Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Macaristan ziyareti sırasında tutuklanmaması üzerine Budapeşte yönetimi hakkında inceleme başlattı. UCM’nin Ön Yargılama Dairesi, Macaristan’ı Roma Statüsü’nün 87. maddesi, 7. fıkrası uyarınca resmi olarak yazılı savunma sunmaya çağırdı.
UCM, Netanyahu’nun 3 Nisan 2025 tarihinde Macaristan’a giriş yaptığını, 6 Nisan’a kadar ülkede kaldığını ve bu süre zarfında tutuklanmadan ayrıldığını doğruladı. Mahkeme, Netanyahu’nun varlığına rağmen herhangi bir adım atılmamasını taraf devletlerin Mahkeme ile iş birliği yükümlülüğüne aykırı bir durum olarak değerlendirmeye aldı.
ROMA STATÜSÜNE GÖRE GEÇİCİ TUTUKLAMA TALEBİ İLETİLMİŞ
UCM Yazı İşleri Müdürlüğü tarafından yapılan açıklamada, Netanyahu’nun ziyaretinden önce Macaristan hükümetine Roma Statüsü’nün 92. maddesi kapsamında geçici tutuklama talebinin iletildiği belirtildi. Ancak bu talebin uygulanmadığı bildirildi.
Söz konusu tutuklama talebi, UCM’nin 21 Kasım 2024 tarihinde kabul ettiği ve Netanyahu hakkında çıkarılmış tutuklama emrine dayanıyor. UCM Savcılığı, 20 Mayıs 2024 tarihinde Gazze’de işlendiği belirtilen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar gerekçesiyle bu talepte bulunmuştu.
MACARİSTAN’IN UCM’DEN ÇEKİLME KARARI YETERLİ OLMUYOR
Macaristan hükümeti, Netanyahu’nun ziyareti esnasında UCM’den çekilme kararını duyurdu. Ancak Roma Statüsü’ne göre bu tür bir çekilme kararının geçerli olabilmesi için Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne bildirilmesi gerekiyor ve bildirimin ardından bir yıllık bir süre sonunda yürürlüğe giriyor.
UCM açıklamasında, bu şartlar altında Macaristan’ın halen Mahkeme’ye karşı yükümlülüklerini yerine getirmekle sorumlu olduğu vurgulandı. Bu kapsamda, tutuklama kararının uygulanmaması Mahkeme ile iş birliği yapılmaması olarak kayda geçti.
23 MAYIS’A KADAR YAZILI SAVUNMA İSTENDİ
UCM Ön Yargılama Dairesi, Macaristan’dan 23 Mayıs 2025 tarihine kadar yazılı bir savunma sunmasını talep etti. Bu savunmada, Netanyahu’nun neden tutuklanmadığına dair gerekçelerin açıklanması isteniyor.
Savunma sonrası Mahkeme, Roma Statüsü kapsamında Macaristan’ın yükümlülüklerini ihlal edip etmediğine dair kararını verecek. Roma Statüsü’nün ilgili maddesi, Mahkeme ile iş birliği yapmayan devletlere karşı çeşitli yaptırımların uygulanmasına imkan tanıyor.
UCM’DEN YENİ BİR KRİZ HAMLESİ
Netanyahu’nun Macaristan ziyareti, UCM ile taraf devletler arasında daha önce yaşanmamış bir kriz başlığı olarak kayıtlara geçti. UCM’nin bu süreci başlatması, Roma Statüsü’nün uygulanabilirliği ve devletlerin Mahkeme ile iş birliği konusunda uluslararası hukuk açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Sürece dair gelişmelerin, önümüzdeki haftalarda UCM ve Macaristan hattında diplomatik yoğunluk yaratması bekleniyor.
