Alpha Oumar Konare'nin en büyük hayali Afrika kıtası dışında yapılan zirvelerden birisinin mutlaka Türkiye'de gerçekleştirilmesi idi. Bu arzusunu gerçekleştirmek için Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı 2007 yılı Ocak ayındaki Afrika Birliği'nin Addis Abeba'daki olağan zirvesinde misafir etmişti. Bu konuda büyük gayret gösteren Konare, 1963 yılında kurulan Afrika Birliği Teşkilatı'nın Türkiye'yi resmen ziyaret eden ilk başkanı oldu.
Afrika ülkeleri giderek cazibe merkezlerine dönüşmeye başladı. Gerek yeraltı, gerekse yerüstü kaynakları bakımından epeyce zengin olan bu kıtanın genç nüfus yapısıyla da gelecek yıllarda önemini daha da artıracağı öngörülmektedir. Avrupa sömürgeciliğinin bütün ağırlığıyla devam ettiği dönemde kıta toplumlarına bağımsızlık yolunda yardım etmek amacıyla 25 Mayıs 1963 tarihinde kurulan Afrika Birliği Teşkilatı bu hedefine 1990'lı yıllara kadar bağlı kaldı. Dünyadaki yeni değişimler bu teşkilatı da yeni bir yapılanmaya zorladı. Ancak bunu gerçekleştirecek lider sıkıntısı vardı. 53 bağımsız Afrika ülkesi içinde demokratik yollarla iktidara gelenlerin sayısının bir elin parmakları kadar sayılı olduğu 1990'lı yıllarda bile pek çok ülkede darbeler sonucu iktidarları ele geçiren asker kökenlilerin tek parti sultaları devam ediyordu. Bu ülkelerden birisi de Batı Afrika ülkelerinden Mali Cumhuriyeti idi. 1960 yılında Fransa'dan bağımsızlığını elde eden bu ülkenin ilk devlet başkanı Modibo Keyta 1968 yılında Musa Traore isimli bir askerin yaptığı darbeyle iktidardan uzaklaştırılmış ve bu durum 1991 yılına kadar devam etmişti. Ülkede giderek dayanılmaz hale gelen hayat şartları sonucu bugünkü devlet başkanı Amadou Toumani Toure isimli general yeni bir darbe yapmış, ama Afrika'da alışık olduğumuz darbelerden farklı olarak ülkenin demokratik bir yola girmesine özen göstermişti. Bu darbe sadece Mali Cumhuriyeti'ne değil özellikle Afrika kıtasına bir lider çıkardı. Bu lider Alpha Oumar Konare idi.
1946 yılında Mali'nin Kayes şehrinde doğan Konare 1969 yılında başkent Bamako'daki yüksekokulda tarih eğitimini tamamladı. 1971-1975 yılları arasında Varşova'da tarih doktorası yaptı. Ülkesine döndükten sonra başta Afrika Tarihçileri Derneği olmak üzere pek çok bilim kurulunda önemli görevlerde bulundu. Diğer taraftan siyasî hayatla bağını koparmadı ve ilk devlet başkanı Modibo Keyta'nın çizgisinde gençlik hareketi genel sekreteri oldu. 1978 yılında Musa Traore'nin ülke siyasetine açılım getireceğine inanarak kendisine verdiği Gençlik, Spor, Sanat ve Kültür Bakanlığı görevini kabul ettiyse de bu görevden iki yıl sonra 1980'de ayrıldı. 1983'te JAMANA isimli bir dergi ve Les Echos isimli hâlâ yayın hayatına devam eden bir günlük gazete kurarak yönetti. 1990'da Mali'de Demokrasi Birliği-ADEMA isimli hareketin kuruluşuna katıldı ve daha sonra bu hareketin siyasi partiye dönüşmesi için gayret etti. 1991'de Mali'deki ilk özel radyoyu kurdu. 1992 yılı Nisan ayında yapılan devlet başkanlığı seçimini ikinci turda % 69 gibi bir oranla kazandı. 1997'de ise ikinci defa seçilme hakkını kullandı ve önde gelen muhalif partilerin mahalli seçimlerin iptal edilmesini protesto ederek katılmadıkları bu seçimi ilk turda % 95,9 oy alarak rahat bir şekilde kazandı. Ülkede demokrasi anlayışının yerleşmesi ve uzun yıllardır devam eden kuzeydeki etnik gruplardan Tevarıklarla uzlaşma sağlaması onun siyasi başarıları olarak kaydedilmektedir. Alpha Oumar Konare, 1999-2000 yıllarında Batı Afrika Ülkeleri Ekonomi Topluluğu'na (CEDEAO) ve Batı Afrika Ekonomi ve Para Birliği'ne (UEMOA) başkanlık yaptı. 2002 yılında iki defa devlet başkanlığı seçilme hakkını tamamladığı için görevini bıraktı ve yerine Amadou Toumani Toure seçildi.
