Cheikh Modibo Diarra, eski rejime bağlı askerler tarafından bir cunta girişimiyle görevinden alındı. Mali Başbakanı'nın tutuklanması kullanılan yöntem bakımından çok tipik bir girişim.
Bir gün öncesinde Mali'den çıkış yapması zaten engellenmiş olan, eski NASA uzay araçları uzmanı Diarra 11 Aralık 2012'de gece vakti eski rejim yanlısı askeri cunta tarafından evinde tutuklandı.
Cheikh Modibo Diarra, 11 Aralık 2012'de istifasını açıkladı. Ardından silahlı bir grup asker tarafından Kati askeri kışlasına sevk edildi ve 22 Nisan'da devrik Başkan Amadou Toumani Toure'yi de darbeyle deviren bir grup subayın gayri resmi karargahına, eski cunta lideri Amadou Sanogo ile görüştürülmek üzere götürüldü.
Daha sonra, sabah saat dört sularında, Cheikh Modibo Diarra Mali halkından "özür" dileyerek kendisinin ve kabinesinin görevden istifa ettiğini duyurmak üzere devlet televizyonunda göründü.
Salı sabahı, serbest bırakılması söz konusu olabilirdi; fakat olmadı ve Mali, Yüzbaşı Sanogo'ya yakın bir grup subay tarafından Başbakanı'ndan mahrum bırakıldı. Cunta Sözcüsü Bakary Mariko, gece geç saatlerde yapılan telefon bağlantısında "Hayır, hayır, bu bir hükümet darbesi değil" diyerek halkı ikna etmeye çalışıyordu. Kanıt olarak da Mali'de daima bir Başkan'ın var olduğunu gösteriyordu.
Bu olayın bir gün öncesine kadar, ülkede üç iktidar odağı vardı. Bunlardan biri, Başkan Vekili Diacounda Traoré, diğeri Başbakan Cheikh Modibo Diarra ve üçüncüsüyse Yüzbaşı Amadou Haya Sanogo. Şimdi geriye yalnızca ikisi kaldı.
Bakary Mariko, bu kaba kuvvetle sürülme teşebbüsünü, "Savunma ve Emniyet Güçleri, kurumların bloke edilmemesi ve Başbakan ile "Cumhur"başkanı'nın birbiriyle çelişen demeçleri dolayısıyla sorumluluk üstlenmiştir..." sözleriyle açıkladı.
22 Mart 2012'deki hükümet darbesinden sonra, Yüzbaşı Sanogo, 6 Nisan'da Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) gözetiminde bir anlaşma imzalanana kadar cuntaya bağlı subaylar ve çevrelerine liderlik ediyordu.
Bununla birlikte, savunma ve emniyet güçleri bünyesinde yapılacak reformları izleme komisyonu başkanı sıfatıyla Yüzbaşı Sanogo, Mali içerisindeki ve bölgedeki siyaset çevreleriyle ittifaklar kurarak marjinalleştirilmeye yer bırakmadı.
1 Mayıs 2012'de devrik Başkan Amadou Toumani Touré'ye bağlı güçlerle çatışmalar başladı. Sanogo'nun "yeşil bereliler"i bu çatışmayı kazandılar ve kamplara ayrılmış ordu içindeki nüfuzu giderek arttı. Birkaç ay sonra Yüzbaşı Sanogo, Burkina Faso Devlet Başkanı Blaise Compaoré ile bölgesel bir arabulucunun gözetiminde yeni bir ittifak kurdu. Daha sonra ülkenin, Nisan'dan beri silahlı İslamcı grupların elinde tuttuğu kuzey bölümünü geri almak üzere Mali ordusuna yardım edecek bir dış müdahale ihtimali teşekkül etmeye yüz tutunca ilişkiler giderek bozuldu.
Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu, Mali'nin kendisine yetki verilmiş bir siyasetçisi olarak görevini icra eden Cheikh Modibo Diarra'nın, "ordu içinde kendine özgü grubunu organize etme" sürecine dahil olmuş muydu? Bamako'da iyi bilinen kaynaklardan biri, "Başbakan'ın eski cuntanın mağduru olmuş bazı üyelerini koltuk vaatleriyle ve kimilerini de nemalandırma yoluyla yanına çekerek kendi etrafında toplamakta olduğunu" ileri sürüyor.
Bunun yanı sıra, Başbakan Diarra, Birleşmiş Milletlerin arka çıkması ve Avrupa Birliği'nin teknik yardımıyla, ECOWAS'ın ve Mali ordusuna yardım etme eğilimindeki müttefiklerinin savaş düzeni alma planını destekliyordu.
Diğer taraftan Mali'nin kuzeyinin geri alınmasının gerekliliği, bu operasyon ülkedeki siyasi konumunun güçlenmesini sağladı. Yüzbaşı Sanogo, batı Afrikalı askerlerin ve Avrupalı "danışmanlar"ın Mali'de konuşlandırılma olasılığını, siyasi hayat üstündeki nüfuzuna darbe vuracak bir tehdit olarak görüyor.
Ordunun bünyesinde bölünmeler ve bölgesel güçlerin askeri düzen almasının ilk işaretlerinin ortaya çıktığı zeminde, siyasi yetkililerin iç içe geçen hesapları kuşkusuz 2013'te ortaya çıkacak.
Zaten Başbakan ve Yüzbaşı Sanogo arasındaki gerginlik, Mali'deki bir dizi gözlemci tarafından kaydedilmişti. Darbeye karşı olan tarafın eski grup sözcüsü M. Kassoum Tapo, "Böyle olacağını hissediyorduk. Şimdi, umarız ki burada çatışmalar yaşanmasın." diyordu. Güvenlik Konseyi, 9 Aralık 2012'de, BM Genel Sekreteri'nden bölgesel güçlerin eli kulağında askeri düzen alma sürecinin hızlandırılmasını talep eden BM Mali Özel Temsilcisi Romano Prodi, "Mali'de tek bir karar mercii belirlemek ve desteklemek" gerektiği konusunda ısrar ediyor ve "Kuzey Mali ile gerekli görüşmeleri yapmak için (Bamako'da) güçlü bir liderliğin gerekli olduğunu" ekliyordu.
Kaynak: Le Monde – Jean Philippe Rémy
Dünya Bülteni için çeviren: Muhsin Korkut