“Hükümetin doktoru oynamasına izin vermeyin!” Eylül ayında Obama’nın sağlık sigortasına ilişkin yasasını kınayan şok edici bir videonun sonunda yer alan bu mesaj internette çalkantıya yol açtı. Bu videoda derin devlet figürü Sam Amca, tehditkâr bir ifadeyle, jinekolojik muayenede bir kadınla görülüyor. Aynı esnada, vekiller zorluk içinde kendi bölgelerinde sağlık sigortasına ilişkin pozisyonlarını birleştirme uyarıları alırken “Obamacare bir felakettir” sloganı sosyal ağlarda yayılıyordu.

Kampanya odaklarının (‘Freedom Partners’, ‘Generation Opportunity’, ‘Heritage’) köken olarak ortak bir özelliği var. Her bir odak, servetlerini (36 milyar dolar, Forbes dergisine göre Amerika’nın dördüncü büyük mal varlığı) saplantılarının hizmetine sunmuş olan Charles ve David Koch kardeşler –yaşları 77 ve 73– tarafından, “sosyalist” Barack Obama’yı yerinden etmek için bonkörce fonlanmışlardı. Aylardan beri, bu elit şirketler grubu, stratejik düşünce dernekleri ve aşırı sağcı fikirlerine tahsis edilmiş diğer “kar amacı gütmeyen” kuruluşlar Amerika’yı sarsan bütçe krizini tasarladı, örgütledi ve senaryolaştırdılar.  

Cumhuriyetçi vekilleri ikna ederek, sağlık sigortasına ilişkin yasanın yürürlüğe girdiği ve 2014 mali yılının ilk günü olan 1 Ekim ile borç tavanını yükseltilmesi için son gün olan 17 Ekim tarihleri arasında görülmemiş bir araya gelişinden yararlanarak  “Obamacare” yasasına küçük düşürücü bir ölüm darbesi indirmekti. Şantaj basitti: Bütçeye onay vermemek; “Obamacare” rafa kaldırılmadan veya olmadık bir tarihe ertelenmeden borç tavanını yükseltmemek.

Daha erken bir tarihte, 16 Ekim’de Kongre’nin mali bütçeyi uzlaşmaya vararak kabul etmesiyle bu strateji çöktü. Koch kardeşler, kendilerini duvara toslatacak kontrolden çıkmış trenin vagonundan atlayıverdiler. 10 Ekim’de Senato’ya gönderilen açık mektupta “shutdown” yani federal hükümetin kepenk kapatması şantajı ile aralarına mesafe koymuşlardı. Sağduyuları daima hatırı sayılır nüfuzlarıyla orantılı olan sanayiciler için pek alışılmadık bir girişimdi.

Bu taktik geri çekilme iş adamlarının açıklanan mali dönüm noktası karşısındaki endişesini yansıtıyor. Bu uzun erimli ideolojik-sanayiciler kuşkusuz daha iyi bir karşı saldırı düzenlemek üzere geri çekiliyorlar. Böyle olmakla birlikte, 1980’li yıllarda ektikleri tohumlar yaklaşık otuz yıllık süreçte sadece Çay Partisi adı altında filizlenmiş değil.

Minimum sosyal hizmet ve minimum vergi, devletin ekonomiye herhangi bir müdahalesinin reddi. Bu “temeller”den yola çıkarak David ve Charles Koch, 1980’lerden itibaren sıradışı bir “liberter” program hazırladılar: FBI, CIA, gelir vergisi ve emeklilik giderlerinin bastırılması; fahişeliğin ve uyuşturucunun yasallaştırılması.

Koch “açgözlülüğü”

Bu fikirleri, Hollandalı bir göçmen olarak SSCB’de sürgünde kalmış ve öfkeli bir antikomüniste dönüşmüş olan babaları Fred’den devralmışlardı. 1950’li yıllarda baba Koch, sosyal yardımları şehirdeki Siyahları cezbederek ırkçı bir savaşa kışkırtmak amacıyla tertip edilen bir komplo olarak görüyordu. Oğul Koch’lar 2008’de Barack Obama’nın başkan seçilmesinden “1930’lardan beri en büyük refah ve özgürlük kaybı” sonucunu çıkardılar.

Fakat bu miras yalnızca ideolojik değildi: Fred Koch, Boston Massachusetts Institute of Technology’de mühendislik okuyan oğullarına Wichita’da (Kansas) kurduğu petrol şirketini miras bırakmıştı. New Yorker dergisinde uzun bir referans öyküsüyle anlatıldığı gibi Koch Endüstri, otuz kadar yılda olağanüstü bir büyüme gerçekleştirdi.

Charles ve David Koch altı bin kilometrelik petrol boru hattına ve Amerika’nın günlük tüketiminin yüzde beşine denk kapasitesi olan bir arıtım tesisine sahipler. Yüzde 84’ünü şahsen ellerinde bulundurdukları sanayi şirketler grubunun altmış bin çalışanı var. Ayrıca bu şirketler kağıt havludan otomobil camlarında kullanılan elyafa kadar bir dizi üretim faaliyetini bünyelerinde barındırıyor.

Koch kardeşler, milyon dolarlık prestijli kültür kurumlarından (tiyatrolar, müzeler) ve kanserle mücadele merkezlerinden kar sağlamaya, fabrikalarından kanserojen maddeler çıkmış olsa da, devam ediyorlar. “Minimum devlet” ve ticari çıkarların gerektirdiği özelleştirmeler, çevreye ilişkin yasal düzenlemelere karşı mücadele ve küresel ısınmayı inkar etme gibi hususlarda çok geniş bir saldırgan nüfuz bölgesini finanse ediyorlar.

Americans for Prosperity kuruluşu, “Kochtopus” [octopus: ahtapot, pieuvre; açgözlü, doymak bilmez; yaygın ve yıkıcı örgüt]’un nevralji merkezi, 2010 Kasım parlamento seçimlerinde memnuniyetsiz Cumhuriyetçi vekillerin istikrarsızlaştırma manevralarını artırıp, sahte vatandaş hareketleri oluşturarak, saldırgan manşetler, araştırmalar ve amaçlı kamuoyu yoklamalarıyla medyayı istila ederek Çay Partisi aşırılarının zaferinin baş mimarı olmuştu.

Koch kardeşlerin kendisi için milyonlarca dolar yatırdığı başkanlık adayı Mitt Romney’nin 2012 başkanlık seçimindeki yenilgisi nüfuzlarının sınırını gösterdi. Fakat Amerika’yı uçurumun kıyısına getiren bu son saldırıları Barack Obama’ya karşı milyonlarca dolarlık bir savaşla darbe vurmanın peşinde olduklarını doğruluyor. 

Kaynak: Le Monde, Philippe Bernard

Dünya Bülteni için çeviren: Muhsin Korkut