Emre Gül/ Dünya Bülteni/ Tarih Dosyası
“Babü’s-saade” Topkapı Sarayı’nın üçüncü kapısı olup “Saadet Kapısı” ismiyle de anılır, “Arz Kapısı”, “Taht Kapısı”, ilk zamanlarında “Akağalar” tarafından korunduğu için “Akağalar Kapısı” da denilirdi. Burası sarayın “Enderun” ve “Birun” bölümlerini birbirinden ayırır, bu kapıdan sonra artık sarayın harimine girilirdi. Bir Fatih devri yapısı olan ve 18. yüzyılda tamir ve tebdil edilen bu yer iç içe iki kapı olup ön kısmında mermer sütunlara dayanan bir revak vardır.
“Babü’s-saade” saray protokolündeki konumu itibariyle önemli bir yerdi. Padişahların “cülus” yani “tahta çıkış” törenleri, ayak divanları ve bayramlaşmalar burada gerçekleştirilir ve taht buraya kurulurdu. Herhangi bir sebeple veya seferlerden önce peygamberimizin “Sancak-ı Şerif”i bu kapı önüne dikilir ve padişah tarafından serdarlara merasimle teslim edilirdi. İki kapı arasının sağında “Babüssade Ağası” dairesi, solda ise “Akağalar Koğuşu” vardır. Bu kapıdan sarayın üçüncü yeri olan Enderun kısmına girilir. Hemen karşısında “Arz Odası” yer alır.
Kapının üstünde kabartma olarak: “Mahmud Bin Abdülmecid Han” ketebeli bir Besmele-i Şerif”, “Bismillahirrahmanirrahim” levhası vardır. Onun altında beş satır halinde talik hat ile:
“Daver-i gerdun menzılet sultan-ı vala menkıbet
Hakan-ı sahib-i tac ü taht şah-i serir-i ma’delet
Keyhüsrev-i dara gulam şah-ı cihan-ı atıfet
Yani hüdavendi enam Abdülhamid Han-ı benam
Hüsn-i süluk-i hilkati, fahrü’l-müluk-i her haleti
Zat-ı hümayun midhati mahza medar-ı merhamet
Şahenşehdir derya neval sultan memduhü’l-hasal
Hem daver-i sahib kemal dibace zibi mahmeded
Zib-i mebani-i vücud nur-ı tecelli-i şuhud
Miftah-ı feyz-i berri vücud dergah-ı lutf u mekremet
Mimar-ı tab’ı cevdeti yapdı kulub-ı devleti
Ez-cümle edni himmeti virdi bu caye takviyet
Bu nüsha-i şevket-meab tertib-i nazm-ı müstetab
Te’lif-i şah-ı kam-yab mazmun-ı sırrı mevhibet
Seyr ile hüsn-i behceti alem esir-i tal’ati
Tarh-ı latif ü ziyneti revnak-fezayı afiyet
Resm-i letafet-perveri nakşi hayal-i azeri
Ser matla’i mihr-i enveri nazm-ı nizam-ı temsiyet
Kaşi-i suret küsteri ayine-i İskenderi
Tasvir-i hüsn-i peykeri şehname zibi ma’delet
Her mısra’ı bir başka bab her babı güya bir kitab
Dikkat olunsa bab bab metin metin mevhibet
Ey dir ki zerrin kubab arş-ı asitan kürsi cenab
Sende dualar müstecab ba-avni feyzi terbiyet
Olsun eya şah-ı ferid bahtın said ömrün mezid
Ol babda hıfzı mecid kıfl ü kilid-i meymenet
İkbal ü sadi-i bahtle feyz-i mübarek vaktle
Raik didim bu beyitle idince sarfı makderet
Tarih-i cevher mayesi arş olsa layık payesi
Levh-i şükuh pirayesi bab-ı kitab-ı saltanat
1188
Sultan I. Abdülhamid devrine ait miladi 1774-75 tarihli kitabe, anahtar taşında da Sultan II. Mahmud’un “Mahmud Han Bin Abdülhamid El-Muzaffer Daima Adli” istifli tuğrası yer alır.
Kaynaklar:
Midhat Sertoğlu, Osmanlı Tarih Lugatı, İstanbul, 1986.
Ekmeleddin İhsanoğlu (Editör), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, c. 1, İstanbul, 1994.