İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2025 yılı Nobel Fizik Ödülü’nü üç bilim insanına verdi. John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis, elektrik devrelerinde makroskopik kuantum tünelleme ve enerji kuantizasyonuna ilişkin buluşları nedeniyle ödüle layık görüldü.
Kazananlara toplam 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 50 milyon Türk Lirası) para ödülü takdim edilecek.
JOHN CLARKE: SÜPERİLETKENLİĞİN ÖNCÜSÜ
1942 doğumlu İngiliz fizikçi John Clarke, Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’de Deneysel Fizik Profesörü olarak görev yapıyor. Cambridge Üniversitesi’nden mezun olan Clarke, süperiletkenlik ve süperiletken elektronik alanındaki çalışmalarıyla tanınıyor.
Clarke, manyetik akıyı son derece hassas biçimde ölçebilen Süperiletken Kuantum Girişim Cihazı (SQUID) teknolojisinin geliştirilmesine öncülük etti. Bu cihaz, günümüzde tıp, malzeme bilimi ve jeofizik araştırmalarında yaygın olarak kullanılıyor.
MICHEL DEVORET: KUANTRONİK ALANININ KURUCUSU
1953 doğumlu Fransız fizikçi Michel H. Devoret, Yale Üniversitesi’nde Uygulamalı Fizik Profesörü olarak görev yapıyor ve üniversitenin Nanofabrikasyon Laboratuvarı Direktörü.
Ayrıca Google Kuantum Yapay Zeka Birimi’nde Baş Bilim İnsanı olarak da çalışan Devoret, makroskopik kuantum tünelleme ve tek elektron pompası konularındaki öncü araştırmalarıyla tanınıyor.
Devoret, devre kuantum elektrodinamiği (QED) ve kuantronik kavramlarının gelişimine yaptığı katkılarla kuantum teknolojilerinde yeni bir dönemi başlattı.
JOHN MARTINIS: KUANTUM ÜSTÜNLÜĞÜNE GİDEN YOL
1958 doğumlu Amerikalı fizikçi John M. Martinis, Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara’da profesör olarak görev yapıyor.
Martinis, Google Kuantum Yapay Zeka Laboratuvarı ekibine 2014’te katılarak süperiletken kübitler kullanarak kuantum bilgisayar geliştirme çalışmalarına liderlik etti.
Doktora döneminde Josephson tünel eklemleri üzerindeki kuantum faz farkını araştıran Martinis, bu keşfiyle 2025 Nobel Fizik Ödülü’ne hak kazandı.
NOBEL FİZİK TARİHİNDE YALNIZCA BEŞ KADIN
1901–2024 yılları arasında fizik dalında 118 Nobel Ödülü verildi. Toplam 227 ödül sahibinden yalnızca beşi kadın. İlk kadın ödül sahibi, 1903 yılında Marie Curie oldu.
Geçen yılın Nobel Fizik Ödülü, yapay zekâ çalışmalarına öncülük eden fizikçi John Hopfield ile bilgisayar bilimci Geoffrey Hinton’a verilmişti.