Ortadoks Kilisesini temsil eden din adamları, etkisini artırıarak hem devlet birimleri hem de kamuoyu içerisinde söz sahibi olmaya çalışıyor. Rus Ortadoks Kilisesi içerisinde yeni ortaya çıkan bir kişi dikkat çekmekte. Bu kişinin görevi toplumsal skandallar ortaya çıkarmak ve kamuoyunda tartışmalar oluşturmak.
Kadrolar her şeyi yapabilir
Patrik Kiril, kadro seçimine ve onların yerleştirilmesine büyük önem vermekte. Kiril, Rus Ortadoks Kilisesi'ne bağlı Moskova Patrikliği'nin (RPÇ MP) başına gelmesinden bir ay sonra ilk kilise reformlarını gerçekleştirdi. Bu reform, yöneticileri değiştirmekle başladı. Şu anda patriklik içerisinde çok sayıda sekreterlik, birim ve sinodal bölümleri faaliyet göstermekte. Kendilerine özgü "hakikat bakanlığı" birimi bulunmakta. Bunun dışında profesyonel provakatör Kirill Frolov ve patrikhane blogçusu İgor Gaslov da çalışmakta. Kilise politikasının "sıcak bölgeleri" ziyaret eden ve düşmanları ortaya çıkaran tüm Rusların protodiakonu Andrey Kurayev de kendisine özgü çalışmaları ile seçilmekte.
Bu patrikhane yıldızları içerisinde Kilise ile toplum birimleri (OVÇO MP) arasındaki ilişkileri düzenleyen birimin başkanı protoiyerey Vsevolod Çaplin de öne çıkmakta. Çaplin'in görevi toplumun en büyük sorunlarını gündemde tutmak. Çaplin sadece son birkaç ay içerisinde; ev ve araçlarda yüksek sesle müzik dinlenmesinin yasaklanmasını, milli görünüme uygun olarak halk birimlerinin –drujina – kurulmasını, Rus gençlerine batı değerlerinin aşılılanmasının önlenmesini, "Rusya elitinin" değiştirilmesi, dünyanın tamamında kapitalizmin saf dışı bırakılmasını, yasa dışı yollarla ülkeye giriş yapan göçmenlerin engellenmesini ve diğer halkların Rus kültürünün gereğini yerine getirmek için zorlanmasını teklif etti. Çaplin, Rus bayanlar hakkında da açıklamalarda bulunarak giyim kuşamları ile erkekleri tacize tahrik ettiklerini öne sürdü. Bunların yanı sıra futbul seyircisi Yegor Sviridov'un öldürülmesini kınadı ve onun masum olduğunu savundu. Daha önce de Rus Ortadoks Kilisesinin Moskova biriminin düşmanlarının listesini oluşturmayı ve Kilise aleyhinde yalan ifadelerin gündeme taşınmasının cezalandırılması için özel yasanın çıkarılmasını teklif etmişti. Çaplin'in günlüğünde "Loskutka" isimli yazılar ve ibareler dikkat çekmekte. Burada bir insan hayatının değil insanların tamamının hayatının verilmesinin gerektiği değerlerin bulunduğunu öne sürmüştü. Ocak ayının sonunda başkanlığını yaptığı OVÇO'nın "Rusların değerleri" isimli proje hazırladığını büyük bir heyecanla ilan etti. Bu projenin milli ideoloji ve Rusya'nın manevi değerlerinin temelini oluşturmaya aday olduğunu açıkladı. Bununla da dini ve kültürel düşüncelerin sınırları aşılmış oldu.
Mini etekleri tahrik ediyor
Kilise temsilcilerinin son açıklamaları ise Rus bayanlara yöneldi. Bayanlar açıklamalara sert tepki gösterdi. Gerçek hayatta asla aynı ortamı paylaşmayacak Lyudmila Alekseyeva, Lyubov Sliska ve feminizm gruplarının liderleri aynı safta birleşti.
