Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot ve İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, 20 Temmuz 2015’te imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) çerçevesinde İran’ın taahhütlerine uymadığını belirterek ortak açıklama yayımladı. Açıklamada, ABD’nin 2018’de anlaşmadan çekilmesinin ardından İran’ın da 2019 itibarıyla yükümlülüklerini yerine getirmeyi bıraktığı ifade edildi.
UAEA’NIN DENETİMİ ENGELLENDİ
Açıklamaya göre, İran Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) doğrulama ve izleme yetkisini uygulamasına izin vermedi. KOEP kapsamındaki ek protokol uygulanmazken, UAEA denetimi dışında kalan nükleer tesisler özellikle vurgulandı.
YÜKSEK ORANDA ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ URANYUM UYARISI
İran’ın yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stoklarına sivil bir gerekçe sunamadığı belirtilen açıklamada, bu durumun uluslararası barış ve güvenlik açısından açık bir tehdit olduğu ifade edildi.
DİPLOMATİK ÇABALAR YETERSİZ KALDI
Beş yıldır müzakere yoluyla çözüm için her türlü çabanın gösterildiği vurgulanan açıklamada, “Gerilimi azaltmak ve kapsamlı ortak bir çözüme ulaşmak amacıyla İran ve ABD’yi müzakere masasına döndürmek için yoğun diplomatik çabaları yorulmadan sürdürdük” ifadelerine yer verildi.
“SNAPBACK” MEKANİZMASI BAŞLATILDI
İran’ın anlaşma yükümlülüklerine kayda değer şekilde uymadığı gerekçesiyle BM Güvenlik Konseyi’ne bildirim yapıldığı duyuruldu. Bu bildirimle birlikte 30 günlük “snapback” süreci başlamış oldu. Bu süreç sonunda yaptırımların otomatik olarak geri dönmesi ihtimali bulunuyor.
HANGİ YAPTIRIMLAR GERİ GELECEK?
“Snapback” mekanizması işletildiği takdirde, 2006-2010 arasında İran’a yönelik alınan 1696, 1737, 1747, 1803, 1835 ve 1929 sayılı BM kararları yeniden yürürlüğe girecek. Bu kararlarla birlikte:
-
Silah ambargosu yeniden uygulanacak,
-
Nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip füze geliştirmesi yasaklanacak,
-
Yüzlerce kişi ve kuruluşa yönelik mali ve seyahat kısıtlamaları tekrar devreye girecek.