İkram etmeyi severler. Burada en yaygın ikram sudur. Hatta Mossi kabilesinin geleneklerine göre, selamdan önce su verilir. Suyu içmeden konuşmak ve çok acil bile olsa bir konuya girmek çok ayıptır. Haşim Akın yazdı.
Afrika’nın sadece iklimi sıcak değil, insanları da sıcak. Karşılaştıklarında hal hatır sorma seremonisi bize göre bayağı uzundur. “Nasılsın”, “ailen nasıl”, “çoluk- çocuk nasıl” gibi birçok şey sorulur.
Hepsi için ayrı ayrı “iyi” cevabı alınır. Kendileri de bu uzun törene sıkılıyor mu bilmem. Henüz sormadan, “iyi, iyi…” cevaplarını arka arkaya sıralayanı da gördüm.
Şayet musafaha yapacaksanız hazır olun, eliniz hafifçe ucundan tutulur, orta parmaklar özel olarak değdirilip hızlıca çekilir ve parmaklar şıkırdatılır. “Bana niçin yapmıyorsunuz?” diye sorduğumda, “Bu büyüklere yapılmaz. Size ayıp olur” dediler. “Seni görmekten çok memnun oldum” anlamına gelen bir işaretmiş bu…
Çok özel bir samimiyet eseri kucaklaşacaksanız, bunun için de bizdeki gibi iki defa’yı değil, dört defa’yı göze almanız gerekecek. Sıcakkanlı insanların sıcaklığı, hem kendi aralarında hem de çevreyle olan ilişkilerinde gösterdikleri samimiyet başka oluyor.
“Yeterli deterjanımız yok”
Farklı yerel dillerde kardeşliği ifade eden sözcükler vardır elbette. Mesela Burkina Faso’da “mebiğa!” dediniz mi, çoğu işiniz hallolacaktır. Çünkü ona kardeş diye hitap etmenin ayrıcalığını yaşayacaksınız.
İkram etmeyi severler. Burada en yaygın ikram sudur. Hatta Mossi kabilesinin geleneklerine göre, selamdan önce su verilir. Suyu içmeden konuşmak ve çok acil bile olsa bir konuya girmek çok ayıptır. Önce su içilir, sonra konuşulur. Tüm toplumlarda olduğu gibi, ikramı kabul etmemek, yemeğinden yememek büyük bir ayıptır. Bu nedenle yemeseniz de yiyormuş gibi yapmak en güzel çözüm olacaktır.
Elbette kültürel farklılıklar, alışkanlıklar, damak tadı, vs. her şeye bismillah demenizi engelliyor. Mesela her sofrada çatal ve kaşık bulamazsınız. Ellerinizi yıkayın ve başlayın. Çünkü burada herkes elleriyle yiyecek. Rivayete göre yıllar önce bir cumhurbaşkanı, “Yeterli deterjanımız yok. Bu nedenle kaşıklar iyi yıkanmayabilir. Siz elinizle yiyin, nasıl olsa ellerinizi yıkayacaksınız.” demiş. Şimdi de bırakamıyorlar.
Bir ikrama onlarca teşekkür
Şayet siz evinize davet edip bir bardak çay ikram etmişseniz bu onlar için çok büyük bir mutluluk. Çay deyince, şekerin içine çay koyduklarını, hafif de soğutarak ve özel olarak köpürterek içtiklerini bilin.
Bir gün yolunuz buraya düşerse, şekeri ona göre hazır edersiniz. Şekersiz çay içmeyi bizim için bile düşünemiyorlar.
Sizin ikramlarınızda farklı tat ve lezzetlere çok açıklar. Ama bunu resimlemeyi de ihmal etmezler. Bunu nerede gösterecek, kiminle paylaşacak bilmem.
Lakin bizden çok fazla bir resim alışkanlığı var. Hayatı en doğal haliyle yaşamayı bilir ve buna göre şekil alırlar. Bu nedenle, yemek, içmek, namaz kılmak gibi şeyler onlar için protokolden uzaktır.
Evlerinde akrabaların gelmesi için davet beklenmez veya haber verilmez. Burada kalabileceği günler için de üst sınır yoktur. Arzu ettiğinde gider. Uğrayacağınız birçok evde akrabaları bulmak mümkündür. Evde yaşayanların sayısıyla, aile nüfusu orantılı değildir.
Sıcak kıtanın sıcakkanlı ve güler yüzlü insanları…
