Washington’ın, Türkiye dış politikasındaki “yeni Osmanlıcılık” konusunda duyduğu tüm endişeler yakında; Amerika kendini, elini Libya ateşinden kurtarmak üzere Ankara’dan yardım ister halde bulduğunda unutulabilir. Obama Yönetimi zaten, Türk Hükûmetini Trablus’taki diplomatik vekili olarak tayin etmiş; Albay Muammer Kaddafi’nin güçlerini havadan topa tutarken bile, Türkiye’yi onun rejimiyle iletişim kurmak üzere bir kanal olarak kullanacaklarını açıkça belirtmişlerdi. (Hatta Batı medya kuruluşları, Guardian ve New York Times’ın tutuklanan gazetecilerinin tahliyelerinin güvence altına alınması için Türkiye’nin Trablus’taki arabuluculuğuna güveniyor.) Fakat Washington’un Türkiye’nin Libya’daki aktif tarafsızlığına duyduğu güven, Amerika ve müttefikleri açık bir stratejileri veya son hamleleri olmaksızın savaş başlattıkları için, önümüzdeki gün ve haftalarda artacak gibi.
Başkan Barack Obama, kapsam ve süre bakımından “sınırlı” olması gerektiği konusunda ısrar ettiği ve görünürdeki tek amacı Kaddafi güçlerinin isyanı bastırmasını önlemek olan bir askerî operasyon başlatmayı geçen hafta gönülsüzce kabul etti. Obama ve Batılı ortakları “rejim değişimi” hedefini kabullenmiyorlar ve 1973’te BM Güvenlik Konseyi’nin sivilleri koruma kararının hükümlerine bağlı oldukları konusunda ısrar ediyorlar. Fakat Batı başkentlerindeki pek çok resmi yetkili, Kaddafi’nin baskı aygıtlarının hava saldırılarıyla imha edilmesinin yarattığı “şok ve dehşet” etkisinin, rejimin geri çekilmeler veya bir isyan yoluyla çökertilmesine yol açmasını umduklarını açıkça ifade ettiler. Ancak gidecekleri en ileri nokta hava gücü. Obama cumartesi günü şöyle dedi: “Oraya askeri birlik sevk etmeyeceğiz, tekrarlıyorum: sevk etmeyeceğiz”. Ordusunun tavrı da bunu imkansız hale getiriyor.
Fakat sınırlı bir savaş vizyonu akla yatkın olmayabilir; Kaddafi Amerika ve müttefiklerini daha kompleks, uzatmalı, pis bir karmaşanın içine sürükleyebilir ve o durumda, bile bile içine girmiş olurlar. Kara birlikleri olmaksızın hava gücünün bir düşmanı yerinden çıkartmayı başardığı enderdir. Ve şu anda gerçekleştirilen hava saldırısını onayan BM kararı, bir isyan saldırısı için havadan koruma sağlamayı değil, ateşkesi ve diplomatik çözümü öngörüyor.
Ateşkesin Kaddafi’ye Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde kazandıracağı tek şey Lahey’de bir hücre olduğu sürece, onu buna teşvik edecek fazla bir şey yok. Hava kuvvetleri ağır silahlarını fena halde dağıtmasına rağmen, düşmanlarının Libya’ya birlik göndermekteki tereddütlerinin farkında olan Kaddafi, binlerce destekçisini isyancılarla kısa mesafeden savaşmak üzere silahlandırdı. Kaddafi, daha uzayacak, kanlı bir çatışmanın ve hava saldırılarında kaçınılmaz olarak kaza eseri verilecek sivil kayıpların kuruntusunun düşmanlarının çözümünü aşındıracağını umuyor olacak. Şimdiden, koalisyon içinde askeri operasyonun koşul ve amaçları hakkında düşünce ayrılıkları olduğuna dair işaretler var.
Ve eğer Kaddafi bir süre savaştıktan sonra aniden gerçek bir ateşkesi uygulamaya koyarsa, bu anlaşmazlıkları derinleştirebilir ve 1990ların başındaki Bosna’yı anımsatan, hem politik hem askeri harekatta gecikmeye yol açabilir.
Kısaca Libya lideri kartların çoğunu elinde tutuyor ve savaşı bitirmek için etkili bir arabuluculuk gerekecek gibi görünüyor. Türkiye, hem hava saldırısına karşı çıkarak hem de isyan başkenti Bingazi’ye insani yardım götürerek, kendini herhangi bir diplomatik çözüm için kilit bir oyuncu olarak konumlandırdı.
Ve Başkan Obama, Libya’da Amerikan kara kuvvetlerini görevlendirmeyi reddederken, birisi bunu yapmak zorunda kalacak gibi görünüyor. Libya devleti her ikisi de binlerce destekçisini silahlandırmış iki rakip yönetime etkin bir biçimde bölündü. En iyi durumda bile, Kaddafi’nin kişi kültü rejiminin kalıntıları üstüne yeni bir Libya devleti inşa edilinceye kadar, karada barışı uygulamak ve sürdürmek için yabancı birliklere ihtiyaç duyulacak gibi görünüyor. Bu Amerika veya başka bir Batılı ülkenin yapmak isteyeceği bir iş değil ve çoğu Arap ülkesinin de daha acil kaygıları olabilir. Eğer “yeni Osmanlıcılık” endişelerine rağmen boşluğu doldurmak için Türkiye’den yardım isterlerse şaşırmayın.
Kaynak: Star