Afrika Birliği'nin rotasını zirvelerle belirledi
10 Temmuz 2003 tarihinde Mozambik'in başkenti Maputo'da düzenlenen Afrika devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı zirvede Afrika Birliği Komisyonu başkanlığına getirildi. Bu görevi, 2007 yılı başında dolmasına rağmen yerine herkesin ittifak ettiği bir isim belirlenemediği için 2008 başına kadar sürdürdü. 31 Ocak-2 Şubat 2008 tarihleri arasında yapılan son Afrika devlet başkanları zirvesinde yerine Gabon Dışişleri Bakanı ve babası Çin asıllı olan Jean Ping seçildi. Toplam 46 oyun 31'ini alarak seçilmesi Çin'in son yıllarda Afrika'da yürüttüğü çok yönlü siyasetin de bir sonucu olarak algılandı. Afrika Birliği Komisyonu'nun yeni başkanının kendi ülkesinde ve Birleşmiş Milletler'de görev yaptığı dönemden elde ettiği önemli bir şöhreti bulunmaktadır. Ama onu Çin asıllı olması daha öne çıkardı. Alpha Oumar Konare'nin başkanlığında Afrika Birliği, dünya gündemine damgasını vuran önemli uluslararası kuruluşlardan birisi, hatta en önde gelenlerden birisi olarak yerini aldı. Başta Birleşmiş Milletler olmak üzere Avrupa Birliği ve İslam Konferansı Teşkilatı gibi sayılı uluslararası kuruluşlarla Afrika Birliği'ni değişik platformlarda bir araya getirdi. Konare'nin en büyük katkılarından birisi 2005 yılını dünya genelinde Afrika'ya açılım yılı olarak kabul ettirmek oldu. Pek çok ülkenin gerçekleştirmek istediği bu süreci hızlandırdı ve Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği dışında Afrika ile irtibat kurmakta zorlanan diğer kuruluşları bu sürece dahil etti.
4-5 Kasım 2006 tarihinde gerçekleştirilen Afrika-Çin Zirvesi'ne 41 Afrika ülkesinden devlet ve hükümet başkanları katıldı. Bu zirve hem Çin açısından hem de Afrika ülkeleri açısından son derece önemli kararlar alınmasını sağladı. Latin Amerika ülkelerinde yaşayan ve sayıları birkaç yüz milyonu bulan Afrika kökenlilerle yakın temas kurulmasına gayret etti. Hatta Afrika Birliği ile Latin Amerika ülkelerini buluşturan Afrika-Amerika Zirvesi 26-27 Kasım 2006'da Nijerya'nın başkenti Abuja'da yapıldı. Alpha Oumar Konare'nin Afrika dışındaki en önemli açılımlarından birisi de dün Yeni Delhi'de gerçekleşen Afrika-Hindistan buluşmasıdır. Bu zirveye, 2006 yılı Temmuz ayında Gambiya'nın başkenti Banjul'da yapılan Afrika Birliği Zirvesi'nde karar verilmişti.
Türkiye, zirvelerin son halkası olabilecek mi?
Alpha Oumar Konare'nin en büyük hayali Afrika kıtası dışında yapılan zirvelerden birisinin mutlaka Türkiye'de gerçekleştirilmesi idi. Bu arzusunu gerçekleştirmek için Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı 2007 yılı Ocak ayındaki Afrika Birliği'nin Addis Abeba'daki olağan zirvesinde misafir etmişti. Bu konuda büyük gayret gösteren Konare, 1963 yılında kurulan Afrika Birliği Teşkilatı'nın Türkiye'yi resmen ziyaret eden ilk başkanı oldu. 2005 yılındaki bu ziyaret ile birlikte başlayan bu süreç maalesef onun başkanlık döneminin bittiği, içinde bulunduğumuz günlere yetiştirilemedi. 2007 yılı Haziran ayı olarak belirlenen ilk takvim Türkiye'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yaşanan krizlerle ileri bir tarihe ertelendi. En geç 2008 Mart ayında bu zirvenin olması konusundaki girişim de bazı nedenlerle önümüzdeki ağustos ayına kaldı. Büyük bir aksilik çıkmadığı takdirde önümüzdeki ağustos ayı için planlanan bu zirve Afrika-Türkiye ilişkilerine büyük bir katkı sağlayacaktır. Afrika Birliği Komisyonu'nun yeni başkanı olarak her ne kadar Jean Ping, Afrika-Türkiye Zirvesi'ni şereflendirecek olsa da Afrika-Hindistan Zirvesi'ndeki gibi Alpha Oumar Konare'nin bu sürecin en büyük mimarı sıfatıyla şeref misafirliği yerini alması beklenmektedir. Çünkü o sadece Malili bir devlet adamı değil, hatta büyük bir bunalıma sürüklenmekte olan Afrika Birliği'ne çağ atlatan Afrikalı bir önder değil, aynı zamanda dünyada barış, huzur, kalkınma ve uluslararası işbirliği için samimi gayret gösteren ve sayıları bir elin parmaklarını bulmayan dünya liderlerinden birisidir.
Kaynak: Zaman