafının öneriye hazır olduğunu belirten Rubio, sürecin başlaması için şimdi Rusya'nın cevabının beklendiğini söyledi.
ATEŞKES İÇİN GÖZLER RUSYA’DA
Rubio, teklifin Rusya tarafına iletileceğini belirterek, “Onların da kabul etmelerini ve barışa evet demelerini umuyoruz. Artık top Rusya'nın sahasında” dedi. Ateşkese ilişkin bir son tarih olup olmadığı yönündeki soruya cevap veren Rubio, Rusya’dan mümkün olan en kısa sürede cevap beklediklerini belirtti. İyi niyet göstergesi sorusuna ise “En güzel iyi niyet göstergesi ateşkes teklifine evet demek olur” yanıtını verdi.
ABD-Ukrayna arasında yapılan görüşmelerde maden anlaşmalarının gündeme gelmediğini söyleyen Rubio, görüşmelerin odak noktasının barış süreci olduğunu vurguladı.
ASKERİ YARDIMLAR DEVAM EDECEK
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, görüşmelere ilişkin yaptığı açıklamada, Ukrayna heyetinin ABD Başkanı Donald Trump’ın barış vizyonunu paylaştığını belirtti. Waltz, “Çatışmaları sona erdirme, ölümleri durdurma, cephe hattındaki trajik insan kıyımını ve kaynak tüketimini sonlandırma kararlılığı olduğunu gördük” ifadelerini kullandı.
Waltz, Rusya ve Ukrayna tarafları için ayrı müzakere heyetlerinin oluşturulduğunu belirtti. Önümüzdeki günlerde Rusya tarafıyla temas kuracağını aktaran Waltz, “Bakan Rubio, G7 dışişleri bakanlarıyla bir araya gelecek. NATO Genel Sekreteri de perşembe günü Beyaz Saray'da olacak” dedi.
Waltz, ABD Başkanı Trump’ın Ukrayna’ya yönelik askeri yardımları durdurma kararının askıya alındığını açıkladı. “Bu karar derhal yürürlüğe girecek” dedi.
ZELENSKİY: "RUSYA’YI ATEŞKESE İKNA ETMELİLER"
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, zirve sonrası yaptığı açıklamada, Rusya’nın savaşı sona erdirme niyetini ortaya koyması gerektiğini belirtti. Zelenskiy, “Tüm gerçeklerin ortaya çıkmasının zamanı geldi” dedi. ABD tarafından yapılan ilk adımın 30 günlük ateşkes önerisi olduğunu hatırlatan Zelenskiy, “ABD, Rusya’yı bunu yapmaya ikna etmeli. Biz kabul ediyoruz ve eğer Ruslar da kabul ederse o zaman sessizlik rejimi işe yarayacaktır” şeklinde konuştu.
Andriy Yermak da açıklamasında Ukrayna’nın çıkarlarını korumanın öncelikli olduğunu ifade ederek, adil barışın önemini vurguladı. Yermak, görüşmeye katkı sunan ABD ve Suudi Arabistanlı yetkililere teşekkür etti.
TRUMP’TAN İLK AÇIKLAMA: “ZELENSKİY’İ BEYAZ SARAY’A DAVET EDECEĞİM”
Açıklamanın ardından ABD Başkanı Donald Trump, konuya ilişkin ilk mesajını verdi. Trump, “Zelenskiy’i geri Beyaz Saray’a davet edeceğim. Umarım Rusya ateşkesi kabul eder.” ifadelerini kullandı.
Ancak, Trump ile Zelenskiy arasında daha önce yapılan bir görüşmede yaşanan gerginlik kamuoyunun dikkatinden kaçmamıştı.
OVAL OFİS’TEKİ TARTIŞMA
Geçtiğimiz görüşmelerden birinde Trump ile Zelenskiy, Beyaz Saray’daki Oval Ofis’te basın karşısında tartışma yaşamıştı. Görüşmenin soru-cevap bölümünde yaşanan gerginlik sırasında Trump, Zelenskiy’ye yönelik olarak, “Ya bu anlaşmayı imzalarsınız ya da biz yokuz. Bir sorunu çözmeye çalışıyoruz. Bize ne hissedeceğimizi söyleme. 3. Dünya Savaşı ile kumar oynuyorsun ve bu yaptığın bizim ülkemize saygısızlık.” ifadelerini kullanmıştı.
Tartışmanın devam etmesi üzerine Trump, “Ülkenizin başı büyük belada. Bunu biliyorsun. Ülkemize saygısızlık ediyorsun, biz olmadan kazanamayacağınızı biliyorum.” şeklinde konuşmuştu.
ZELENSKİY: “GÜVENLİK GARANTİLERİ OLMADAN HAREKET ETMEYECEĞİZ”
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, aynı görüşmede, nadir toprak elementleriyle ilgili anlaşmanın mevcut metnini yeterli bulmadığını ifade etmişti. Zelenskiy, “Sadece ateşkesi asla kabul etmeyeceğiz. Güvenlik garantileri olmadan hareket etmeyeceğiz.” demişti.
Bu gelişmelerin ardından yapılması planlanan ortak basın toplantısı iptal edilmişti. Görüşme sonrası Trump, Truth Social platformundan yaptığı açıklamada, ortak basın toplantısının gerçekleştirilmeyeceğini duyurmuştu.
UKRAYNA’NIN NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ
Ukrayna, Avrupa’nın en büyük kritik mineral rezervlerinden birine sahip. Ukrayna Jeoloji Enstitüsü’ne göre ülkede, televizyon ve aydınlatmada kullanılan lantan ve seryum, rüzgar türbinleri ve elektrikli araç bataryalarında kullanılan neodimyum, nükleer enerji ve lazer teknolojisinde değerlendirilen erbiyum ve itriyum gibi nadir toprak elementleri bulunuyor.
Independent gazetesinin haberine göre, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen araştırmalar, ülkede ayrıca skandiyum rezervlerinin de bulunduğunu ortaya koydu. Ancak bu verilere dair detaylar gizli tutuluyor.
15 TRİLYON DOLARLIK REZERV
Forbes Ukrayna kaynaklarına göre Ukrayna’nın maden kaynaklarının toplam değeri 15 trilyon doları aşıyor. 2021 yılında Zelenskiy, bu kaynakları değerlendirmek amacıyla yabancı yatırımcılara vergi indirimleri ve yatırım hakları sundu. Ancak savaşın başlamasıyla bu projeler askıya alındı.
REZERVLERİN YÜZDE 53’Ü İLHAK EDİLEN BÖLGELERDE
Yaklaşık 7.5 trilyon dolar değerindeki rezervler, Rusya’nın ilhak ettiği dört bölgede yer alıyor: Luhansk, Donetsk, Zaporijya ve Herson. Bu bölgeler, Ukrayna’nın mineral zenginliğinin büyük kısmını barındırıyor. Herson ise mineral açısından sınırlı potansiyele sahip.
Ayrıca 2014 yılında işgal edilen Kırım Yarımadası, yaklaşık 209 milyar dolar değerinde mineral rezervine ev sahipliği yapıyor.
