Casusluk âlemindeki bazı profesyoneller 20. asır taktiklerini dalga geçerek anmaktan zevk alır. Halbuki ABD’nin bu hafta tutukladığı 11 kişilik gizli Rus ajanları zincirinin kullandığını iddia ettiği taktikler tam da onlar: B sınıfı film tadında şifreler, üzerine gizli bilgiler yazılmış paralar alıp vermeler vs. Fakat birçok Amerikalı için daha büyük bir gizem söz konusu: KGB’nin halefi, ‘akademi, siyaset ve devletle bağlantılı çevrelere sızmaya’ niye bu kadar para ve çaba hasretsin ki? Bu çevrelerin birileri kendilerini aradığında konuşmaktan çok mutlu olduğunu bilmiyorlar mı?
Cevap vermek için Rus ve Amerikan toplumları arasındaki derinleşen asimetriyi anlamak lazım. Eski KGB yetkilisi Vladimir Putin’in iş başında olduğu son 10 yılda Rusya birçok açıdan kapalı hale geliyor. Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra her milletten akademisyenleri buyur eden tarih arşivleri kapılarını tekrar kapatmak zorunda kalıyor. Televizyon yine devlet kontrolüne giriyor. Uluslararası örgütler kovuluyor ve bağımsız sivil toplum kuruluşları köşeye sıkıştırılıyor. Rusya özünde, 20 yıl önceki gibi, bir tek parti devleti.
ABD’yse aksine açıldıkça açılıyor. Rus hükümeti burada halkla ilişkiler şirketleri tutmak, televizyonlarda Rus programları yayımlamak ve uygun gördüğü mesajları yaymakta sorun yaşamıyor. Diplomatları ABD’deki düşünce kuruluşlarında ağırlanıyor ve Amerikan politikalarına dair fikir alışverişleri onlar için istedikleri zaman açıp okuyabilecekleri bir kitap niteliği taşıyor.
Birçok modern Rus bunu anlıyor. Fakat komplocu KGB zihniyeti açısından bunlar hile gibi görünüyor. Zira Kremlin Rus medyasında hangi haberlerin yayımlanacağını belirliyor, aynısının ABD için de geçerli olduğunu sanıyor. Eğer düşünce kuruluşları her geleni buyur ediyorsa, ancak içerdekilerin anlayacağı gizli bir sebep olmalı. Raporlar açıksa, işin içinde olanlara yayılan gizli bir bilgi olmalı.
Bu gizli şebekeyle ilgili fazla şey bilmiyoruz. Şu an için üzüntü verici olan şey, Rusya’daki yöneticilerin tuttuğu çarpıtan ayna ve bunun Rusya’ya dair içerdiği anlam. ABD’yi ancak gizli ajanlarla ‘nüfuz edilebilecek’ bir toplum olarak görmeleri, nasıl bir Rusya yaratmakta olduklarının yansıması: Sivil toplumun boğulduğu, giderek daha az insanın fikirlerini açıkça ifade etmeye cesaret ettiği veya buna izin verildiği bir ülke. (Başyazı, 1 Temmuz 2010)
Kaynak: Radkal