Açıklama yılbaşından kısa bir süre önce yapıldı. Çaplin, "Novosti" ajansının video-köprü progamına katıldı. Programda 11 Aralık tarihinde Manej meydanında yaşanan olaylar ele alındı. Moskova Devlet Üniversitesinin öğrencisi genç bir bayan ona milliyetçilerin görüşünün yansıtıldığı bir soru sordu: "Herkes olaylardan Rusları sorumlu tutuyor ancak Kafkasya kökenli vatandaşların da suçlu olduğunun kabullenilmesi gerekiyor." Genç bayanın açıklaması kilise temsilcisini yanlış yapmaya tahrik etti. Programa Kafkasya kökenli vatandaşlar da katılmaktaydı. Çaplin, onların aleyhinde açıklama yapmak istemeyerek şunları söyledi: "Kızlarımıza dış görünümünde daha ciddi olmayı tavsiye ederdim. Onun mini etek giyinmesi sadece Kafkasya kökenli vatandaşı değil Rusları da tahrik edebilir." Soruyu soran öğrenci de mini etek giymekteydi. Çaplin'in yanı başında oturan ravvin Zinovay Kogan da, mini eteğin yahudileri de tahrik edeceğini belirtti. Kogan sözlerine devam etti " Bu durumda bayanın sarhoş olması adamı daha fazla tahrik eder. Kendisi erkekleri aktif bir şekilde kendisine çekiyor. Sonra da her şeyin tacizle bitmesinden sonra buna hayret ediyor. Doğal olarak bayan bu durumda haksız. Bayanın dış görünümü çok önemli bir konu ve bu konunun tartışılması gerekiyor."
Bundan sonra olaylar yaşanmaya başladı. OVÇO başkanının açıklamasına tepkiler geldi. Rusça konuşan feminist bayanların internetteki üyeleri açıklamalarda bulundu. Bu gruo daha sonra imza toplayarak Patrik Kiril'e mektup gönderdi. Yüzlerce insan mektuba imza attı. Mektuba imza atanların içerisinde Ortodokslar ve cinsiyeti erkek olanlar da bulunmaktaydı. Feminist bayanlar, din adamının gerçek suçluyu değil bayanları suçladığını ve bunun temel insan hak ve hürriyetine aykırı olduğunu savundu.
Ahlak polisi
Tartışmaların bir ay devam etmesinden sonra Kreşeniya bayramı öncesinde Çaplin yine benzer açıklamalarda bulunmaya devam etti. Çaplin, yönetimi ve toplumu uyararak giyim kuşam kısıtlanmasının uygulanması gerektiğini ifade etti. Çaplin bu yasağın sadece genel ev ve barlarda uygulanmamasını önerdi. Interfax ajansında yayımlanan açıklamada din adamı, normal insanların bu sınırlandırmalar sonrasında kamuya açık alanları ziyaret edebileceğini ve durumdan sakınca görmeyeceğini bildirdi. Çaplin bunun hayal olmadığını ve kısa bir süre içerisinde insanların yeni duruma alışması gerektiğini bildirdi. Bu durum her ne kadar ilk bakışta komik gözükse de gerçekleşmesi için çaba sarfedilebilir. Özellikle de Kremlin sarayı içerisinde destek bulması durumunda Devlet Duma'sı içerisinde bir grup gerekli yasal düzenlemeler için hazırlığa başlayabilir.
