BM'nin Irak temsilcisi Staffan De Mistura'nın başkanlığını yaptığı UNAMI heyeti, tartışmalı Kerkük kentinin oluşumları Arapları, Kürtleri ve Türkmenleri soruna uzlaşmacı bir çözümü kabule ikna etmek için çabalarını arttırdı. UNAMI'nin federal hükümet için anayasal ve hukuki tavsiyelerde bulunduğu biliniyor.
1,5 milyon nüfuslu Kerkük ise çözümsüz ve tehlikeli çekişme bölgelerinden biri olarak görülmekte. Bu çerçevede bir hafta önce farklı oluşumları temsil eden Kerkük il meclisi ileri gelen üyeleri ve çalışanlarını içeren bir heyet, Katolikler ile Protestanlar arasında iktidar paylaşımındaki İrlanda modelini incelemek, farklı dinî ve etnik yapılar arasında dağılan nüfusun katkıda bulunacağı ortak bir yönetim kurma noktasında İrlandalıların deneyimlerinden istifade etme imkânı bulmak amacıyla İrlanda'ya gönderildi.
Yaklaşık bir ay önce UNAMI heyetinin, başta Kerkük olmak üzere tartışmalı bölgeler sorununun çözümü amaçlı önerileri içeren 600 sayfalık bir raporu Irak ve Kürt bölgesi hükümetlerine sunduğu biliniyor. Fakat içeriği gizli tutulan rapor hiç kimsenin desteğini almadı. Bu durum gelecek yılın ocak ayı sonunda yapılması kararlaştırılan Irak parlamento seçimleri öncesi herkesin kabul ettiği uzlaşmacı bir çözümü formüle etme çabalarını arttırırken Amerikalılar bu seçimleri, güçlerini 2011 sonunda Irak'tan tamamen çekme işlemini tamamlamalarının ana durağı olarak görüyor.
KÜRTLER YENİ ARAYIŞLARA TEMKİNLİ
Büyük petrol rezervleri bulunan Kerkük'ün üç temel etnik oluşum Araplar, Kürtler ve Türkmenlerin yanı sıra etkin bir Hıristiyan azınlık içerdiği biliniyor. Sorun, bu oluşumların kentin geleceğine yönelik tutumlarının derin farklılıklar içinde olması. Zira Arap oluşum Kerkük'ün Bağdat'a bağlı kalmasının gereğine vurgu yaparken Türkmenler bağımsız bir bölgeye dönüştürülmesi görüşünde. Kürtler ise coğrafik ve tarihî olarak kentin Kürdistan bölgesine aitliğini ve Kürt nüfusunun çoğunluğunu teyit ediyorlar. Kentin Kürt nüfusunun Saddam Hüseyin hükümetinin Kürt, Türkmen ve Hıristiyan oluşumlara karşı ırkçı amaçlar ve petrol zenginliği sebebiyle uyguladığı etnik temizlik politikasının sonucu olarak Araplar lehinde değiştiğini ifade ediyorlar.
2003'te ABD güçleriyle işbirliğine girerek önceki rejimin devrilmesinde esaslı rol oynayan Kürtler, 2003 sonrası Irak'ta yaşanan köklü değişikliklerin önceki politikaların etkilerinin ortadan kaldırılmasına ve özellikle de anayasa Kerkük sorununun üç merhalede- doğallaşma, istatistik ve referandum- çözülmesini öngören açık bir maddeyi(140) içermesi sonrası kentteki şartların önceki döneme götürülmesine zemin hazırladığını ilave ediyorlar. UNAMI'nin misyonunun özellikle de Bağdat'ın 140'ıncı maddenin uygulanmasından kendisini uzak tutma girişimi ve üç temel oluşumun karşılıklı ödünde bulunmayı reddetmesi gölgesinde zor olduğu tartışmasız. Bununla birlikte UNAMI'nin yeni girişimini engelleyecek gerçek, İrlanda modelinin şu sebeplerden ötürü Kerkük sorununa pratik çözüm oluşturmamasıdır:
İrlanda'daki çekişme dinî ve mezhebî yapıda iken Kerkük çekişmesi milliyetçi ve etniktir. Aynı zamanda oradaki çekişme siyasi sistemin mezhep kimliği etrafında iken Kerkük'teki çekişme toprağın kimliği ve nüfusunun idari kimliği etrafında yoğunlaşıyor. İrlanda müzakerelerinde Protestanlık için Britanya, Kuzey 'İrlanda Cumhuriyet Partisi' için Güney İrlanda gibi destek unsurlarının beslenildiği biliniyor. Kerkük şartlarında ise Arap oluşum Irak hükümetinin ve Türkmenler Türkiye'nin desteğinden beslenirken Kürtler yalnız kalıyorlar. Bu durum Kürtleri geriyor ve somut bir endişeye götürüyor. Dahası Kürtler Kerkük sorununun yeni bir çözüme ihtiyaç duymadığı, 140'ıncı maddenin getirdiği çözümün hayata geçirilmesinin gerektiği görüşünde.
Kürtler kendileri açısından İrlanda modelinin ayrıntılarına girilmesine karşı çıkmıyor. Ayrıca bazı teknik araçlarından istifade edilmesini de reddetmiyor. Fakat kentin geleceğini 140'ıncı madde dışında arama çabalarını reddediyor. Her halükarda UNAMI'den İrlanda veya başka modellerle Kerkük sorununun çözümüne hız vermesi isteniyor. Zira zaman daraldı, Irak Kürdistan'ı ve diğer Irak bölgelerindeki seçimler yakın. Londra'da Arapça yayImlanan El Hayat gazetesİ 24 MayIs 2009
Kaynak: Zaman