Yemen 2010'da ulusal yeniden birleşmenin 20. yılını kutlayacak. Fakat kutlamalar pek de eğlenceli geçmeyecek: Bu, Yemen'in tekrar bölündüğü yıl olabilir pekâla. 1994'teki kanlı iç savaş bile, kronik olarak parçalanmanın eşiğinde bocalayan bu ülkenin yapısal bütünlüğünü bugünkü krizler kadar tehdit etmemişti; üstelik bu krizler 2010'da kritik bir aşamaya gelebilir.
Yemen'in insanı ambale edecek kadar çok sayıda ağır sorunu var. Kaide ciddi biçimde büyüyor, kuzeyde bir Şii isyanı yayılıyor ve güneyde bölünme tehlikesi tekrar gündemde. Yemen'i 31 yıldır yöneten 67 yaşındaki Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih'ten sonrası için giderek şiddetlenen bir mücadele söz konusu; ülkenin seçkinleri Salih'in ardından iktidarı ele geçirmek için kapalı kapıların arkasında kavga etmekle meşgul.
Halef krizi de eksik değil
Son olarak, Yemen çevre ve kaynak bakımından bir felakete adım adım yaklaşıyor ve bu süreç kolay dizginlenebilir gibi görünmüyor. Su kaynakları tarımsal kötü kullanımla geçen yılların ardından kurumak üzere ve petrol rezervleri hızla tükeniyor. Üstüne üstlük işsizlik artıyor ve patlayan doğum oranları daha fazla genç, işsiz vatandaşın garantisi.
Aşırı yük altında bulunan ve krizle sarsılan hükümet, çevre ve kaynaklarla ilgili kaygılarla hiç olmadığı kadar acil bir biçimde başa çıkma göreviyle karşı karşıya. Fakat Yemen'in ilk iki sorunu, yani güvenlik ve idare, patlayıcı bir karışım teşkil ediyor - ve Kaide hükümetteki çözülmeden faydalanarak kazanımlarını pekiştirirse, bunlar 2010'da hep beraber patlayabilir. Bölgesel ve ekonomik olarak zaten ülkedeki bütün gruplardan daha fazla temsil yeteneği taşıyan Kaide, son üç yılda daha da büyüdü. Vaktiyle örgütsüz ve kaçak halde bulunan Kaide üyeleri, bugün yerel aşiretlerden evlilikler yaparak ve kilit önemdeki komutanların kaybından etkilenmeyebilecek dayanıklı bir altyapı oluşturarak kök salıyor.
Ayrıca iki yönlü bir ikna ve yıldırma politikası başlatmış durumdalar; bu amaçla ilk önce Yemen'de yaygın destek bulan bir cihat anlatısı oluşturdular, ardından Kaide savaşçılarının yakasını ısrarla bırakmadığı görülen güvenlik görevlilerini öldürdüler. Velhasıl ABD Başkanı Obama Celalabad ve Veziristan'daki terör sığınaklarını yok etme gayretiyle meşgulken, Marib, Şebva ve El Cevf'te yenileri bitiyor.
Salih kariyerinin büyük bölümünde usta bir manipülatör olduğunu gösterdi; iki selefinin bir yıl içinde suikasta kurban gittiği bir ülkede 30 yıl boyu iktidarda kalmayı becerdi. Koltukta bu kadar uzun süre oturmasının sebebi, akrabalardan ve güvenilir müttefiklerden oluşan bir çevreye sırtını dayamasıydı. Fakat şimdi yönetim tarzı ve yapısı çözülmeye başlıyor.
Yemen'in ekonomik sorunları, Salih'in kollama ağını sürdürmesi ya da farklı fraksiyonları birbirine karşı kullanması için daha az paraya sahip olması anlamına geliyor. Kendi aşireti Sanhan'ın içinde bir zamanlar güçlü olan sadakat bağları gevşeme işaretleri göstermeye başlıyor, zira akrabalar ve diğer güçlü simalar nihayetinde devlet başkanlığını kendi ellerine geçirmelerini sağlayacak konumlar için kapışıyor.
Başkent Sana'da iktidarı kim alırsa alsın, karşısında idare edilecek hali kalmamış bir Yemen bulabilir. Ülke, biri diğerini besleyen çeşitli isyanların ortasında yarı özerk bölgelere parçalanmayı sürdürüyor. Ordunun kuzeydeki ayaklanmayı bastıramaması güneydeki bağımsızlık çağrılarını güçlendiriyor; Salih'in artan güçsüzlüğünü sezen diğer gruplar da kendi talepleri için bastırmaya başlıyor.
ABD işi iyice zora sokuyor
ABD'nin tutumu işleri daha da beter hale getiriyor. Washington'ın Yemen'i sadece terörle mücadele merceğinden görmek konusunda süregiden ısrarı, tam da engellemek istediği sonuçlara yol açıyor. ABD'nin diğer tehditlerin neredeyse hepsini dışlayıp Kaide'ye odaklanması ve yardımların büyük kısmını sadece bu konuya hasretmesi, Kaide'nin her daim var olmasını garantilemekten başka işe yaramıyor.
Yemen içe değil dışa doğru patlayacak. Ve bu olduğunda Yemen'in bugünkü sorunları Suudi Arabistan'ın yarınki sorunları haline gelecek. Bu, Riyad'ın kuzeydeki çatışmaya müdahil olması ve Kaide'nin Yemen içlerinden Suudi Arabistan'a saldırmasıyla da görüldü. Obama ve ekibi zaman içinde daha zekice bir karşılık üretmezse iş işten geçecek ve ellerinde kalan tek seçenek enkazı kaldırmak olacak. (Ocak/Şubat 2010)
Kaynak: Radikal