Rus feminizminin sembol isimlerinden birisi olan Mariya Arbatova Vsevolod'un açıklamalarının bayanlar üzerindeki taciz durumunu "yasallaştıracağını" öne sürdü. Arbatova, giyim kuşam sınırlandırılmasının bayanların özeline, temel hak ve hürriyetlerine müdahale olduğunu savundu. Ramzan Kadırov, Çeçenistan insan hakları savunucusu Nurda Nuhaciyev, Taliban ve diğerleri gibi bağımsız bayanlarla aynı ortamı paylaşmaktan rahatsız olduğunu belirtiyor. Arbatova Kilisenin hedefinin bayanlar olmadığını gerçek maksadın etki alanının genişlendirilmesi olduğunun altını çizdi. Müslüman hassasiyetlerine benzer hassasiyetler dile getirdiği için kilise temsilcisine Moskova Helsinki grubunun başkanı Lyudmila Alekseyeva da tepki gösterdi: "Çeçenistan'da kamuya açık alanlara başörtüsüz bayanlar alınmamakta. Bu Müslümanlara özgü bir yasak. Şimdi de Ortadokslara özgü kısıtlanma istenmekte. Sonra yine de yasaklar ortaya atılacak. Kendim ne mini etek ne de dekolteli elbiseler giyiyiyorum ancak kimse insanların giyimlerine karışamaz. İnsanların özgürlüklerinin kısıtlanmasının durdurulması gerekiyor. Sovyet döneminde önce dar pantolon, sonra geniş pantolon giyenler yakalanıyordu. Dekolteli bayanlar da gözaltına alınabiliyordu. Bir kere de insanların özgürlüklerini kısıtlayacak değil, özgürlüklerini arttırabilecek bir şey düşünsünler." Sürekli giyimine dikkat eden iktidar parti temsilcisi Lyubov Sliska da din adamını eleştirdi. Rusya devlet Duma'sının başkan yardımcısı Sliska, insanların Sovyet rejiminin baskısından bunaldığını ve hiç kimsenin geriye doğru dönmek istemediğini belirtti.
Aşk son sırada
"Rus kimliğinin temelleri" veya "Rus değerlerinin esasları isimli projede sevgi ve güven, küçüklerin ve yaşlıların hakkı maddesi sonuncu yani sekizinci sırada yer almakta. Proje Çaplin başkanlığındaki birim tarafından büyük bir itina ile hazırlandı. Bu olay henüz bu sadece bir proje niteliğinde ancak kilise yöneticilerinin uygun görmesi durumunda resmi kilise belgesi niteliği taşıyabilir.
Patrik Kiril'in katılımı ve teklifi ile buna benzer onlarca doktrin ve proje hazırlanmış. Bu doktrinlerinde Ortodoks Kilisesi'nin resmi tutumunu ortaya koyduğu öne sürülse de kilisenin günlük yaşamını etkilemedi. Çaplin tarafından hazırlanan proje kutsal kitaba ya da diğer ortodoksluğun temel eserlerine dayanmamakta. Laik bir düşünce ve dil ile hazırlanmış. Moskova patrikliği ilk defa topluma kilise değerlerini değil, laik değerleri sunmakta. Belkide bundan dolayı aşk son sırada yer aldı.
Burada diğer önemli bir husus da toplumsal değerlerin özel çıkarların üzerinde görülmesi. Düşünce şimdiki Rusya hükümeti tarafından kabul görülse de halk tarafından olumsuz karşılanmakta. Halk, özel çıkarların her zaman yönetim tarafından önde tutulduğunu ve toplumsal çıkarların ise ikinci sırada bulunduğunu gözlemlemekte. Projenin ilk sırasında adalet, ikinci sırada özgürlük, üçüncü sırada hoşgörü, dördüncü sırada birlik ve beraberlik yer almakta. Daha sonra ise vatanseverlik ve insan hakları bulunmakta.
Kilise yeni proje ile laik toplum içerisinde etki alanını genişletme çabasına girdi. Bir zamanlar bu alan kilise açısından ulaşılmaz sayılmaktaydı. Şu anda Ruslar, kilise temsilcilerinin okul ve ordu içerisinde aktif faaliyet göstermesine şaşırmıyor. Ancak onların matbaa, medya, tiyatro ve sinemada sansür uygulamaya çalışması, giyim sınırlandırması ve yılbaşı kutlamaları için özel törenler uygulamaya çaba göstermesi insanları daha fazla şaşırtıyor. Kilise ise geri adım atmayı düşünmüyor ve daha da fazlasını istiyor. O zaman onların kaderinin Komünist partisi ya da bolşevik ihtilali sonrasındaki kilisesinin durumuna benzeyebileceğine dair bir sorun ortaya çıkmakta.
Aleksandr Soldatov, Novaya Gazeta
Rusça aslından Dünya Bülteni için çeviren: İbrahim Ali