Gazze'nin dış dünyaya açılan üç sınır kapısı var: Kerem Şalom, Erez ve Refah.
Bunlardan ilk ikisi İsrail'e açılıyor. Kerem Şalom'dan daha çok mal, malzeme giriyor. İsrail, bu kapıdan sınırlı mal, malzeme girişine izin veriyor. Mesela inşaat malzemeleri giremiyor. Erez ise insan giriş çıkışlarının yapıldığı bir kapı. Çok istisnai durumlar dışında bu kapıdan giriş-çıkış halen yapılamıyor. Refah kapısı ise Gazze'nin Mısır'a açılan tek kapısı. Bu kapı Mübarek döneminde ancak sınırlı bir tarzda faaliyet gösteriyordu. Özel izne sahip hastalar, öğrenciler ve diğerlerinin dışında kapı genelde kapalı bulunuyordu. Mübarek rejiminin yıkılmasıyla birlikte ortaya çıkan yeni siyasi iklim ve yapı, birçok başka şeyin yanı sıra bu kapının durumunu da etkilemiş, kapının statüsünü de artık sürdürülemez hale getirmiş bulunuyor.
Nitekim, bunun sonucunda Refah daha önce de bu köşede müjdelediğimiz gibi iki gün önce açılmış bulunuyor. Kapı bundan böyle insan trafiğine fazla kısıtlama olmadan açık olacak. Bildirildiğine göre, cuma ve resmi tatil günleri dışında 9-21 saatleri arasında haftada 6 gün açık olacak. 18-40 yaşları arasındaki erkeklerin giriş-çıkışlarına vize şartıyla izin veren yeni sınır rejimi, bu yaşların dışındaki kadın, erkek, çocuklara da giriş-çıkışta tam serbestlik tanıyor. Kısacası, söz konusu şartlara uyan herkes artık Gazze'den serbestçe çıkış ve giriş yapabilecek. Söylediğimiz gibi kapı şimdilik sadece insan giriş-çıkışlarına açık hale gelmiş oluyor. Bunlar da yaya trafiği şeklinde olacak. Bugünkü şartlarda motorlu araç giriş-çıkışları henüz mümkün değil. Gazze'den çıkacaklar taksi ya da otobüslerle kapıya gelip yaya çıkacaklar. Girecekler de böyle hareket edecek.
Kapı, ticarete ya da mal giriş-çıkışları için henüz kapalı bulunuyor. Bu tarz işleyiş ne zaman mümkün olabilecek ya da kapının imkânları ticarete, sevkiyata ne kadar izin verebilecek yapı ve özellikte, söylemesi zor. Kapı belki küçük çaplı ticari işlemler için uygun; ama belki daha büyük ve kapsamlılar için değil. Bunu incelemek gerekiyor elbette. Ancak kapının mal dolaşımı ya da ticarete mümkün olan kısa zamanda açılması da elbette gerekiyor.
Kapı, açıldığı ilk gün 450 kişinin geçişini sağlamış bulunuyor. Normal kapasite 300 kişiydi. Demek ki talep fazla. İleride bu sayı daha da artacak görünüyor. Gümrük hizmetlerinde de eskiye göre önemli olumlu gelişmeler gözleniyor. Mısır tarafında artık giren çıkanı kontrol eden, gerektiğinde sorgulayan ve tutuklayan istihbarat görevlilerinin olmadığı söyleniyor. Bu da Mısır'daki yeni yönetimin yeni yaklaşımı olarak temayüz ediyor. Bu çerçevede Mısır'ın geçici Dışişleri Bakanı Nebil el Arabi'nin çok olumlu çabalarını ve Refah'ın açılmasındaki önemli rolünü mutlaka burada anmak gerekiyor. Arabi, baştan bu yana Refah konusunda çok duyarlıydı ve bunun da gereğini yerini getirmiş oluyor.
Kapının açılması, şüphesiz en çok İsrail'i rahatsız ve tedirgin etmiş bulunuyor. Çeşitli İsrailli yetkililer kapının açılmasını çok tehlikeli bir gelişme olarak gördüklerini açıklıyor, hatta bu konuda Netanyahu hükümetini yetersiz, aciz ve başarısız kalmakla suçluyorlar. İsrail, kapının açılmasının Gazze'ye silah ve militan akışını hızlandıracağını söylüyor ve bu arada anlaşıldığı kadarıyla AB, Amerika, Mısır, İsrail ve Filistin yönetimi arasında Refah'ın kontrolünü öngören 2005 tarihli gözlemci anlaşmasının yeniden yürürlüğe girmesi için perde arkasında birtakım görüşmeler yapıyor. Söz konusu anlaşmaya göre, AB gözlemcileri EUBAM misyonu denen çerçevede kapıyı kontrol ediyor, İsrail de kontrolü kameralarla uzaktan izliyordu. Gözlemciler Hamas'ın 2007'de Gazze'de yönetimi devralmasından sonra kapıyı terk etmişlerdi. Son haberlerde, EUBAM'ın yeniden canlandırılması için Filistin yönetimi, Mısır ve İsrail arasında siyasi görüşmeler yapıldığını bizzat EUBAM sözcüsü Benoit Cusin açıklamış bulunuyor. Sözcü, şartlar elverdiğinde kapıya yeniden dönebileceklerini söylerken AB Konseyi de EUBAM'ın yetkisini önümüzdeki aralık ayına kadar uzatmış bulunuyor. Bu görüşmelerden ne çıkar bilmem; ama ben EUBAM'ın bir daha kapıya dönebileceğine pek ihtimal vermiyorum. Kaldı ki, Hamas da bunu istemiyor. Refah kapısı konusundaki son gelişmeler kısaca böyle. Kapının insan trafiğine açılmış olması şüphesiz sevinilecek bir gelişme. Ancak bu, bir ilk adım. İkinci adım, kapının ticarete açılması olacak. Bunda da İKÖ, İslam Kalkınma Bankası ve diğer kuruluşlar ve ülkeler Mısır'a ve Gazze'ye yeni imkânlar bakımından yardımcı olabilirler. İnşallah bu da olur ve böylece Gazze, ticaret bakımından da İsrail'e bağımlı olmaktan zaman içinde kurtulur..
Kaynak: Zaman